Piero della Francesca and Greek connection

Venetia Georgiou

Το "δίπτυχο του Δούκα του Ούρμπινο" (1465-περ.1475), είναι ένα από τα πιο διάσημα έργα της ιταλικής Αναγέννησης, ζωγραφισμένο τον μεγάλο καλλιτέχνη Piero della Francesca (1415-1492), πρώτο εκπρόσωπο της Κουατροτσέντο- Αναγέννησης και ουμανιστική ιδιοφυΐα . Απεικονίζει το ζεύγος Federico da Montefeltro (1422-1482) και της Battista Sforza (1446-1472) .

Τα πορτρέτα αποτελούσαν ένα δίπτυχο που άνοιγε σαν βιβλίο. Σήμερα, τα δύο έργα, είναι τοποθετημένα σε κοινή κορνίζα και ατενίζουν το ένα το άλλο στο μουσείο Uffizi, στην Φλωρεντία.

Ο  Ιταλός ζωγράφος της πρώιμης Αναγέννησης Piero della Francesca, που ήταν επίσης γνωστός στους συγχρόνους του και ως μαθηματικός-γεωμέτρης, με το ορθολογιστικό αλλά και σχεδόν μεταφυσικό ύφος του, έρχεται στην εκπροσώπηση του τέλειου ανθρώπου της Αναγέννησης, με την κεντρικότητα του ρόλου του στο σύμπαν και την υπεροχή της νοημοσύνης και του πολιτισμού του. Η χρήση της προοπτικής και του συμβολισμού από μέρους του επηρέασε πολλούς καλλιτέχνες που ακολούθησαν τα βήματά του. Αυτό το Δίπτυχο, ειδικότερα, αποτελεί απόδειξη της καλλιτεχνικής του δεινότητας και της ικανότητάς του να αποτυπώνει την ουσία των θεμάτων του. Η πρώιμη τέχνη της Αναγέννησης, αν και εμπνεύστηκε από τους Έλληνες και τους Ρωμαίους, είχε πολύ πιο φυσιοκρατική άποψη, σε σύγκριση με την ελληνική και ρωμαϊκή τέχνη.

 Ένα παράδειγμα αυτού είναι αυτό το δίπτυχο πορτρέτων του Piero della Francesca του 1447. Ο άντρας σε αυτόν τον πίνακα φαίνεται λίγο περίεργος, επειδή ένα μέρος της μύτης του είναι κομμένο. Ο Δούκας  ήταν παραμορφωμένος στη δεξιά πλευρά, επειδή έχασε τη ρινική γέφυρα και το δεξί μάτι του σε ένα ατύχημα σε τουρνουά ιπποδρομιών. Και για το λόγο αυτό απεικονίζεται από την αριστερή πλευρά του προσώπου. Ήθελε να τον ζωγραφίσουν όπως πραγματικά φαινόταν, χωρίς βέβαια το αντιαισθητικό ψεγάδι της δεξιάς πλευράς. Οι άνθρωποι άρχιζαν να βάζουν καλλιτέχνες να ζωγραφίζουν το πορτρέτο τους όπως ήταν στην πραγματική ζωή, αντί να δημιουργούν μια μη ρεαλιστική και ιδεαλιστική εικόνα του ατόμου.  Προφανώς η έννοια της "καλής μου πλευράς", τής πιο ωραίας, αλλά όχι ωραιοποιημένης, υιοθετήθηκε ήδη από τον 15ο αιώνα. Το κόκκινο κάλυμμα της κεφαλής του τον χαρακτηρίζει ως "Dux", μια σύνθεση μεταξύ του καλύμματος τού φλωρεντινού ευγενούς,  του Δόγη τής Βενετίας και του τουρμπανίου των βυζαντινών τετραρχών. Ενός συμβόλου δύναμης, κυριαρχίας. Αφού στη Ρώμη ήταν το χρώμα των στρατηγών, των ευγενών, των πατρικίων και κατά συνέπεια έγινε το χρώμα των Αυτοκρατόρων.  Η Αναγέννηση οικειοποιήθηκε τα σύμβολα της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και τα απένειμε στους άρχοντες τού 15ου αι. Αξίζει να παρατηρήσουμε και τη θέση των κεφαλιών τους σε σχέση με το τοπίο. Αυτό έχει επίσης ως στόχο να δείξει δύναμη και κύρος, καθώς υψώνονται σαν πύργοι στον ουρανό πάνω από την ύπαιθρο του Ουρμπίνο. Τα τοπία αναγνωρίζονται από τους μελετητές ως απεικονίσεις πανοραμικές και "φωτογραφικές" τής κοιλάδας τού ποταμού Μεταύρου. Είναι σαν να στέκονται στο παράθυρο του Δουκικού Παλατιού τους με θέα την επικράτειά τους, αυτούς τους απέραντους χώρους  - ένα σύμβολο δύναμης που εκτείνεται μέχρι εκεί που φτάνει το μάτι - τα προφίλ τους ξεχωρίζουν, πολύ κοντά και καθαρά, αλλά το ίδιο καθαρές είναι και οι λεπτομέρειες στο τοπίο, μέχρι τα μικρά πλεούμενα.

Η δούκισσα φαίνεται πολύ χλωμή στο στυλ της εποχής, δεν είναι σίγουρο αν αυτό οφειλόταν σε μια μικρή επιπλέον λεύκανση από το μακιγιάζ τής μόδας τής εποχής, ή στο έξυπνο χέρι τού καλλιτέχνη. Πέθανε πρόωρα σε ηλικία 26 ετών λόγω τοκετού, πριν ολοκληρωθεί το πορτρέτο, κάτι που βοήθησε επίσης στη διατήρηση της μνήμης της.

Στην πίσω πλευρά του Διπτύχου, (3η εικόνα), δυο άλλες  παραστάσεις με το ζεύγος σε ένα θέμα αγαπητό για να τους ανθρωπιστές, επειδή υπενθύμιζε τον κόσμο της αρχαίας Ρώμης και ήταν γεμάτο από λογοτεχνικές επιρροές που προέρχονται από τα έργα του Πετράρχη. Είναι ο Θρίαμβος του Δούκα Federico da Montefeltro και τής Battista Sforza, (τέμπερα σε ξύλο) .

 Ο Δούκας (λεπτομέρεια, 2η εικόνα) κάθεται σε άρμα που το σέρνουν δυο λευκά άλογα ως πορτρέτο-ηγέτης με την πανοπλία του, ενώ τον στεφανώνει με δάφνες μια νίκη,  Μπροστά απ' αυτόν κάθονται οι τέσσερις βασικές αρετές: η Δικαιοσύνη (κατά μέτωπο, με το σπαθί και στη σκάλα), η Σύνεση (σε προφίλ, με καθρέφτη), η Άμυνα- φρούριο (με την σπασμένη στήλη) και η Εγκράτεια (από πίσω). Ένας ερωτιδέας καθοδηγεί τα άλογα.  Η επιγραφή στην Λατινική με κεφαλαία γράμματα, εκθειάζει τις αρετές του ηγεμόνα. 

Η Βattista (λεπτομέρεια, 4η εικόνα) είναι σε άρμα που το σέρνουν δυο μονόκεροι, σύμβολα της αγνότητας, συνοδευόμενη από τις τρεις θεολογικές αρετές: τη Φιλανθρωπία (ντυμένη στα μαύρα με τον πελεκάνο στην κοιλιά της, ένα σύμβολο της μητέρας -θυσίας που τρυπά το σώμα της και δίνει το ίδιο το αίμα της για την επιβίωση των παιδιών της), την Πίστη (ντυμένη στα κόκκινα με το Δισκοπότηρο και το σκήπτρο) και την Ελπίδα και την Τέχνη από πίσω της, τονίζοντας και τον ρόλο της ως προστάτιδας των τεχνών (αφού ο οίκος Sforza ήταν γνωστός για την αγάπη του στις τέχνες).  Ένας ερωτιδέας οδηγεί. Η επιγραφή εξυψώνει τις αρετές της συζύγου σπουδαίου ανδρός που εξαίρουν οι έπαινοι.

Piero della Francesca had a significant Greek connection through his profound study and application of ancient Greek mathematics and geometry, particularly Euclid, which he incorporated into his art and writings on perspective and proportion. He was also knowledgeable about Greek philosophy, such as the work of Plato, and showed interest in classical Roman architecture. His scientific and philosophical treatises, like On Perspective and On the Five Regular Bodies, directly referenced Greek geometric principles and were based on classical knowledge, positioning him as a key figure in reviving Greek geometry in the 15th-century Renaissance.

Mathematical & Geometric Foundations

Euclid and Geometry: Piero's mastery of Greek geometry, including Euclid's Elements, formed the basis for his groundbreaking treatise De prospectiva pingendi (On Perspective in Painting).

Archimedes and Solids: He also engaged with the work of Archimedes, copying his Opera and writing Libellus de quinque corporibus regularibus (On the Five Regular Bodies), which explored Platonic solids.

Revival of Classical Thought: His intellectual work was a cornerstone in the 15th-century revival of Greek geometry and mathematics in Europe, placing him among the few contemporaries with such extensive knowledge.

Philosophical & Artistic Applications

Platonic Ideals: His work drew on Platonic ideals regarding proportion and the fundamental structures of the universe, as seen in the concept of the five regular polyhedra.

Classical Roman Influence: His interest in classical Roman architecture, along with Greek geometry, developed after his visits to Rome, further solidifying his connection to antiquity.

Intellectual Output & Legacy

De prospectiva pingendi: This treatise on perspective, dedicated to his patron Federico da Montefeltro, is a prime example of applying Greek geometry to painting and art.

Libellus de quinque corporibus regularibus: This second major work reflects his deep understanding of Greek geometrical problems and is a testament to his interest in classical philosophical concepts of perfect forms.

The Ideal Geometer-Painter: Piero became known as the "geometer-painter" for his successful fusion of mathematical rigor and artistic skill, a practice that made his work unique and influential.

Françoise Malraux

Piero della Francesca, who spoke fluent Latin, based his theories on Euclid's (325 BC-265 BC) Elements, thirteen books in which the Greek mathematician summarized all the by then known geometric knowledge. His Regular Bodies corresponded to what Plato in his dialogue Timaeus had described as the convex polyhedra which, according to him, constituted the basic structures of the Universe. Euclid, who was Plato's student, proved by a variety of mathematical calculations that there are only five such basic polyhedra. In alchemy, well known among Renaissance artists who mixed their own colours, Plato's bodies corresponded to the four classical elements, which in turn comprised a fifth structure – the Dodecahedron.

https://www.in-spite-of-it-all-trots-allt.se/news/birth-of-the-renaissance-thoughts-caused-by-piero-della-francesca/?fbclid=IwY2xjawM96JFleHRuA2FlbQIxMABicmlkETB3enVFUTN1ZzFsd211ZDFhAR6Vi1U3UI2B9QgY5dUBFeeXkK2jy7DEA0JM02W8WmSmdY_SdBhvCUMQvEPj9A_aem_XPBhBUCkwB6e1kQkFyAm0A

Vladimiro Valerio. 2011. "Piero della Francesca’s Sky in The Dream of Constantine," The Inspiration of Astronomical Phenomena VI

https://www.academia.edu/4500813/Piero_della_Francesca_s_Sky_in_The_Dream_of_Constantine?fbclid=IwY2xjawM96NRleHRuA2FlbQIxMABicmlkETB3enVFUTN1ZzFsd211ZDFhAR4lCvBs5A8GA40kfFPJXi2UFxYMkeE8S8FYU8ip8aYQzEPrHf01ALOCMq9S2w_aem_tIcRtRmWRwGwBJvZYLTS2Q

The paper analyzes Piero della Francesca's depiction of the starry sky in the fresco The Dream of Constantine. It explores the characteristics of the stars portrayed, their correspondence to real celestial patterns, and historical context, revealing how the artwork reflects an inversion of typical sky representation as observed in ancient Greek astronomy. The work draws connections between Piero's artistic choices and earlier astronomical depictions, and discusses their implications for understanding perspective in art.

In his 1951 book, Piero Della Francesca, art historian Kenneth Clark identified the bearded figure as a Greek scholar and the painting as an allegory of the suffering of the Church after the fall of the Byzantine Empire in 1453. The painting also commemorates one of the Councils held after, possibly the Council of Mantua (1459). Clark stated that to date all attempts to explain the center figure or portrait on the right had been unsuccessful.[7] Again, the man in the far left would be the Byzantine Emperor.

May be an image of 7 people

2h

Reply

Françoise Malraux

The Geometry of Time, After Piero della Francesca (a fiction)

Paul Kahn

https://medium.com/@pauldavidkahn/the-geometry-of-time-after-piero-della-francesca-a-fiction-15e34f50b522

The Geometry of Time, After Piero della Francesca (a fiction)

MEDIUM.COM

The Geometry of Time, After Piero della Francesca (a fiction)

The Geometry of Time, After Piero della Francesca (a fiction)

2h

Reply

Remove Preview