Ο ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ DIAN ΣΤΟ YUNNAN ΚΑΙ ΟΙ ΕΛΛΗΝΙΚΟΙ ΑΠΟΗΧΟΙ
Εικ. 1: Οι Dian και οι νοτιοδυτικοί λαοί στην πρώιμη περίοδο των Han. Το κόκκινο σημαίνει νομαδικός, το κίτρινο είναι ημινομαδικός και το μωβ είναι καθιστικός - μόνιμης εγκαταστάσεως[1]
Το βασίλειο του Dian υπήρξε ένα κρατίδιο γύρω από το οροπέδιο της ομώνυμης λίμνης του κεντρικού - βόρειου Yunnan της Κίνας, που ιδρύθηκε από μη Κινεζικό φύλο αυτοχθόνων και νομάδων και διήρκεσε από την ύστερη Περίοδο Ανοίξεως και Φθινοπώρου (ή και ενωρίτερα) έως την περίοδο των Ανατολικών Han. Οι Dian είχαν ειδίκευση στην μεταλλοτεχνία,[7_45] μάλιστα δε ο παραγόμενος στό κρατίδιο ορείχαλκος ήταν κράμα χαλκού με κασσίτερο, διαφοροποιούμενος από τον πρωτόγονο τύπο με αρσενικό. Οι κάτοικοι προέβαιναν σε χρήση προηγμένων τεχνικών όπως χυτεύσεως, σφηρηλατήσεως, ανάγλυφης διακοσμήσεως (repoussé), επιχρυσώσεως με αμάλγαμα κ.λπ., μεταξύ δε των διακοσμητικών θεμάτων τους περιελαμβάνοντο γεωμετρικά σχέδια (τρίγωνα, ομόκεντροι κύκλοι), μαίανδροι, σπείρες κ.ά. Το βασίλειο διέθετε οικισμούς μόνιμης εγκαταστάσεως, και οι κάτοικοι επιδίδοντο επίσης στην γεωργία και κτηνοτροφία, ενώ υπήρξαν άριστοι ιππείς. Η δημοφιλία των σκηνών κυνηγίου[7_46] και του λεγομένου θηριόμορφου ύφους μεταξύ των τεχνουργημάτων τους έχει οδηγήσει τους ερευνητές στην άποψη ότι υπήρξε επαφή τους με τα νομαδικά φύλα των στεπών.[7_47] Πιο προωθημένη είναι η υπόθεση των Lebedynsky και Mair ότι ενδεχομένως μερίδα των Σακών μετανάστευσε στο Yunnan μετά την ήττα και εκδίωξή τους από τους Yuezhi.[7_48] Ομοίως από τον Zhang Zengqi έχει προταθεί ότι τα ορειχάλκινα τεχνουργήματα με το φυσιοκρατικό ύφος που παρήγαγε ο πολιτισμός Dian και περιελάμβαναν πολύπλοκες ομάδες θηρίων σε αντιπαράθεση, είναι αποτέλεσμα της μεταναστεύσεως Σακών στα νοτιοδυτικά της Κίνας, πριν από τον πρώτο αι. π.Χ.[7_49]
Εκ. 3: Πόρπη με δύο πολεμιστές και ταύρο[5]
Εικ. 7: Διακοσμητική πλάκα με ταυρομαχία[7]
Σύμφωνα με αναφορά του Shiji όταν το 122 π.Χ. απεσταλμένοι των Han, στην προσπάθειά τους να ανακαλύψουν ηπειρωτική οδό προς την Βακτρία, επεχείρησαν να διασχίσουν την επικράτεια του Dian, οι τελευταίοι τους επετέθησαν και τελικά τους αναχαίτισαν, μάλιστα δε οι ίδιοι επιχείρησαν να ανεύρουν μια τέτοια οδό![7_50] Αξίζει να σημειωθεί, πάντως, ότι στο κρατίδιο εντοπίζονται κάποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τα οποία εμβάλλουν σκέψεις για πιθανές επαφές και αλληλεπιδράσεις με τρίτους.[7_51] Έτσι ενώ παρέχονται αποδείξεις για την τήρηση εθίμων τα οποία είναι ενδεικτικά βαρβαρότητας, όπως επί παραδείγματι ο αποκεφαλισμός των εχθρών, η διεξαγωγή κυνηγίου ανθρωπίνων κεφαλών (!)[7_52] και ανθρωποθυσιών[7_53] - οι οποίες παραπέμπουν ίσως στην Ευρασιατική στέπα - παρατηρούνται επιπρόσθετα χαρακτηριστικά όπως η υιοθέτηση συμποσιαστικών πρακτικών,[7_54] η ενασχόληση με τον χορό και την μουσική,[7_55] αλλά και τις ταυρομαχίες,[7_56] τα οποία παρέχουν έδαφος συσχετίσεως με προηγμένες πολιτισμένες κοινωνίες! Σχετικό με την μουσική είναι το γεγονός ότι στο κρατίδιο ήταν αγαπητά τα χαλκεία (τύμπανα ή gong) τα οποία σε αρκετές περιπτώσεις εμφανίζονται να συνοδεύουν δραστηριότητες των κατοίκων. Μάλιστα αυτή η δημοτικότητα των χαλκείων – τυμπάνων άποτελεί γεγονός εκτεινόμενο σε μεγάλο αριθμό θέσεων, αρχίζοντας από το πολιτιστικό σχήμα Dong Son έως πολλά σημεία της Ασίας. Μία από τις αγαπητές διακοσμήσεις αυτών των ορειχάλκινων τυμπάνων περιελάμβανε σκηνές με λέμβους και κωπηλάτες,[7_57] ενώ μή αναμενόμενο είναι το γεγονός ότι συχνά η πλώρη και η πρύμνη αυτών των λέμβων διακοσμείται με πτηνά,[7_58] συνήθεια η οποία απαντάται στο Αιγαίο αλλά και σε θέσεις του πολιτισμού του Ινδού![7_59]
Εικ. 8: Πιθανή παράσταση ανθρωποθυσίας[8]
Εικ. 9: Διακόσμηση ορειχάλκινης πόρπης με παράσταση κυνηγίου ελαφιών[9]
Σχολιάζοντας το χάλκινη πόρπη της Εικ. 3 ο Χριστόπουλος αναφέρει:[11]
Δύο πολεμιστές που απεικονίζονται σε μια παρόμοια χάλκινη πόρπη ζώνης αποδεικνύουν ότι το βασίλειο των Dian διοικούνταν από αποίκους που πιθανότατα συνδέονταν με Ελληνο-Σάκες αποίκους. Η πολεμική αριστοκρατία χρησιμοποίησε την μόδα των κατάφρακτων ιππέων[13] παρόμοια με την ελληνιστική Κεντρική Ασία από περίπου το 250 π.Χ. Εκτός από την βαριά πανοπλία, τα κράνη που φορούν είναι επίσης ενδιαφέροντα καθώς φαίνονται Βοιωτικά, όχι των Qin (Δυτικά), Han ή Φρυγικά. Η απεικόνιση του χθόνιου φιδιού είναι επηρεασμένη από την ελληνιστική τέχνη. Οι πολεμιστές κρατούν τα κεφάλια των εχθρών τους στο αριστερό τους χέρι, παρόμοια με τη δυναστεία των Qin και την πολεμική συνήθεια των Xiongnu και ο γενειοφόρος πολεμιστής στην πλάτη φαίνεται να κρατά έναν τύπο «ξιφιδίου - πελέκεως» (ge) ή ένα δρεπάνι, που συμβολίζει την συγκομιδή. Η σκηνή αναπαριστά έναν Ταυροκτόνο όπως συνέβαινε στα ελληνικά μυστήρια της ελληνιστικής περιόδου. Τα μεταγενέστερα ρωμαϊκά 'Μιθραϊκά μυστήρια' (ειδικά της Ρώμης, δεύτερος-τέταρτος αιώνας μ.Χ.) απεικονίζονται με τα πολυάριθμα γλυπτά του τύπου 'Ο Μίθρας που σκοτώνει τον ταύρο' που επηρεασμένο από προηγούμενα ελληνικά υποδείγματα, δανείστηκε παρόμοια συμβολικά στοιχεία προσθέτοντας την μορφή του Μίθρα ως Ηλίου.[15]
Αξιοσημείωτη επίσης είναι παρατήρηση του Χριστόπουλου αφορώσα σε διαπιστωθείσες ομοιότητες με τον Μινωϊκό Χορό του Γερανού:[17]
Μερικά από τα χάλκινα γλυπτά που βρέθηκαν στους τάφους Lijiashan (李家山) στην επαρχία Γιουνάν, που προέρχονται από τον λαό Dian (滇) και χρονολογούνται στην εποχή του Qin, δείχνουν μια εκπληκτική ομοιότητα με το αρχαίο μινωικό τελετουργικό χορού του Γερανού. Ο χθόνιος όφις (δράκος) που μοιάζει με Πύθωνα γλιστρά γύρω από έναν θυσιαζόμενο ταύρο και ανθρώπους, ενώ μια όρθια στήλη στηρίζει έναν ταύρο, σύμβολο της συγκομιδής και της γονιμότητας. Αυτό προήλθε από την εποχή των Ελληνο-Σακών και των Ινδο-Ελλήνων, που είχαν έδρα όχι μακριά από το Γιουνάν.
Άν και ο χορός αναφέρεται ονομαστικά από τον Πλούταρχο (Plut. Thes. 21) συνδέεται δε με τον Θησέα, επίστρέφοντα από την Κρήτη, έλαβε δε χώραν κατά την άφιξή του στην Δήλο,[19] οι μελετητές τον έχουν συσχετίσει ακόμη και με την Μινωϊκή Κρήτη, Encyclopedia.com, s.v. Dance In Prehistoric Greece![21]
Στεφανία Γουλιώτη στι Όρνιθες του Αριστοφάνους (σκηνοθεσία Ν. Καραθάνου)[23]
Μάλιστα η D. Steiner διαπιστώνει και υπογραμμίζει την συγκεκαλυμμένη εξοικείωση του Ομήρου με τον λεγόμενο χορό του γερανού, που προσδιορίζεται από τα σχόλια ως ο χορός που εκτελείται από τον χορό των νέων και των νεανίδων στον προτελευταίο δακτύλιο της Ασπίδος του Αχιλλέα (Il. 18.590–606). Σύμφωνα με τους αρχαίους σχολιαστές, αυτός ο γεράνος ήταν ο χορός που επινόησε για πρώτη φορά ο Θησέας (ή, με τους όρους του σχολιαστού, «ύφανε») με μια χορωδία που αποτελείται από τις επτά νεάνιδες και επτά νέους που έσωσε από τον Λαβύρινθο.[25] Μάλιστα η ίδια παρακάτω επισημειώνει ότι στο κείμενο του Πλουτάρχου, Plut. Thes. 21, ο χορός συνιστά μίμημα των περιόδων καὶ διεξόδων του λαβυρίνθου, οι δε χορευτές κινούνται ρυθμικά με παραλλάξεις καὶ ἀνελίξεις!
Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι τα πολλά αντικείμενα από τιρκουάζ και νεφρίτη που βρέθηκαν στους τάφους των Dian μπορεί να προέρχονται από την περιοχή Hetian (Khotan),[27] η οποία είχε πρόσβαση σε υφάσματα ελληνιστικού ρυθμού τουλάχιστον τον 1ο αιώνα π.Χ.[29] σχόλιο το οποίο προσθέτει μία ακόμη πιθανή οδό επικοινωνίας και επαφής με τον Ελληνιστικό πολιτισμό! Άλλωστε αναφορικά με την διάχυση Ελληνικής στρατιωτικής τεχνολογίας στην περιοχή επισημαίνεται ότι σύμφωνα με την Knauer η διάδοση της περικνημίδας πέραν του Ελληνικού Κόσμου περιελάμβανε την υιοθέτησή της από τους Dian.[7_44]
Περικνημίδες του Dian[30]
Αργυρές φιάλες με λοβόσχημη διακόσμηση
Εν προκειμένω ιδιαίτερη σημασία έχει αποδοθεί στην ανασκαφή στον Κινεζικό περίγυρο αργυρών φιαλών με διακόσμηση πετάλων λωτού, δακρύων ή λοβών εν γένει, οι οποίες έχουν θεωρηθεί ξένες προς την παράδοση των περιοχών αυτών. Οι ανασκαφείσες μέχρι σήμερα αργυρές φιάλες με την ιδιόμορφη διακόσμηση των πετάλων λωτού είναι οι ακόλουθες:
α) οι παλαιότερες της κατηγορίας χρονολογούνται στην περίοδο των Αντιμαχομένων Κρατιδίων και ανεσκάφησαν στο Xixin (Qingzhou, Shandong), προέρχονται δε από το βασιλικό μαυσωλείο του κρατιδίου Qi,[7_118]
β) από το κρατίδιο του Nanyue,[7_119] προέρχεται σχετικό τεκμήριο του τοπικού βασιλέα Zhao Mo, σύγχρονο με την περίοδο των Δυτικών Han,[7_120] το οποίο συνοδευόταν, μεταξύ των άλλων, και από χρυσά ανάγλυφα κομβία με αναφορές στην εξελληνισμένη Ανατολή,[7_121]
Αργυρή φιάλη με λοβόσχημη διακόσμηση περιόδου Δυτικών Han[7_120]
γ) από το μαυσωλείο του Liu Fei, πρώτου βασιλέα του κρατιδίου Jiangdu,[7_122] προέρχεται φιάλη με κάλυμμα φέρουσα επιγραφές, πρόσθετα κομβία στο κάλυμμα και βάση,
δ) σε ταφικό περιβάλλον ανεσκάφη αργυρό κιβώτιο το οποίο χρονολογείται στην πρώιμη ή μέση περίοδο των Han, ευρέθη στην Chaohu (πόλη παρά την όχθη της ομώνυμης λίμνης στο Anhui) και προσομοιάζει με αυτό του βασιλέα του Nanyue,[7_123]
ε) δύο ορειχάλκινα αυτήν την φορά κιβώτια ανασκαφέντα στον τάφο του βασιλέως του Dian στο όρος Shizhai (Jinning) εμφανίζουν το ίδιο περίπου σχήμα και διακόσμηση με το εύρημα του Nanyue.[7_124]
Οι ανωτέρω αργυρές φιάλες παραβάλλονται με παρόμοιες των Αχαιμενιδών,[7_125] ανάλογοι δε τύποι (‘ανατολίζοντες’) κυκλοφορούσαν στην Ελλάδα από τον έκτο αι. π.Χ.[7_126] Στενή ομοιότητα, όμως έχει παρατηρηθεί και από την Κινεζική αρχαιολογία[7_127]
Αχαιμενιδική χρυσή φιάλη 6/5 αι. π.Χ.[7_125]
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
[1]. https://en.wikipedia.org/wiki/Dian_Kingdom#/media/File:Yue_tribes.png
7_45. Higham 1996, p. 173; Bunker 1993, p. 47, fig. 27.7_46. Higham 1996, p. 160, fig. 5.21. Σχετική παράσταση απεικονίζεται σε πόρπη ανασκαφείσα στον τάφο 17 της νεκροπόλεως Shizhaishan.7_47. Chiou-Peng 2004, p. 298.7_48. Lebedynsky 2006, p. 73.7_49. Zhang Zengqi, 1994 pp. 666-699. Για περαιτέρω σχολιασμό του θέματος βλ. Hein (Hein 2014, p. 6).[5]. Christopoulos 2022, fig. 28 bottom.[7]. Christopoulos 2022, fig. 28 up. MET Accession Number: SL.1.2017.6.2 (Lijiashan Museum of Bronzes). Εύρημα από τον τάφο 68 του Lijiashan (李家山) κστασκευασμένο από καλλιτέχνες του Βασιλείου Dian (279 –109 π.Χ.), δυναστεία Qin (ή Δυτικών Han). 7_50. Allard 2006, p. 245. Την περίοδο αυτή είχε μόλις καταλυθεί το Ελληνο – Βακτριανό βασίλειο.7_51. Έχει υποστηριχθεί η ύπαρξη ομοιοτήτων μεταξύ των βασιλικών τάφων του Dian, και αυτών του Liu Fei (κρατίδιο Jiangdu) και του Zhao Mo (κρατίδιο του Nanyue), βλ. Liu Huan (Liu Huan 2011).7_52. Βλ. την λαβή ορειχάλκινου ξίφους διακοσμημένη με αυτό το θέμα, η οποία ανεσκάφη στο Jiancheng και φυλάσσεται στο Yunnan Provincial Museum, Guandu, Kunming (<https://en.wikipedia.org/wiki/Dian_Kingdom#/media/File:Dian-bronze-sword-jiangcheng.jpg>).7_53. Higham 1996, p. 154, fig. 5.14.7_54. Higham 1996, p. 159, fig. 5.19.7_55. Higham 1996, p. 160, fig. 5.20. Σχετικό είναι επιχρυσωμένο ορειχάλκινο διακοσμητικό με δύο χορευτές, ανασκαφέν στον τάφο 13, Shizhaishan, Jinning, επαρχία Yunnan και φυλασσόμενο στο Yunnan Provincial Museum, Guandu, Kunming.7_56. Higham 1996, p. 161, fig. 5.22. Πρόκειται για παράσταση πλήθους παρακολουθούντος ταυρομαχία, προερχόμενη από πόρπη ανασκαφείσα στον τάφο 6 της νεκροπόλεως Shizhaishan. Αναπαράσταση ταυρομαχίας ανευρίσκεται επίσης σε εγχάρακτη λίθινη πλάκα της Nanyang της περιόδου των Ανατολικών Han (Wang 1994, p. 521, fig. 11; Hongjie and Yujian 2007, fig. 40). Βλ. επίσης: http://rolfgross.dreamhosters.com/China-GE/YunnanMuseum_files/image019.jpg7_57. Han Xiaorong 2013; Psarras 2015, n. 109. Η δημοτικότητα του διακοσμητικού θέματος των λέμβων ενδεχομένως σχετίζεται με την χρήση θαλάσσιων και ποτάμιων οδών για την ναυτική επικοινωνία στα πλαίσια του πολιτιστικού κύκλου Dong Son περί τον κόλπο του Tonkin, βλ. Shelach-Lavi (Shelach-Lavi 2015, p. 333). Το ίδιο θέμα απαντάται και στους Yue / Baiyue της Ν. Κίνας, μερικές φορές εν συνδυασμώ προς παραστάσεις ερπετών (Li Xueqin 1991, pp. 18-19).7_58. Han Xiaorong 2013, fig. 6.7_59. Η συνήθεια της εικονογραφήσεως πτηνών στην πλώρη και την πρύμνη του πλοίου ακολουθείτο από τον πολιτισμό του Ινδού (πρισματική σφραγίδα MD-602, The Huntington Archive, <https://news.osu.edu/huntington-archive/>) και τον Αιγαιακό (θραύσμα πυξίδας από την Τραγάνα ΥΕ ΙΙΙc), αλλά συναντάται και στην Τύλο (Μπαχρέιν).[8]. http://rolfgross.dreamhosters.com/China-GE/YunnanMuseum_files/image015.jpg[9]. Εύρημα από τον τάφο 68 του Lijiashan. http://yn.chinadaily.com.cn/a/202208/13/WS62f7a64ba3101c3ee7ae39d8.html?fbclid=IwAR1TEi8HuARo_uU_GyIl1EunMUyIfuvL5WZz2_C-OIHyDAN9I6HNe3NdmCU[11]. Christopoulos 2022, p. 108.[13] Oι κατάφρακτοι ιππείς εμφανίζονται ως στρατιωτική μονάδα και ως όρος στην ιστορία, στο βασίλειο των Πάρθων.[15]. Christopoulos 2022, n. 147. Άλλωστε ο Beck (Beck 2001) σημειώνει:Πριν από τρία χρόνια πρότεινα ένα σενάριο για τις απαρχές του Μιθραϊσμού που εστίαζε εκ νέου στην Ανατολία και συγκεκριμένα στον μεικτό ελληνικό και ιρανικό πολιτισμό της βασιλικής δυναστείας της Κομμαγηνής (Beck 1998). Συνοψίζοντας, πρότεινα ότι τα Μυστήρια του Μίθρα σχηματίστηκαν στο στρατιωτικό και πολιτικό περιβάλλον της δυναστείας στον απόηχο του Ιουδαϊκού και του Εμφυλίου πολέμου (στους οποίους συμμετείχαν και οι Κομμαγηνοί) και την επακόλουθη εξορία και διαμονή της δυναστείας στη Ρώμη υπό τον Βεσπασιανό.[17]. Christopoulos 2022, pp. 86-87; Brady Lawler, L. 1946.
[19]. Ragazzi 2019.
[21]. Ragazzi 2019.
[23]. https://www.behance.net/gal
lery/93603867/Aristophanes-Birds-20?fbclid=IwAR363fYa5jBJ3TbiIhaCCiCCWDoz5hpXbYQ7S9sU_P8lwScbd653H6APPW0
[25]. Steiner 2011, p. 314, n. 83.
[27]. Aedeen Cremin 2010, p. 115.
[29]. Wagner et al. 2009.
[7_44]. Knauer 1993.
[30]. http://img3.chinadaily.com.cn/images/202208/13/62f7a64ba3101c3e687063c4.jpeg
7_118. Shandong Institute of Cultural Relics and Archaeology, Qingzhou Municipal Museum 2015; Li Ling 2014.
7_119. Tο κρατίδιο του Nanyue υπήρξε βραχύβια πολιτική οντότητα η οποία περιελάμβανε τμήμα της σύγχρονης Νότιας Κίνας και του Β. Βιετνάμ, είχε δε πρωτεύουσα το Panyu (σύγχρονο Guangzhou).7_120. Nickel 2012. Το αργυρό κιβώτιο, ήτοι φιάλη με κάλυμμα, φυλάσσεται στο Museum of the Western Han Dynasty, βλ. <https://artsandculture.google.com/asset/persian-styled-silver-box/PAENa9W4v6HEUw>.7_121. Demandt 2015, p. 311; Marshall 1951; Pfrommer 1993, pp. 210–212; Li Jianwei 2010, fig. 19. Παρόμοια τεκμήρια προέρχονται από τα Τάξιλα και άλλες θέσεις του Ελληνο – Βακτριανού κόσμου.7_122. Ο Liu Fei (169-128 π.Χ.) έγινε ο πρώτος βασιλέας του Jiangdu το 153, υπήρξε δε ένας από τους μεγαλύτερους αδελφούς του Wu, αυτοκράτορα της Κίνας κατά την περίοδο των Δυτικών Han.7_123. Jiangsu Wangyun Mountain, Dayun Mountain 2012.7_124. Liu Huan 2011.7_125. Η χρυσή φιάλη του Δαρείου φυλάσσεται στο Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης (No. 54.3.1) φέρει δε επιγραφή στην Περσική, Βαβυλωνιακή και Ελαμιτική, βλ. < https://www.metmuseum.org/art/collection/search/324289>. Στο Ιρλανδικό Μουσείο φυλάσσεται άλλη λεγομένη του Ξέρξη, η οποία προέρχεται από τα Εκβάτανα (No. 7985), ενώ στο Βρεττανικό Μουσείο υπάρχει και τρίτη (No. ANE 1994-1-27), βλ. <https://www.britishmuseum.org/research/collection_online/collection_object_details.aspx?objectId=367827&partId=1&images=true>.7_126. Sideris 2008, p. 342.7_127. Li Ling 2014, p. 59.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
https://books.google.gr/books?id=drotcnqNVmoC&printsec=frontcover&hl=el#v=onepage&q&f=false
Chiou-Peng, Tze-huey. 2004. “Horsemen in the Dian Culture of Yunnan,” in Gender and Chinese Archaeology, ed. K. M. Linduff and Y. Sun, Walnut Creek – Lanham - New York – Toronto – Oxford, pp. 289-314.
Κονιδάρης, Δ. Ν. 2020. Ο Κινεζικός πολιτισμός και οι Ελλαδικές επιδράσεις, Αθήνα.
https://sino-platonic.org/complete/spp326_dionysian_rituals_china.pdf
Christopoulos, L. 2022. "Dionysian Rituals and the Golden Zeus of China," Sino-Platonic Papers 326, pp. 1-123.
doi : https://doi.org/10.3406/topoi.2001.1928
https://www.persee.fr/doc/topoi_1161-9473_2001_num_11_1_1928
Beck, R. L. 2001. "New thoughts on the genesis of the mysteries of Mithras," Topoi 11/1, pp. 59-76.
Beck, R. B. 1988. Planetary Gods and Planetary Orders in the Mysteries of Mithras (Études préliminaires aux religions orientales dans l’Empire romain 109), Leyden: Brill.
https://brill.com/view/journals/aas/21/3/article-p193_3.xml
Liancai Wu, Peng Zhu, Yu Tian, and Haitao Lin. 2022. "Lost and Gone: A Representational Study of Bronze Ornaments in the Ancient Dian Kingdom, China," African and Asian Studies 21 (3)
https://www.researchgate.net/publication/269733963_Seeing_Dian_Through_Barbarian_Eyes
Aedeen Cremin. 2010. "Seeing Dian through Barbarian eyes," Bulletin of the Indo-Pacific Prehistory Association 30, pp. 114-121.
p. 115: The many turquoise and jadeite items found in the Dian tombs may have come from the Hetian region, which had access to textiles of Hellenistic style in at least the 1st century BCE (Wagner et al. 2009).
https://publikationen.ub.uni-frankfurt.de/opus4/frontdoor/deliver/index/docId/61396/file/Wagner_et_al_2009_Ornamental_trousers_from_Sampula.pdf?fbclid=IwAR1A_-jZ1EyIGs0oJgJtvwo0Fud4kgPy_w04njLOgbyziq6oaAmTgYT0UNI
Wagner, M., B. Wang, P. Trasov, S. Westh-Hansen, E. Völling and J. Heller. 2009. "The ornamental trousersfrom Sampula (Xinjiang, China): Their origins and biography," Antiquity 83, pp. 1065-1075.
https://www.jstor.org/stable/283449
Brady Lawler, L. 1946. "The Geranos Dance - A New Interpretation," Transactions and Proceedings of the American Philological Association 77, pp. 112-130.
Ragazzi. G. 2019. "The Crane, Ariadne’s thread, labyrinth and dance," Danja dell Origin, <https://danzadelleorigini.com/en/2019/04/01/the-crane-ariadnes-thread-labyrinth-and-dance/?fbclid=IwAR3EPyji4W-FyLL-M-UaAkeXLwQvvFRbyB7SBpfpEoUeRHWdNdvWjmGq1ng> (10 July 2023).
https://www.jstor.org/stable/10.1086/662037
Steiner, D. 2011. "Dancing with the Stars: Choreia in the third stasimon of Euripides' Helen," Classical Philology 106 (4), pp. 299-323.
https://escholarship.org/content/qt1bt36698/qt1bt36698.pdf?t=pdymgl
Olsen, S. E, 2016. "Beyond Choreia: Dance in Ancient Greek Literature and Culture" (diss. Univ. of Berkeley).
https://www.jstor.org/stable/3292318
Lawler, L. B.1942. "The Dance of the Holy Birds," The Classical Journal 37 (6), pp. 351-361.
https://archive.org/details/bronzeageofsouth0000high
Higham, C. 1996. The Bronze Age of Southeast Asia, New York : Cambridge University Press.
DOI: 10.13619/j.cnki.cn11-1532/k.2014.09.004
论西辛战国墓裂瓣纹银豆兼谈我国出土的类似器物
Li. . "On the Silver Beans with Cracked Petals in the Warring States Tomb of Xixin*—Also on Similar Artifacts Unearthed in my country,"
http://www.chinanews.com/cul/2011/12-19/3542397.shtml
Liu Huan. 2011. “A number of cracked petal boxes were found in China. Experts sketched the sea silk road (Photos),” China News, < http://www.chinanews.com/cul/2011/12-19/3542397.shtml> (26 January 2019).
Knauer, E. R. 1993. “Knemides in the East? Some Observations on the Impact of Greek Body Armor on ‘Barbarian’ Tribes,” in Nomodeiktes: Greek Studies in honor of Martin Ostwald, ed. R. M. Rosen and J. Farrell, USA, pp. 235-254.
ΠΛΕΟΝ ΠΡΟΣΦΑΤΟΣ ΕΜΠΛΟΥΤΙΣΜΟΣ - ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: 140723
