Η ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΕΒΡΑΙΩΝ ΣΤΗΝ ΚΑΤΟΧΙΚΗ ΕΛΛΑΔΑ: ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ ΒΙΒΛΙΟΥ ΤΟΥ BOWMAN, 2006/2012
Αντίσταση των Εβραίων στην κατοχική Ελλάδα, Ελληνική έκδοση ΚΙΣ
Ο Steven Bowman είναι ιστορικός και καθηγητής Ιουδαϊκών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο του Σινσινάτι των ΗΠΑ. Ξεκίνησε το ερευνητικό έργο του με την μελέτη της ιστορίας των Εβραίων του Βυζαντίου, ενώ έχει ασχοληθεί ιδιαίτερα με την ιστορία αυτών της Ελλάδας. Η πρώτη έκδοση του σχολιαζόμενου έργου, κυκλοφόρησε το 2006 με τον πρωτότυπο τίτλο Jewish Resistance in Wartime Greece, μάλιστα με την χορηγία του Ιδρύματος Λάτση, την δε Ελληνική έκδοση του 2012 εξέδωσε το Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο (ΚΙΣ).
Στο παρόν σημείωμα σκοπεύουμε να αναφερθούμε σε αδύνατα σημεία ή και ανακρίβειες του εδώ σχολιαζόμενου βιβλίου,[1] επιχειρώντας να εξαγάγουμε μιάν αιτιολογία / ερμηνεία για αυτήν την προσέγγιση και τις σχετικές παραμορφώσεις ..
Η φωτογραφία στο εξώφυλλο του βιβλίου περιέργως φαίνεται να μήν συνδέεται με το θέμα του τίτλου του βιβλίου, μιάς και αποτελεί στιγμιότυπο από την περίοδο μετά την απελευθέρωση των Αθηνών και την υποστολή της Γερμανικής σημαίας από τον ιερό βράχο της Ακροπόλεως.[2] Ενδεχομένως όμως αυτό το εξώφυλλο να υπαινίσσεται ή και να παραπέμπει, ευθέως ή σημειολογικώς, σε ερμηνείες και απόψεις υποβόσκουσες και μη εκπεφρασμένες επακριβώς στο σχολιαζόμενο έργο. Έτσι ίσως η αναφορά σε 'αντίσταση στην κατοχική Ελλάδα' να αναφέρεται σε μιάν Ελλάδα που - κατά τον συγγραφέα - παρέμενε 'κατοχική' και μετά από την αποχώρηση του Γερμανού κατακτητού .. ίσως, κατά δεύτερον, να μήν αναφέρεται σε αντίσταση αποκλειστικά εναντίον των Γερμανών κατακτητών αλλά, πιθανώς, σε κάποια με ταξικές ή και εθνοτικές - θρησκευτικές συνιστώσες! Περί αυτών καθώς και για τις επιδιώξεις ('βαρβαριστί' agenda) κάθε πλευράς εν όψει της αποχωρήσεως των Γερμανών ελπίζεται να διαφωτισθούμε στα επόμενα... Ας θυμήσουμε εδώ, εν είδει προγεύσεως, ότι η Εβραϊκή κοινότητα θεώρησε την ένταξη της Θεσσαλονίκης στον Ελληνικό κορμό ως 'ξένη κατοχή',[3] θέση η οποία ακολουθήθηκε και από το ΚΚΕ που επισήμως εργάσθηκε για την απόσπαση των βόρειων Ελληνικών εδαφών από την εθνική επικράτεια!
Έλληνες & Εβραίοι ή Έλληνες Εβραίοι ..
Στο σχολιαζόμενο έργο η αναφορά σε Εβραίους γίνεται σε αντιπαραβολή με αυτήν προς τους Έλληνες, αφήνοντας να διαφανεί μία αναποφασιστικότητα ως προς το άν οι Εβραίοι του Ελλαδικού χώρου θα έπρεπε να αντιμετωπίζονται ως Εβραίοι απλώς ή ως Έλληνες Εβραίοι.[4] Σημειώνεται εν προκειμένω ότι η συγκεκριμένη κοινότητα μέχρι περίπου τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο αρνούνταν να ενταχθεί στην Ελληνική κοινωνία, διατηρώντας το γλωσσικό όργανό της και συχνά αγνοώντας την Ελληνική γλώσσα, σε πολλές περιπτώσεις ετύγχανε μορφώσεως σε ιδιαίτερα σχολεία, ενώ και οι Εβραϊκές συνοικίες παρέμειναν διαχωρισμένες, με χαρακτηριστικό το παράδειγμα αυτής εντός του κάστρου των Ιωαννίνων.. Αξιοσημείωτη είναι σχετική αναφορά του συγγραφέα σύμφωνα με την οποία:
"Στις παραμονές, όμως, του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου υπήρχε στη Θεσσαλονίκη μια ρωμαλέα και δυναμική εβραϊκή νεολαία, ολοταχώς εξελληνιζόμενη ύστερα από μια εικοσαετία έκθεσης στον ελληνικό εθνικισμό και τις πιέσεις του καθεστώτος του Ιωάννη Μεταξά για την εκμάθηση της εθνικής γλώσσας."[5]
Αναφορικά με την ταυτότητα των Εβραίων του Ελλαδικού χώρου σημειώνονται επιγραμματικά τα ακόλουθα:
(α) Καθ' όλην την διάρκεια της Οθωμανικής κυριαρχίας οι Εβραίοι διέθεταν προνόμια και εθεωρούντο συντεταγμένοι με τον Οθωμανικό ζυγό,[6] χαρακτηριστική δε είναι και η αναφορά του ίδιου του συγγραφέα σύμφωνα με την οποία "Οι Τούρκοι έκαψαν τη Σμύρνη και πήραν εκδίκηση για τις ελληνικές παρατυπίες με σφαγές,"[7] όπου η καταστροφή της Σμύρνης, άν όχι και η γενοκτονία του Μικρασιατικού Ελληνισμού εν γένει, ερμηνεύονται και 'δικαιολογούνται' ως αντίδραση στις 'παρατυπίες' των Ελλήνων,
(β) Αναφέρεται ότι το 1912 η ηγεσία της Αλιάνς και της Εβραϊκής παροικίας ζήτησαν από τον σουλτάνο την έγκριση για την ίδρυση εθελοντικού σώματος εξ Εβραίων Θεσσαλονίκης προκειμένου αυτό να πολεμήσει κατά του επερχομένου Ελληνικού Στρατού, ενώ για τον ίδιο σκοπό προσέφεραν 650 000 χρυσές λίρες![8] Κατά τα τέλη αυτής της Οθωμανικής κυριαρχίας στην Θεσσαλονίκη οι εκεί Σεφαραδίτες Εβραίοι αντιτάχθηκαν στην ένταξη της μεγαλουπόλεως στον Ελληνικό κορμό, υπεστήριξαν δε την εκεί δημιουργία Εβραϊκού κρατιδίου!,[9] του οποίου μάλιστα την ύπαρξη - ασφάλεια θα εγγυάτο, μεταξύ των άλλων, και η Τουρκία![10] Άλλωστε ορθώς και η Malho αναφερόμενη στους Εβραίους (Jews) της Θεσσαλονίκης πρίν την απελευθέρωση της πόλεως αναφέρεται σε 'εθνική' αφύπνιση αυτών, με την ευκαιρία και της επαφής τους με την Κεντρική Σιωνιστική Οργάνωση,[11]
(γ) Οι ίδιοι αντιτάχθηκαν και στην απελευθέρωση της Κρήτης, αντιτασσόμενοι εν γένει στις Ελληνικές επιδιώξεις![12]
Άλλωστε εν σχέσει με αυτήν την ταυτότητα των Εβραίων του Ελλαδικού χώρου χαρακτηριστική είναι και η επισήμανση του ίδιου του συγγραφέα που αποτολμά να χαρακτηρίσει ως "επιτυχία", εντός εισαγωγικών, την απελευθέρωση του βόρειου τμήματος της χώρας! Είναι λοιπόν προφανές ότι ο καθηγητής ανήκει στην πλευρά εκείνη που και σήμερα πάνω από έναν αιώνα αργότερα, εμμέσως αμφισβητεί τα σύνορα του Ελληνικού κράτους όπου διαβιούν και άτομα της κοινότητάς του![13]
Η στάση του ΚΚΕ στην Ιταλική εισβολή!
Ανακριβώς αναφέρεται στο βιβλίο ότι το ΚΚΕ υπεστήριξε την Ελλάδα εναντίον των Ιταλών το 1940,[14] δεδομένου ότι, μετά από παλινωδίες, το κόμμα αυτό, συντονιζόμενο με την ΕΣΣΔ σύμμαχο ακόμη της ναζιστικής Γερμανίας βάσει του συμφώνου Ρίμπεντροπ - Μολότωφ, υποστήριξε την στάση έναντι της Μεταξικής κυβερνήσεως και την ανατροπή της!
Μανιφέστο της ΚΕ του ΚΚΕ
Η σφαγή του Κιλκίς από τον ΕΛΑΣ υπό τον Ισαάκ Μωσέ
Σύμφωνα με τον Bowman:[15]
"Τον Οκτώβριο του 1944, η υποχώρηση των Γερμανών από την Ελλάδα είχε ήδη προχωρήσει σημαντικά. Αν και είχαν διαπραγματευθεί μια συμφωνία με τους Βρετανούς να παραδώσουν την Αθήνα και την Πελοπόννησο χωρίς μάχη, δεν υπήρχε αντίστοιχη συμφωνία σχετικά με τον Βορρά."
Η αλήθεια είναι ότι ήδη από την 12 Οκτωβρίου οι Γερμανοί είχαν αρχίσει την συντεταγμένη αποχώρησή τους από την χώρα. Την 1 Σεπτ. 1944 ο ΕΛΑΣ διά του Ισαάκ Μωσέ (Κίτσου) ήλθε σε συμφωνία με τον Φένσκε, εκπρόσωπο της Γερμανικής Στρατιάς του Αιγαίου, να παραδοθεί ειρηνικά η Θεσσαλονίκη με αντάλλαγμα την ειρηνική αποχώρηση των Γερμανών και την από μέρους ΕΛΑΣ συνέχιση καταδιώξεως των 'αντιλαϊκών παρτιζάνικων ομάδων' και μάλιστα σε συνεργασία με Βουλγαρικά και Αλβανικά 'παρτιζάνικα τμήματα' (βλ. εικόνα παρακάτω..).
Ο Bowman σημειώνει ψευδέστατα τα εξής:[16]
"Ο Κίτσος συνέχισε να πολεμάει μετά απ’ αυτήν την ημερομηνία. Κυνηγώντας τους Γερμανούς στα βόρεια, ο ΕΛΑΣ τους έφθασε στο Κιλκίς στις 4 Νοεμβρίου 1944, περίπου 40 χιλιόμετρα βόρεια από τη Θεσσαλονίκη. Ο ΕΛΑΣ διέπραξε σφαγή στις γερμανικές δυνάμεις και στους συνεργάτες τους που διέφευγαν μαζί τους. Ο Κίτσος διηγείται ένα πραγματικό ΜΑΚΕΛΕΙΟ, δυσάρεστο, αλλά ΑΝΑΓΚΑΙΟ."
Είδαμε λοιπόν ότι όχι μόνον ο Μωσέ δεν κυνήγαγε τους Γερμανούς, αφού είχε ήδη υπογράψει την συμφωνία μαζύ τους την 01.09.1944, ούτε 'τους έφτασε στο Κιλκίς' ενώ η επίθεσή του της 04.11.1945 είχε ως στόχο τις Ποντιακές και άλλες ένοπλες ομάδες που είχαν καταφύγει στην πόλη![17] Στην πραγματικότητα ο Ισαάκ Μωσέ επικεφαλής δυνάμεως ΕΛΑΣ μετά την αποχώρηση των Γερμανών επετέθη σε εθνικιστικές δυνάμεις στο Κιλκίς εκτελώντας 1500 (wiki, ή μήπως 7400 !!??) και αιχμαλωτίζοντας 2150 της άλλης πλευράς!!!
26/10/1912: Η απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης από τον Ελληνικό Στρατό[18]
Στρατιωτικό σύμφωνο Γερμανών - ΕΛΑΣ[19]
Η ιδιαιτερότητα της Θεσσαλονίκης
Στο συζητούμενο πόνημα του Αμερικανο-εβραίου καθηγητού, όπως και σε άλλα τρίτων εξ Αμερικής παραγόντων,[20] διακρίνεται μιά ιδιαίτερη ευαισθησία απέναντι στην Θεσσαλονίκη ενώ εκφράζεται και αντίθεση γιά την ένταξή της στον εθνικό κορμό. Τονίζεται η πληθυσμιακή υπεροχή εκεί των Εβραίων έως τις αρχές του 20ού αι., χωρίς βεβαίως να λαμβάνεται υπόψιν το αγροτικό στοιχείο της ευρύτερης περιοχής![21] Με βάση αυτήν την προκύψασα από πρωτοβουλίες του σουλτάνου πληθυσμιακή κατάσταση διακηρύσσεται ότι η πόλη 'δεν [θα] ήταν ούτε ελληνική, ούτε βουλγαρική ούτε τουρκική, αλλά εβραϊκή'.[22] Να υπενθυμίσουμε εδώ ότι η ίδρυση του κράτους του Ισραήλ στην Παλαιστίνη στηρίχθηκε σε 'ιστορικά δικαιώματα', αφού το εβραϊκό στοιχείο απουσίαζε παντελώς τότε, ενώ στην περίπτωση της Θεσσαλονίκης τέτοιο δικαίωμα βεβαίως δεν αναγνωρίζεται στους Έλληνες!
Επιχειρώντας να ανακαλύψουμε την 'κόκκινη κλωστή' που φαίνεται να διαπερνά τα γραφόμενα και ψευδώς υποστηριζόμενα στο σχολιαζόμενο βιβλίο, συνδέοντάς τα με την πολιτική γραμμή και την πρακτική του ΚΚΕ αλλά και με πρόσφατα γεγονότα θα σημειώναμε - ανακεφαλαιώναμε:
(α) η ένταξη της Θεσσαλονίκης στον εθνικό κορμό το 1912 στα πλαίσια των απελευθερωτικών αγώνων του 1912-13 έγινε δυσμενώς δεκτή από ισχυρή μερίδα Αμερικανικής υπηκοότητος επιστημόνων,
(β) η απελευθέρωση αντιμετωπίστηκε ομοίως αρνητικά από την Εβραϊκή κοινότητα η οποία υπεστήριξε την δημιουργία 'ανεξάρτητης - διεθνούς πόλεως' εκεί ελεγχόμενης από τους ίδιους, πρός τούτο δε απευθύνθηκαν και στον Παγκόσμιο Σιωνιστικό Οργανισμό!,
(γ) η ίδια αυτή κοινότητα αντιτάχθηκε στην απελευθέρωση της πόλεως από τους Έλληνες συνταχθείσα στερρώς και εμπράκτως με τον Σουλτάνο, όπως άλλωστε έπραττε καθ' όλην την διάρκεια του Οθωμανικού ζυγού στην χώρα!
(δ) η ίδια αυτή κοινότητα, εγκατασταθείσα στην πόλη με άδεια του Σουλτάνου,[23] ο οποίος μάλιστα τους απηύθυνε σχετική πρόσκληση προκειμένου να αποτρέψει την εκεί δημογραφική και άλλη κυριαρχία των Ελλήνων,[23a] αντιτάχθηκε και ήλθε σε σύγκρουση με το εκεί εγκατασταθέν Ελληνικό Ποντιακό στοιχείο, που ενίσχυε την Ελληνική συμμετοχή στον εκεί πληθυσμό,[24]
(ε) η ίδια κοινότητα είχε μέχρι το τέλος του β' ΠΠ αρνηθεί να μάθει και να υιοθετήσει την Ελληνική γλώσσα ..,
(ζ) Σύμφωνα με απόσπασμα του αναρχικού Georgakas:[25]
Προέκυψαν εντάσεις μεταξύ των προσφύγων και των Εβραίων και δημιουργήθηκε μια αντισημιτική οργάνωση περίπου 3.000 ατόμων. Αυτή η δύναμη εξισορροπήθηκε από ένα δυναμικό αριστερο συνδικαλιστικό κίνημα, Federation ιδρυθέν από τον Avraam Benaroya. Το κίνημα εξέδιδε αρχικά τα κείμενά του στις γλώσσες αυτών των τεσσάρων εθνοτικών ομάδων (δηλ. Λαδίνο, Βουλγαρικά, Ελληνικά και Τουρκικά, αντίστοιχα) αλλά στην πράξη τα δύο τελευταία τμήματα υπο-εκπροσωπήθηκαν, αν δεν ήσαν ανύπαρκτα.. Το Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα Ελλάδας (αργότερα ΚΚΕ),[26] .. δημιουργήθηκε με πρωτοβουλία του Μπεναρόγια κοντά στο τέλος του Α' ΠΠ, ακολούθησε στενά τις θέσεις της Federation για την εθνική αυτοδιάθεση, και ήθελε να μετατρέψει το ελληνικό κράτος σε ομοσπονδία αυτόνομων επαρχιών που θα διασφάλιζε τα δικαιώματα των μειονοτήτων και θα συμμετείχε σε μια ομοσπονδιακή Δημοκρατία των βαλκανικών λαών που έδινε επιτυχώς προτεραιότητα στην ταξική ενότητα έναντι των εθνοτικών και θρησκευτικών διαφορών,
(η) Με την λήξη του Β' ΠΠ οι Γερμανοί ήλθαν σε συμφωνία με τον Ισαάκ Μωσέ (ή Κίτσο) του ΕΛΑΣ και απεχώρησαν ανενόχλητοι παραδίδοντες την πόλη στις ομάδες του όπου συμμετείχαν Αλβανοί, Σλάβοι, Εβραίοι και Έλληνες ..[27]
(θ) Ο προαναφερθείς Ισαάκ, μετά την απελευθέρωση, εστράφη κατά αντικομμουνιστικών ομάδων που είχαν καταφύγει στο Κιλκίς και κατέσφαξε χιλιάδες (1500 έως 6/7 χιλ.!), στοχοποιώντας κυρίως το ένοπλο Ποντιακό στοιχείο που, όπως είπαμε, ενίσχυε το Ελληνικό στοιχείο στην πληθυσμιακή σύνθεση της πόλεως ενώ αποτελούσε και εμπόδιο στις επιδιώξεις αποκοπής της Θεσσαλονίκης από τον εθνικό κορμό..
(ι) η πρόσφατη τοποθέτηση της 'τιμητικής' στήλης ανυπάρκτου γεγονότος υπηρετεί διάφορες σκοπιμότητες: (i) να 'καθαρίσει' τον ΕΛΑΣ από τα εγκλήματά του, (ii) να κρύψει το γεγονός ότι αυτός ενήργησε στα πλαίσια ανθελληνικών στοχεύσεων και, κυρίως, (iii) να εγγράψει υποθήκες για το μέλλον από αυτούς που υβριστικά και υπόπτως ονομάζουν την πόλη 'Ιεροσόλυμα της Βαλκανικής'..
Πρόσφυγες εργαζόμενοι στο εργοστάσιο μεταλλικών ειδών των αδελφών Λεβί και Σολομώντα Μπενουζίλιο στην Πυλαία, το 1936. Οι περισσότεροι ήταν παιδιά.
(κ) Άλλωστε οι Σεφαραδίτες Εβραίοι επέμειναν για την απόσπαση της Θεσσαλονίκης από την Ελλάδα και μετά την απελευθέρωσή της από τον Ελληνικό Στρατό![27a]
Τιμητική στήλη ανυπάρκτου γεγονότος..[28b]
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ A': ΟΙ ΕΒΡΑΙΟΙ ΚΑΙ Η ΙΣΛΑΜΙΚΗ ΚΑΤΑΛΗΨΗ ΤΗΣ ΙΣΠΑΝΙΑΣ
Παραθέτουμε ακολούθως αποσπάσματα από άρθρο του Roth:[28]
Την άνοιξη ή το καλοκαίρι του 711, ο Tariq ibn Ziyad αποβιβάστηκε με μια βερβερική δύναμη στις ακτές της Al-Andalus και ξεκίνησε την εισβολή που επρόκειτο να καταλήξει, σε λίγους μήνες, στην κατάκτηση του μεγαλύτερου μέρους της Ισπανίας και στο τέλος του το κλονισμένο Βησιγοτθικό βασίλειο. Είναι σπάνια δυνατό να εξακριβωθούν με πλήρη ακρίβεια οι λεπτομέρειες αυτής της εισβολής. Οι αραβικές πηγές διαφωνούν ως προς την ακριβή ημερομηνία, καθώς και ως προς τον αριθμό των στρατευμάτων που εμπλέκονται — με τις περισσότερες αρχές να αναφέρουν 7.000, αλλά άλλες να λένε 12.000.{1} Οι περισσότερες πηγές συμφωνούν ότι η δύναμη εισβολής αποτελούνταν κυρίως από στρατεύματα Βερβέρων, που προσηλυτίστηκαν στο Ισλάμ μετά την κατάκτηση της Βόρειας Αφρικής, με λίγους μόνο Άραβες να συμμετέχουν.
Πολλά έχουν γραφτεί για αυτήν την εισβολή που έμελλε να αλλάξει την πορεία, όχι μόνο της ισπανικής αλλά, σε μεγάλο βαθμό, όλης της μεσαιωνικής ευρωπαϊκής ιστορίας. Παρά τη διαθεσιμότητα εξαιρετικών μεταφράσεων και μελετών των μουσουλμανικών πηγών, ωστόσο, πολλοί συγγραφείς έχουν επικεντρώσει την προσοχή τους σχεδόν αποκλειστικά στις πολύ λιγότερο λεπτομερείς και λιγότερο αξιόπιστες χριστιανικές πηγές που γράφτηκαν, ως επί το πλείστον, πολλούς αιώνες μετά το γεγονός. Ως αποτέλεσμα, μια μεγάλη ποσότητα μυθολογίας έχει αναπτυχθεί σχετικά με την μουσουλμανική κατάκτηση της Ισπανίας. Το λιγότερο ενδιαφέρον κομμάτι αυτής της μυθολογίας είναι ο ρόλος που υποτίθεται ότι έπαιξαν οι Εβραίοι σε εκείνη την κατάκτηση. Εβραίοι και μη Εβραίοι ιστορικοί έχουν υποστηρίξει ότι οι Εβραίοι συμμετείχαν σε μια «συνωμοσία» που οδήγησε άμεσα στη μουσουλμανική εισβολή και ότι στη συνέχεια έδωσαν πρόθυμα τη βοήθειά τους στην κατάκτηση.
Ο 'Πατέρας της Εβραϊκής Ιστορίας' Heinrich Graetz, ανέφερε ήδη την εμπλοκή των Εβραίων της Βησιγοτθικής Ισπανίας, σημειώνοντας ότι το 694 υποτίθεται ότι «συνήψαν συμμαχία με τους πιο τυχερούς αδελφούς τους στην Αφρική, με σκοπό να ανατρέψουν τη Βησιγότθική αυτοκρατορία» και «μάλλον» βοηθήθηκαν σε αυτή την προσπάθεια από τους μουσουλμάνους. Η εμπλοκή ανακαλύφθηκε και, σύμφωνα με τον Graetz, όλοι οι Εβραίοι της Ισπανίας, της Septimania και της Narbonne έγιναν σκλάβοι.{2}
O Nahum Slouschz, ακολουθών τον Graetz, έγραψε ότι το 589 ένας «μεγάλος αριθμός» Εβραίων προσφύγων διέφυγε από τη καταδίωξη των Βησιγότθων βασιλιάδων και πήγε στο Μαρόκο, και ότι οι Εβραίοι της Βόρειας Αφρικής, που σε «διάφορες εποχές» είχαν μεταναστεύσει από την Ισπανία, κατέστρωσαν «κοινό σχέδιο» με τον μουσουλμάνο Tariq (τον οποίο ο Slouschz φτάνει στο σημείο να προτείνει ότι ήταν ο ίδιος Εβραίος). Οι νικητές μουσουλμάνοι το 711 «υποστηρίχθηκαν παντού από τους Εβραίους», στους οποίους οι Μουσουλμάνοι εμπιστεύτηκαν τη φύλαξη «κάθε πόλεως» που κατέκτησαν. Η πρώτη δύναμη εισβολής (υπό τον Βέρβερο Ταρίκ το 710) αποτελούνταν, σύμφωνα με τον Slouschz, από Μουσουλμάνους και Εβραίους Βερβέρους, και η επιτυχία τους μπορεί να εξηγηθεί μόνο αν υποθέσουμε ότι υπήρχαν «Εβραίοι συνεργοί» στην Ισπανία που βοηθούσαν την επικράτησή τους. Οι Εβραίοι του Μαγκρέμπ (Maghreb) σχεδίασαν την κατάκτηση της χερσονήσου ουσιαστικά με την βοήθεια των Βερβέρων ομοθρήσκων τους, και όχι των Μουσουλμάνων, όπως πιστεύουν ορισμένοι συγγραφείς.{3}
Σε ένα ενδιαφέρον άρθρο με τίτλο "The Fall of the Visigothic Power in Spain", ο R. Dykes Shaw σημείωσε την καταδίωξη των Εβραίων από τους Βησιγότθους και την προσπάθεια "να τους ξεριζώσουν εξ ολοκλήρου από το ισπανικό έδαφος... Και όμως η φυλή επέμενε να επιβιώνει. Παντού ευρίσκοντο ομάδες Εβραίων οι οποίοι έτρεφαν κρυφά αισθήματα μίσους εναντίον των καταπιεστών τους και ήταν έτοιμοι να απλώσουν το χέρι προς οποιαδήποτε κατεύθυνση που θα υποσχόταν εκδίκηση. Έτσι προσέθεσαν έναν πραγματικό κίνδυνο συνωμοσίας και εξέγερσης σε ολόκληρο τον κλονισμένο ιστό της κοινωνίας, και υπήρχε μεγάλη ανησυχία. που δημιουργήθηκε στο δέκατο έβδομο συμβούλιο του Τολέδο (694) από την ανακάλυψη των δολοπλοκιών τους με τους αδελφούς τους στη Βόρεια Αφρική και με τις Βερβερικές φυλές που είχαν δώσει άσυλο σε αυτούς τους αδελφούς».{4} Αναφερόμενος στην κατάκτηση του Τολέδο, λέει: «Οι Εβραίοι του παρέσχον [του Ταρίκ] πρόσβαση στην πόλη, και πράγματι οι κύριοι κάτοικοί της την είχαν ήδη εγκαταλείψει.» Και πάλι, αναφέρεται στους «πάντα πρόθυμους Εβραίους» οι οποίοι παρείχον φρουρές για τις κατακτημένες πόλεις.{5}
Αυτός ο μύθος δεν εστερείτο οπαδών και στην Ισπανία. Ο Enrique Florez, διαπρεπής λόγιος του 18ου αιώνα που ήταν, εν μέρει, ο εκδότης της σημαντικής συλλογής πηγών με τίτλο Esparta sagrada, έγραψε στην αφιέρωσή του στον Φερδινάνδο VI: «De V. Mag. es la gloria de la pureza de la Fe que la Iglesia conserva en sus Dominios, contradecida desde el tiempo de Ios Godos la perfidia Judayca»{6} Ένας πιο σύγχρονος λόγιος, ο διαπρεπής αραβιστής Pascual de Gayangos έγραψε:
Η πρακτική που τόσο καθολικά παρατηρείται από τους εισβολείς να εμπιστεύονται στους Εβραίους την υπεράσπιση των πόλεων και των φρουρίων που πήραν από τους Χριστιανούς, θα έδειχνε, ελλείψει οποιουδήποτε άλλου γεγονότος, ότι μια προηγούμενη συνεννόηση πρέπει να υπήρχε από καιρό μεταξύ αυτών και των Βερβέρων, των ευρισκομένων υπό τις διαταγές του Ταρίκ. Ότι οι Εβραίοι της χερσονήσου είχαν υποπτευθεί σε διαφορετικούς χρόνους ότι είχαν επικοινωνία με εκείνους της Αφρικής, - ότι κατά τη βασιλεία της Egica είχαν πράγματι κατηγορηθεί, και σε όλα τα φαινόμενα καταδικάστηκαν, ότι προσκάλεσαν τους Άραβες να κάνουν μια κατάκτηση Ισπανία, - πιστοποιείται επαρκώς από τους εθνικούς συγγραφείς. Έχω δείξει αλλού με την αυθεντία του Ibn..
και παρακάτω:[29]
ΕΓΙΚΑΣ: Ο ΤΕΛΕΥΤΑΙΟΣ ΒΑΣΙΛΗΑΣ ΤΗΣ ΙΣΠΑΝΙΑΣ & ΣΕΠΤΙΜΑΝΙΑΣ ΠΡΙΝ ΤΗΝ ΚΑΤΑΚΤΗΣΗ ΑΠΟ ΑΡΑΒΕΣ & ΕΒΡΑΙΟΥΣ
Μουσουλμανική (Αραβική) κατάκτηση της Ισπανίας
Πριν αναλάβουμε την εξέταση των πηγών για την ίδια την κατάκτηση, είναι απαραίτητο σε αυτό το σημείο να εξετάσουμε εν συντομία την υποτιθέμενη εξέγερση των Εβραίων το 694.{18} Φαίνεται ότι η πολιτική του Egica απέναντι στους Εβραίους δεν ήταν εξ ολοκλήρου πολιτική διώξεων άνευ όρων και ότι η πρώιμη νομοθεσία του (ακόμα και αν, σύμφωνα με τον Katz, «επιδείνωσε τη νομική κατωτερότητα των Εβραίων») ήταν πολύ πιο φιλελεύθερη από αυτήν του προκατόχου του. (Φαίνεται ότι το θέμα της σχέσης αυτού του βασιλιά με τους Εβραίους δεν έχει εξαντληθεί σε καμία περίπτωση και θα μπορούσε κάλλιστα να επωφεληθεί από μια νέα μελέτη) Ο Ballesteros περιέγραψε κάπως υπερβολικά τον Egica ως "καλοήθη και γενναιόδωρο με τους Εβραίους, αλλά αυτοί, αχάριστοι στον ευεργέτη τους [sic], άπιστοι στον όρκο που είχαν δώσει και συνωμοτώντας με τους ομοθρήσκους τους της Αφρικής ενάντια στην ασφάλεια και την ύπαρξη του Βησιγοτθικού έθνους, υποχρέωσαν τον μονάρχη να λάβει αυστηρά μέτρα που απέτρεψαν για κάποιο διάστημα την μουσουλμανική εισβολή."{19}
Στην εισαγωγική του δήλωση στην XVIIη Σύνοδο του Τολέδο το 694, ο Egica κατηγόρησε τους Εβραίους ότι συνωμότησαν με «Εβραίους από περιοχές πέρα από την θάλασσα» εναντίον του βασιλείου. Οι Εβραίοι εκείνη την εποχή υποτίθεται ότι είτε εκδιώχθηκαν είτε πουλήθηκαν ως σκλάβοι ως αποτέλεσμα του διατάγματος του Συμβουλίου{20}. Ωστόσο, πρέπει να σημειωθεί προσεκτικά ότι, ελλείψει ανεξάρτητων πηγών που να μαρτυρούν την κατάσταση των Εβραίων εκείνη την εποχή, δεν είμαστε σε θέση να πούμε εάν, ή σε ποιό βαθμό, αυτό το διάταγμα πράγματι εφαρμόστηκε και, δεύτερον, ότι ο Katz και άλλοι δεν φαίνονται δικαιολογημένοι να συμπεράνουν από τα πολύ περιορισμένα διαθέσιμα στοιχεία ότι οι Εβραίοι συνωμότησαν για να "παραδώσουν την Ισπανία στους πιο ανεκτικούς Μαυριτανούς".{21}
Στην πραγματικότητα, ορισμένα πράγματα μετριάζουν την πλήρη αποδοχή των αποδεικτικών στοιχείων της ομιλίας που έκανε ο Egica στο Συμβούλιο. Πρώτον, υπάρχει το γεγονός ότι ο Egica είχε δείξει ότι είχε μια κάπως πιο ανεκτική στάση απέναντι στους Εβραίους, τουλάχιστον μη ανανεώνοντας το νόμο που απαιτούσε το αναγκαστικό βάπτισμα όλων των Εβραίων στο βασίλειο. Δεύτερον, ποια διαβεβαίωση είχαν στην πραγματικότητα οι Εβραίοι εκείνης της εποχής ότι οι Μουσουλμάνοι θα ήταν πιο ανεκτικοί απέναντί τους από τους Βησιγότθους κυρίους τους; (Στην πραγματικότητα, η καταγραφή της μεταχειρίσεως των Εβραίων με την κατάκτηση των δυνάμεων των Μουσουλμάνων – παρά το νομικά «προστατευμένο καθεστώς» τους ως ahl al-Qitab, «άνθρωποι του Βιβλίου» ή ahl ahl al-dimma, «προστατευμένοι άνθρωποι» που ζουν σύμφωνα με προνομιακή συμφωνία, δείχνει ελάχιστη ευνοϊκή μεταχείριση. Ο ίδιος ο Μωάμεθ γρήγορα έγινε διώκτης των Εβραίων και απαίτησε την εκδίωξή τους από όλην την Αραβία. Άλλωστε στις κατακτήσεις των βυζαντινών χωρών, της Αιγύπτου και της Αφρικής, οι Εβραίοι σπάνια βρήκαν ότι είχαν λόγους να καλωσορίζουν τους «απελευθερωτές» τους. Το ίδιο το γεγονός ότι έτυχαν και πάλι ανεκτικής μεταχείρισης...
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ B': Ο Αβραάμ Μπεναρόγια και ο αγώνας για μια πολυεθνική ομοσπονδία εργαζομένων στην Ελλάδα[30]
σελ. 178
Σύμφωνα με διάφορες πηγές, ο σοσιαλιστής ηγέτης, συγγραφέας και δημοσιογράφος Avraham Eliezer Benaroya γεννήθηκε το 1886 στο Βίντιν της Βουλγαρίας. Ένα αυτοβιογραφικό κείμενο, από την άλλη, ονομάζει τη μικρή βουλγαρική πόλη Λομ ως τόπο γεννήσεώς του. Στα γραπτά του ομολογουμένως δήλωσε ότι ήταν γηγενής Σαλονικιός {ΣτΜ: αυτόν τον όρο υιοθετεί η συγγραφέας!} και απέρριψε τις πληροφορίες για τη βουλγαρική καταγωγή του ως ψευδείς. Θα μπορούσε ίσως να συμπεράνει κανείς από αυτό ότι ο τόπος γέννησης του Μπεναρόγια ξεπέρασε τα γεωγραφικά ή/και τα εθνικά σύνορα. Ο Μπεναρόγια σπούδασε νομικά στο Βελιγράδι αλλά τα παράτησε για να πάρει θέση ως δάσκαλος σε ένα εβραϊκό σχολείο στο Πλόβντιβ {εννοεί την Φιλιππούπολη}, όπου έγραψε το πρώτο του έργο .. Evreiskiyat Vipros y Sotsialnata Demokratsiya (Βουλγαρικά: Το Εβραϊκό Ζήτημα και η Σοσιαλδημοκρατία). Μετά την Επανάσταση των Νεότουρκων του 1908, μετακόμισε στην Θεσσαλονίκη, όπου εργάστηκε ως τυπογράφος για να βρεθεί κοντά στη δυναμική εργατική τάξη της πόλης, την οποία βρήκε συναρπαστική. Αμέσως μετά οργάνωσε τον Σεφαραδίτικο Κύκλο και Σοσιαλιστικές Σπουδές, ο οποίος λίγο αργότερα μετατράπηκε σε Σωματείο Εργαζομένων Θεσσαλονίκης. Η ένωση σύντομα έκανε αίτηση για ένταξη στη Σοσιαλιστική Διεθνή και οργάνωσε μια μαζική διαδήλωση την 1η Μαΐου 1909. Τον Αύγουστο του ίδιου έτους άλλαξε το όνομά της σε «Σοσιαλιστική Εργατική Ομοσπονδία της Θεσσαλονίκης» (που ονομάζεται «Federacion» στα ιουδαιο-ισπανικά). Αμέσως μετά, ο Benaroya άρχισε να δημοσιεύει το επίσημο όργανο της οργάνωσης, El Journal del Lavorador (Ιουδαιο-ισπανικά: The Workers' Journal), το οποίο κυκλοφορούσε σε τέσσερεις γλώσσες: Τουρκικά, Βουλγαρικά, Ελληνικά και Ιουδαιο-Ισπανικά, αντικατοπτρίζοντας τόσο το πολυγλωσσικό υπόβαθρο του Benaroya όσο και τον στόχο της ομοσπονδίας, την οργάνωση πολυεθνικής και πολυθρησκευτικής συνεργασίας.
σελ. 179
Ωστόσο, οι διαιρέσεις μεταξύ των σοσιαλιστικών τάσεων και των εθνοτήτων (Έλληνες, Αρμένιοι, Βούλγαροι, Τούρκοι) σήμαιναν ότι η ομοσπονδία ήταν σχεδόν εξ ολοκλήρου εβραϊκή, ενώ τα περισσότερα μέλη ήταν καπνεργάτες. Οι Εβραίοι σοσιαλιστές πίστευαν ότι μια ομοσπονδία εθνικών ομάδων υπό μια κεντρική διοίκηση ταίριαζε καλύτερα στην Οθωμανική Αυτοκρατορία (με πρότυπο το Αυστριακό Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα).
σελ. 180
Μεταξύ 1911 και 1912 ο Benaroya επιμελήθηκε τού διεβδομαδιαίου ιουδαιο-ισπανικού περιοδικό La solidaridad Ovradera (Εργατική Αλληλεγγύη). Κατά τους Βαλκανικούς Πολέμους (1912-1913) το Avanti! Ιουδαιο-ισπανικά: Εμπρός!), όργανο της οργανώσεως, που εμφανιζόταν πλέον καθημερινά και, με κυκλοφορία άνω των πέντε χιλιάδων αντιτύπων, είχε μεγάλη επιρροή στις εβραϊκές μάζες Αβαράι! τελικά έγινε το φερέφωνο των ελληνοεβραίων κομμουνιστών και συνέχισε να εμφανίζεται μέχρι το 1934. Όπως σημείωσε ο Μπεναρόγια σε ένα από τα κείμενά του για την ιστορία της ομοσπονδίας, μετά την ελληνική προσάρτηση της Θεσσαλονίκης (1912) η οργάνωση έπαψε πιά να είναι ομοσπονδία. Τώρα έχει μετατραπεί σε τοπική σοσιαλιστική οργάνωση. Τον Νοέμβριο του 1918 ο Μπεναρόγια έπαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο στην ίδρυση του Ελληνικού Σοσιαλιστικού Εργατικού Κόμματος. Το Σοσιαλιστικό Κόμμα ήθελε να μετατρέψει την Ελλάδα σε ομοσπονδία αυτόνομων επαρχιών που θα προστάτευε τα δικαιώματα των εθνικών/θρησκευτικών μειονοτήτων και θα συμμετείχε σε μια ομοσπονδιακή δημοκρατία των βαλκανικών λαών. Τελικά, το κόμμα συγχωνεύτηκε με άλλες πολιτικές ομάδες και δημιούργησε το Ελληνικό Κομμουνιστικό Κόμμα. Όπως σημείωσε ο Μπεναρόγια, η διάσπαση μεταξύ σοσιαλιστών και κομμουνιστών σε διεθνές επίπεδο επηρέασε και την ελληνική πολιτική.2 Το 1923, ο Μπεναρόγια εκδιώχθηκε από το Κομμουνιστικό Κόμμα επειδή θεωρούνταν σοσιαλδημοκράτης - ένιωθε ότι οι κοινωνικοπολιτικές συνθήκες δεν ευνοούσαν την επανάσταση - αλλά και επειδή είχε γίνει σκληρός επικριτής της ΕΣΣΔ. Είναι ενδεικτικό των ιδεολογικών του ενδιαφερόντων ότι το 1932 προλόγισε την ελληνική μετάφραση του Die Judenfrage του Καρλ Μαρξ με έναν πρόλογο. Το κείμενό του ξεκινούσε με τα εξής λόγια: «Όποτε οι κοινωνικοπολιτικές συνθήκες σε οποιαδήποτε χώρα αρχίζουν να καταρρέουν, το εβραϊκό ζήτημα έρχεται στην επιφάνεια με μια ορισμένη αγριότητα!3» η κοινωνική χειραφέτηση των Εβραίων
σελ. 181
Σημαντικό με τη χειραφέτηση της ανθρωπότητας από τον καπιταλισμό. Στη δεκαετία του 1940, ο Μπεναρόγια έχασε τον γιο του Λαζάνη στον Ελληνο-ιταλικό πόλεμο και τη γυναίκα του στο Shoah. Ο ίδιος συνελήφθη στην Αθήνα το 1942 αφού απέτυχαν οι προσπάθειές του να δραπετεύσει για να ενταχθεί στην ελληνική αντίσταση. Απελάθηκε ως πολιτικός κρατούμενος και φυλακίστηκε στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Tittmoning στη Γερμανία.4 Επιστρέφοντας στην Ελλάδα, ο Benaroya μπόρεσε να βρει τον δεύτερο γιο του, Marios. Το 1945 ίδρυσε ένα μικρό σοσιαλιστικό κόμμα (ΣΚ-ΕΛΔ, Σοσιαλιστικό Κόμμα Ελλάδος) μαζί με τους Έλληνες πολιτικούς Αλέξανδρο Σβώλο και Ηλία Τσιριμώκο. Έπρεπε να αναγνωρίσει ότι οι συνθήκες για το σοσιαλιστικό κίνημα, τόσο σε εθνικό όσο και σε διεθνές επίπεδο, είχαν αλλάξει εντελώς. Όπως έγραψε, τα περισσότερα από τα παλιά μέλη του Μπουντ είχαν εξαφανιστεί στα ναζιστικά στρατόπεδα θανάτου. Επιπλέον, τα περισσότερα μέλη του Μπουντ είχαν εγκαταλείψει το σοσιαλιστικό κόμμα πολύ πριν τους επιβάλει η Κομιντέρν τους όρους της (1921).5 Κατά τη διάρκεια του Ελληνικού Εμφυλίου Πολέμου (1946-1949), ο Μπεναρόγια φυλακίστηκε στο Linker. Σε ένα κείμενο αυτής της περιόδου αποστασιοποιήθηκε από τις αποφάσεις του ΚΚΕ. Έτσι έγραψε ότι «η προσεκτική ανατροπή που επιδιώκουν οι δυνάμεις της αντίδρασης και του συντηρητισμού επιβάλλει την ανάγκη για πολύ πιο ριζοσπαστικά μέτρα και είναι βέβαιο ότι η (γεωγραφική) κατάσταση της χώρας, η μακραίωνη ιστορία της (παραδόσεις κ.λπ.), η ψυχή (λόγω της κοινωνικής του συνθέσεως), αλλά και η αδυναμίας της (φτώχεια κ.λπ.) επιβάλλουν σήμερα την δημοκρατική μέθοδο, ήτοι τον σταδιακό μετασχηματισμό.6
Το 1953, αφού απομονώθηκε τόσον από Έλληνες όσον και από Ελληνοεβραίους δεξιούς και Κομμουνιστές, μετανάστευσε στο Ισραήλ και δήλωσε: «Μετανάστευσα στο Ισραήλ όπως ένας άνθρωπος που επιστρέφει στην πρώτη του αγάπη — τον Σιωνιστικό σοσιαλισμό».
σελ. 182
Ο Μπεναρόγια πέθανε το 1979, βαρειά άρρωστος, στο Χολόν κοντά στο Τελ Αβίβ. Οι ελληνικές εφημερίδες ανέφεραν τον θάνατό του και σημείωσαν την συμβολή του στην ιστορία του σοσιαλισμού και του συνδικαλισμού, ωστόσο οι ιδέες του παρέμειναν περιθωριακές στην Ελλάδα.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
[1]. Δεν θα ασχοληθούμε ούτε με τα, ολίγα πάντως, ορθογραφικά λάθη του, όπως κλασσικός αντί κλασικός στην σελ. 31.
[2]. Η φωτογραφία (Imperial War Museums, τεκμήριο υπ΄ αριθμόν 1922) στο εξώφυλλο του βιβλίου αναφέρεται ότι προέρχεται από τα βρετανικά αρχεία, έχει ληφθεί δε συγκεκριμένα από τον Λοχία D. Johnson του Βρετανικού Στρατού (στέλεχος της 2ης Ομάδας της Κινηματογραφικής και Φωτογραφικής Μονάδας – No. 2 Army Film and Photo Section, Army Film and Photographic Unit) την 19 Οκτωβρίου 1944. Στην φωτογραφία απεικονίζονται άνδρες και γυναίκες αντάρτες του ΕΛΑΣ/ΕΠΟΝ (2η Μεραρχία ανταρτών της ΕΠΟΝ, τμήμα του ΕΛΑΣ) σε λοφώδη περιοχή πλησίον της Αθήνας (δεύτερος ο Εβραίος Σαλβατώρε Μπακόλας), κατευθυνόμενοι ή, καλλίτερα, προσεγγίζοντες την Αθήνα, από όπου ήδη από την 12 Οκτωβρίου οι Γερμανοί άρχισαν την συντεταγμένη αποχώρησή τους. Σύμφωνα με την υπογραφείσα τότε συμφωνία, την οποίαν απεδέχθη την 8 Οκτ. και το ΚΚΕ, στην Αθήνα είχε επιτραπεί η είσοδος σε μικρό μόνον τμήμα του 34 συντάγματος.
Βλ. και: <https://xyzcontagion.wordpress.com/2011/03/24/kinimatografistes-elas/> & <https://www.ellinikahoaxes.gr/2021/10/28/1944-elas-partisans-attica-photo-pappas-misinformation/>. Περί Δ. Μπακόλα βλ. ανάρτηση: ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΜΦΥΛΙΟ ΣΤΟΝ ΣΟΣΙΑΛΙΣΤΙΚΟ ΠΑΡΑΔΕΙΣΟ, Η ΕΓΚΑΤΑΛΕΙΨΗ ΤΟΥ ΚΑΙ Η ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΣΤΑ ΠΑΤΡΙΑ & Η ΕΝΤΑΞΗ ΣΤΗΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗ ΕΛΙΤ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ ΚΑΙ ΤΟ ΝΕΟ - ΤΑΞΙΤΙΚΟ 'ΚΛΙΜΑ΄ MAZOWER.. ΟΤΑΝ ΤΟ 'ΣΟΣΙΑΛΙΣΤΙΚΟ' ΟΝΕΙΡΟ ΑΥΤΟΑΚΥΡΩΝΕΤΑΙ Η ΚΡΑΤΙΚΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΕΙ ΝΑ ΤΟ ΔΙΑΤΗΡΗΣΕΙ ΖΩΝΤΑΝΟ!
[3] Molho 1988, p. 392. Το σχετικό απόσπασμα έχει ως εξής:
'Ιδιαίτερη ανησυχία εκφράστηκε για τους φτωχότερους τομείς του πληθυσμού που προφανώς απειλούνταν άμεσα σε περίπτωση οικονομικής κατάρρευσης.[10] Πρέπει επίσης να σημειωθεί ότι η πλειονότητα της εβραϊκής εργατικής τάξης δραστηριοποιήθηκε εντός των σοσιαλιστικών οργανώσεων και ήταν σαφές σε αυτούς ότι η διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας θα καθιστούσε απραγματοποίητη κάθε ελπίδα για ένα συνομοσπονδιακό κράτος. Κατά συνέπεια, το εβραϊκό προλεταριάτο απορρίπτει το νεοσύστατο κατεστημένο και το θεωρεί «ξένη κατοχή»[11]'
ή (στο πρωτότυπο):
'This would result in the total bankruptcy of many Jewish businesses.[9] Special concern was expressed for the poorer sectors of the populace who were obviously directly threatened in the event of economic breakdown.[10] It should also be noted that a majority of the Jewish working class was active within socialist organizations and it was clear to them that the dissolution of the Ottoman Empire put paid to any hope for a confederate state. Consequently the Jewish proletariat came to reject the newly created establishment and to consider it as 'foreign occupation'.'
[4]. Χαρακτηριστική και εν μέρει απολογητική εμφανίζεται η προσθήκη του επιμελητού στην σελ. 15 του βιβλίου σύμφωνα με την οποία: "Με τον όρο «Έλληνες» ο συγγραφέας εννοεί εδώ τους Έλληνες Χριστιανούς. (Βλ. σχετική επισήμανση του συγγραφέα στη σελ. 127, υποσημ. 10, για τη χρήση της φράσης «Εβραίοι και Έλληνες»).
[5]. Bowman 2012, σελ. 23.
[6]. Κονιδάρης 2022, σημ. 46. Για την σχέση Εβραίων & Τούρκων χρήσιμο είναι και το: Kerem Öktem and İpek Kocaömer Yosmaoǧlu 2022.
[7]. Bowman 2012, σελ. 52.
[8]. Πολίτης 2000, σελ. 14181-14182.
[9]. Κονιδάρης 2022, σημ. 45. Η απελευθέρωση αντιμετωπίστηκε ομοίως αρνητικά από την Εβραϊκή κοινότητα η οποία υπεστήριξε την δημιουργία 'ανεξάρτητης - διεθνούς πόλεως' εκεί ελεγχόμενης από τους ίδιους, πρός τούτο δε απευθύνθηκαν και στον Παγκόσμιο Σιωνιστικό Οργανισμό (!). Βλ. και Renna Molho. 1988
[10]. Renna Molho 1988, p. 393.
[11]. Renna Molho 1988, p. 391.
[12]. Κονιδάρης 2022, σημ. 46. Είναι χαρακτηριστικό ότι στο τέλος του αιώνα, στην συγκυρία του πολέµου του 1897 οι Eβραίοι της Θεσσαλονίκης βγήκαν στους δρόµους υποστηρίζοντας την Oθωµανική Aυτοκρατορία µε το σύνθηµα, 'Todos muramos, la Creta a los grecos non la damos' (Fleming 2008, p. 56; Λάππα 2017, σελ. 132, σημ. 35; Dalègre 2012, n. 15). Γιά το ίδιο θέμα αντιγράφουμε από τον Σουκρού Ιλιτζάκ, μεταξύ των άλλων συνεργάτου του περιώνυμου ΕΛΙΑΜΕΠ, Αμερικανοτραφούς και υποτρόφου της Ελλάδος, <https://www.eliamep.gr/publication/%CF%84%CE%BF-%CF%84%CF%81%CE%AF%CF%84%CE%BF-%CE%BC%CE%B5%CE%B3%CE%AC%CE%BB%CE%BF-reset-%CF%84%CE%B7%CF%82-%CF%84%CE%BF%CF%85%CF%81%CE%BA%CE%AF%CE%B1%CF%82-%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CE%B7-%CE%B5/> (Sükrü Ulisak 2002, p. 137):
'()*+,$
Μετά την επανάσταση των Νεότουρκων, η αναστάτωση κατακάθισε προς στιγµήν, αλλά η ατµόσφαιρα ελπίδας µετατράπηκε σε απόγνωση, όταν άρχισαν να εξαγγέλλονται τα εθνικά προγράµµατα των διαφορετικών εθνοτήτων (..). Οι Έλληνες εγκαινίασαν µια αντι-εβραϊκή εκστρατεία που κράτησε µέχρι τον Ιούνιο του 1909, µε το σύνθηµα 'Ελευθερία από τον εβραϊκό ζυγό' (..).
[13]. Bowman 2012, σελ. 54. Άλλωστε η Αμερικανική Σχολή Κλασικών σπουδών στην Αθήνα (ASCSA) εμφανίζεται να διαδίδει ότι η Θράκη και η Μαύρη Θάλασσα ουδέποτε απετέλεσαν μέρος του Ελληνικού κόσμου (εκδήλωση Beyond the Northern Aegean, 09/02/2023, <https://www.facebook.com/permalink.php?story_fbid=pfbid02gRL1LNjgaboa14XMxed7enJYxHE3oAPMx58gKihoXMvfjRjBp8ZVcCzs2iAK27ful&id=100052896971032&__cft__[0]=AZVr7vZ4iaq-Dpiv6zf8rAxFWv9pQv_bfqhwap_bubNPjWXRSRCnLlFT-3JalVBK3G2D2fGu55QR1N7wp1dOXYxr8LX7Vv72cSS1JsU1hPAdVI__nrQrlHZq5dpYIzk5OntibtzMA1bsh1Awbebr0hEm9eyWVftah-UL3tV2DlkSVA&__tn__=%2CO%2CP-R>. Βλ. επίσης την ανάρτηση με τίτλο: Η ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ ΩΣ ΜΑΚΡΥ ΧΕΡΙ ΤΗΣ ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ & ΒΡΑΧΙΩΝ ΠΡΟΒΟΛΗΣ ΤΟΥ ΑΝΘΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ.
[14]. Bowman 2012, σελ. 32. Κατά το βιβλίο: "Ανταποκρίθηκαν στην έκκληση του κόμματος να υποστηρίξουν την Ελλάδα ενάντια στον ιταλικό φασισμό του 1940, αν και η ελληνική κυβέρνηση ήταν στα μάτια τους ακόμη «μοναρχο-φασιστική»".
[15]. Bowman 2012, σελ. 63.
[16]. Bowman 2012, σελ. 65.
[17] Λόγχη 2021, <http://logxi.com/2021/11/05/4-noemvrioy-1944-i-sfagi-ton-ellinon-sto-kil/?fbclid=IwAR0np6xQDFo-IerImbIhfBsiQqsQ0YVmge7JdyEl_ogikcSyCo5fY6rae3M>.
[18]. https://www.in.gr/wp-content/uploads/2019/10/Apeleftherosi_Thessalonikis-Georgios-Konstantinos.jpg
[19]. Βλ. <http://sfoulidis.eu5.org/symfonia/symfonia1.htm>
[20]. Κονιδάρης 2022.
[21]. Στην σελ. 52 (Bowman 2012, σελ. 52) αναγράφεται επί λέξει:
"Ο Βενιζέλος χρησιμοποίησε την ευκαιρία [μετά το 1922] για να οδηγήσει Μικρασιάτες Έλληνες στη Θεσσαλονίκη. Σκοπός του ήταν να εξελληνίσει την πόλη όπου προπολεμικά οι Εβραίοι κυριαρχούσαν στην οικονομία της και αποτελούσαν τη μεγαλύτερη μερίδα του πληθυσμού της."
Σημειώνεται ότι σύμφωνα με την wikipedia, s.v. Θεσσαλονίκη: η πληθυσμιακή σύνθεση της πόλεως ήταν:
1890: Εβρ. 46.6%, Ελλ. 13.6%
1904: Εβρ. 34.9%, Ελλ. 40.6%
1913: Εβρ. 38.9%, Ελλ. 25.5%
Βεβαίως στην καταμέτρηση δεν ελήφθη υπόψιν το αγροτικό στοιχείο. <https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%98%CE%B5%CF%83%CF%83%CE%B1%CE%BB%CE%BF%CE%BD%CE%AF%CE%BA%CE%B7?fbclid=IwAR06tx3UGAhKGh5ZbfTDvP6roenpHKX3Mzky61nIn91WywJQ3HIemLJqEOs#%CE%A0%CE%BB%CE%B7%CE%B8%CF%85%CF%83%CE%BC%CF%8C%CF%82>
[22]. Molho 1988, n. 17.
[23]. Παρατίθεται εδώ σχετικό σημείωμα του Π. Παπαοικονόμου (https://www.facebook.com/polygnotos.papaoikonomou/posts/pfbid02qR4zEemnWuMq26mz732m3fJ56iu4ZCt17FK3vYXWVSGgbdY1RaAeFTJwyQ4rKyJVl?__cft__[0]=AZV7oC2-l2oWJvdh-_azd4rwI5e-IsLVcUcwYY8K9Y5WhU8ColLKM-Tr64Jb6wmLsDqOqYXV9Qy7jNuK2meqpX3AEW1v9YIlLCFR9jbB3zDXbJh4uNRQ-esXzM5PtkEcnng&__tn__=%2CO%2CP-R)
ΑΠΟ ΠΟΥ ΚΑΙ ΓΙΑΤΙ "ΦΟΡΤΩΘΗΚΑΜΕ" ΤΟΥΣ ΕΒΡΑΊΟΥΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Πάρα πολλοί από εμάς έχουμε ακούσει ή διαβάσει για μεγάλο διωγμό των Εβραίων Σεφαραδιτών απ' την Ισπανία απ' τους Καθολικούς βασιλιάδες της Ισπανίας, Φερδινάνδο και Ισαβέλλα, το 1492 και το γεγονός ότι ο Σουλτάνος τους δέχθηκε με ανοιχτές αγκάλες στην Οθωμανική Αυτοκρατορία και πολλούς απ' αυτούς στην Θεσσαλονίκη, για να αυξήσει το χρήμα στην Αυτοκρατορία του.
Όσοι πήγαν στην Πορτογαλία τους έδιωξαν το 1497. Ο Σουλτάνος όμως ήξερε ότι μπορεί να τους εμπιστευθεί γιατί είχαν συνεργαστεί με το Ισλάμ στην Ισπανία!
Βέβαια οι διωγμοί κατά των Εβραίων δεν έγιναν πρώτη φορά το 1492 στην Ισπανία απ' τους Καθολικούς μονάρχες αλλά είχαν ξεκινήσει απ' τα πρώτα χρόνια εγκατάστασης των Εβραίων στην Ισπανία, γεγονός που συνέβη μετά την κατάκτηση της Ιερουσαλήμ απ' τις Ρωμαϊκές λεγεώνες και την καταστροφή του Ναού του Σολομώντα το 70 μ.Χ.
Οι πληροφορίες που θα αναφέρουμε παρακάτω προέρχονται απ' το έργο του ιστορικού Henry Coppée με τίτλο "Η ιστορία της Κατάκτησης της Ισπανίας απ' τους Άραβες και Μαυριτανούς", το οποίο μπορείτε να διαβάσετε εδώ και το God's Crucible: Islam and the Making of Europe, 570-1215
Οι πρώτοι διωγμοί των Εβραίων απ' τους Βησιγότθους μονάρχες της Ισπανίας αφορούσαν την μεγάλη δύναμη που αποκτούσαν οι Εβραίοι με την κατοχή και εκμετάλλευση γης μιας και είχαν στην κατοχή τους πολλούς σκλάβους. Οι σκλάβοι αποτελούσαν μεγάλη πηγή πλούτου για το βασίλειο και το να ήσουν ιδιοκτήτης σκλάβων σου έδινε εξουσία. Η δύναμη αυτή που είχαν αποκτήσει οι Εβραίοι απειλούσε το Βισηγοτθικό βασίλειο γιατί ήταν ανεξάρτητοι οικονομικά.
Οι Εβραίοι κατείχαν μεγάλες εκτάσεις γης και πολλούς σκλάβους σε περιοχές όπως το Τολέδο, η Ταραγόνα, η Μερίντα και η Καταλωνία.
Οι διωγμοί των Εβραίων ξεκίνησαν ουσιαστικά το 587 μ.Χ. όταν ο Βησιγότθος βασιλιάς Ρικαρίδος άλλαξε την επίσημη θρησκεία του βασιλείου από Αρειανισμό σε Καθολικό Χριστιανισμό.
Αξίζει να σημειώσουμε ότι οι Εβραίοι έκαναν εμπόριο σκλάβων και κέρδιζαν τεράστια πλούτη τόσο πριν τους διωγμούς των Καθολικών αλλά κυρίως μόλις κατέκτησαν οι Μουσουλμάνοι την Ισπανία.
Όσο περνούσαν τα χρόνια οι περιορισμοί των Καθολικών βασιλέων εναντίον των Εβραίων, που συνεχώς προσπαθούσαν να κερδίσουν δύναμη, αυξάνονταν.
Τότε οι Εβραίοι της Ισπανίας κατέστρωσαν ένα διαβολικό σχέδιο για να μπορέσουν να ξεφορτωθούν τους Καθολικούς βασιλείς και τους Χριστιανούς γενικότερα. Ζήτησαν απ' τους Άραβες και τους Μαυριτανούς να κατακτήσουν την Ισπανία. Φυσικά αυτό δεν θα το πετύχαιναν ποτέ οι Μουσουλμάνοι χωρίς την βοήθεια των Εβραίων που αποτελούσαν την Πέμπτη Φάλαγγα των Μουσουλμάνων μέσα στην Ισπανία δίνοντάς τους πληροφορίες και ανοίγοντας τις κατάλληλες "Κερκόπορτες".
Πολλές ισπανικές πόλεις κατελήφθησαν απ' τους Μουσουλμάνους μυστηριωδώς χωρίς να γίνει καν μάχη γιατί οι Εβραίοι που κατοικούσαν σε αυτές άνοιξαν τις πύλες στον εχθρό.
Κατάληψη της Κόρδοβας
Όταν οι Μαυριτανοί και οι Άραβες κατάφεραν να μπουν στην πόλη από ένα παλιό μη επισκευασμένο ρήγμα στα τείχη της, αντίκρυσαν έναν μεγάλο πληθυσμό Εβραίων της πόλης να τους καλωσορίζουν!
Οι Εβραίοι έβλεπαν τους Άραβες σαν απελευθερωτές αναφέρει ο μεσαιωνολόγος Ρίτσαρντ Φλέτσερ.
Οι Γότθοι άλλωστε είχαν αντιληφθεί τα σχέδια των Εβραίων για προδοσία και αυτός ήταν ο λόγος της 17ης Συνόδου του Τολέδο. Τα στοιχεία που παρουσιάστηκαν στο συμβούλιο και αποδείκνυαν τις μυστικές επαφές των Εβραίων της Ισπανίας με εβραϊκές κοινότητες της Αιγύπτου και τους Μουσουλμάνους ήταν συγκλονιστικά. Οι διωγμοί της Μοναρχίας εναντίον των Εβραίων έγιναν ανελέητοι.
Οι ιστορικοί σήμερα γνωρίζουν ότι η Χρυσή Εποχή των Εβραίών της Ισπανίας ξεκίνησε το 711-718 μ.Χ. με την κατάκτησή της απ' τους Μουσουλμάνους.
Η κατάληψη του Τολέδο
Η πόλη του Τολέδου φημίζοταν ως ο εφιάλτης του κατακτητή απ' την εποχή των Ρωμαίων.
Τα τείχη της ήταν σχεδόν ανίκητα για κάθε εχθρό για αυτό και οι Βισηγότθοι βασιλείς το είχαν επιλέξει για πρωτεύουσά τους.
Όταν όμως έφθασαν οι Μουσουλμάνοι όλοι είχαν φύγει και βρήκαν στην πόλη μόνο Εβραίους να τους καλωσορίζουν. Οι βασιλείς γνώριζαν ότι οι κατακτητές είχαν λάβει τις κατάλληλες πληροφορίες για την κατάληψη της πόλης απ' τους Εβραίους.
Η κατάληψη της Σεβίλλης 712-713 μ.Χ.
Όταν μετά από σθεναρή αντίσταση των Βησιγότθων η πόλη κατελήφθει ο Μούσα άφησε τους Εβραίους να διοικούν την πόλη κάτι το οποίο δεν έκαναν ποτέ οι Βερβερίνοι. Αυτό έγινε γιατί η στρατηγική αξία των Εβραίων στην παγίώση της Μουσουλμανικής κυριαρχίας ήταν τεράστια. Απ' την πρώτη στιγμή οι Σεφαραδίτες Εβραίοι συνεργάστηκαν με τους Άραβες κατακτητές. Σε μέρη όπου οι αριθμοί των Εβραίων ήταν μεγάλοι, όπως η Κόρδοβα, η Μερίντα, η Ecija, το Τολέδο κ.α. η βοήθεια προς τους Μουσουλμάνους ήταν καθοριστικής σημασίας για την τελική νίκη.
Σαν κατακλείδα να πούμε ότι οι Εβραίοι στην Ισπανία οδηγούσαν στην σκλαβιά Ευρωπαίους Χριστιανούς μέσω της τοκογλυφίας. Αυτό εξόργισε τους Ευρωπαίους Χριστιανούς που πήραν μέτρα εναντίον αυτής της δράσης των Εβραίων. Στη συνέχεια οι Εβραίοι ήρθαν σε επικοινωνία με άλλες εβραϊκές κοινότητες και μέσω αυτών με την ηγεσία των Αραβων παρακινώντας τους να εισβάλλουν στη Ισπανία και να νικήσουν έτσι τους Χριστιανούς αντιπάλους τους. Όταν οι Μουσουλμάνοι εισέβαλλαν οι Εβραίοι συνεργάστηκαν με ενθουσιασμό μαζί τους, λειτουργώντας ως διαχειριστές στις πόλεις που κατακτούσαν.
* Στον χαρτη βλέπουμε ολόκληρη την Ιβηρική χερσόνησο που είχαν κατακτήσει οι Μουσουλμάνοι με την προτροπή και την βοήθεια των Εβραίων!
Οι Εβραίοι οδήγησαν την Ισπανία σε Ισλαμική κατοχή απ' το 711μ.Χ. έως το 1492 μ.Χ. Για αυτό ακριβώς τους έδιωξε η Ισαβέλλα και ο Φερδινάνδος. Επειδή έφεραν τους Μουσουλμάνους κατακτητές και συνεργάτες τους και κατέκτησαν την Ισπανία και τους Χριστιανούς της για αιώνες!
[23a]. McKitterick and Allmand, p. 779. Βλ. επίσης Wikipedia, s.v. History of the Jews in Thessaloniki.
[24]. Bowman 2012, σελ. 52.
[25]. Κονιδάρης 2022, σημ. 47.
[26]. Βλ. και: <https://ergatikosagwnas.gr/arthra/history/1873-to-idrytiko-synedrio-tou-seke>. Η ίδρυση του ΣΕΚΕ πραγματοποιήθηκε από τρείς ομάδες: των Αθηνών (Δρακούλης, Γιαννιός (;), Δημητράτος κ.ά.), του Βόλου (Κορδάτος κ.ά.) και της Θεσσαλονίκης. Η τελευταία, λεγόμενη «Σοσιαλιστική Φεντερασιόν», αποτελουμένη από υπέρ τας 2.000 μέλη, κατά 90% μορφωμένους Εβραίους, βλ. Σταυρίδη (Σταυρίδης, επαν. 1988). Σύμφωνα με τον ίδιο τ. ΓΓ του ΚΚΕ: "Ιδρυταί του ΚΚΕ, τόσον εις τας Αθήνας όσον και εις την Θεσσαλονίκην, ήσαν Ισραηλίτες η κρυπτοεβραίοι Έλληνες, το κίνημά των, πάρ’ όλα τα σοσιαλιστικά φαινόμενα ή προσχήματα, ήτο εβραϊκόν εθνικιστικόν." Επίσης: "Από το 1908 είχε συνεργαστεί με τους Νεοτούρκους, των οποίων το κέντρον ήτο η Θεσσαλονίκη, προς ανατροπήν του Σουλτάνου Χαμήτ, και πολλά μέλη αυτής, εν οις και ο γνωστός μετέπειτα Αβραάμ Μπεναρόγια, μετέσχον του αγώνος των Νεοτούρκων και εξεστράτευσαν εκ Θεσσαλονίκης κατά της Κωνσταντινουπόλεως και του Χαμήτ."
[27]. Αξιοσημείωτη η παρουσία εκεί της λεγομένης Ντόρας ή Tarzan από την οικογένεια Μπουρλά (Bowman 2012, σελ. 33), γνωστής εν συνεχεία από τον διευθύνοντα της Pfizer.
[27a]. Παλούκης 2023. Σύμφωνα με τον συγγραφέα:
.. Τον Αύγουστο του 1913, το Βιοτεχνικό και Εμπορικό Επιμελητήριο «διορίζει» επιτροπή για να μελετήσει το οικονομικό σύστημα που «θα άρμοζε καλύτερα» στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης. Εισηγητής της Επιτροπής επιλέγεται ο Μάριο Μοδιάνο. Η πρόταση του Μοδιάνο ήταν «η Θεσσαλονίκη να καταστή ελεύθερος λιμήν.» Στο θέμα παρεμβαίνει ο Γ. Ν. Κοφινάς, επικεφαλής των οικονομικών Υπηρεσιών στην Ελληνική Διοίκηση υπό τον Διοικητή-αντιπρόσωπο της κυβέρνησης Στέφανο Δραγούμη, ο οποίος απαντά στην έκθεση του Μοδιάνο αντιπροτείνοντας μια Ελεύθερη Ζώνη. «Εν τη ελευθέρα ζώνη, η οποία θα προσδιορισθή εν Θεσσαλονίκη, θα υπάρχωσι αχανείς αποθήκαι, ένθα θα κατατίθενται παντός είδους εμπορεύματα, χωρίς να πληρώνωσι τελωνειακά δικαιώματα. […] Επί πλέον εν τω ελευθέρω λιμένι είναι δυνατόν να εγκατασταθώσι παντός είδους επιχειρήσεις, εμπορικαί και βιομηχανικαί.»
Στις 23/4/1914, συνέρχονται τα μέλη του Επιμελητηρίου για τη σύνταξη υπομνήματος προς την Κυβέρνηση. Στη συνεδρίαση παρίστανται 27 μέλη, εκ των οποίων 18 Ισραηλίτες, 3 Μουσουλμάνοι και 6 Έλληνες. Μεταξύ άλλων ζητημάτων τίθεται η ανακήρυξη της Θεσσαλονίκης ελεύθερης πόλης. Ακολουθεί μεγάλη συζήτηση με ψηφοφορία στο τέλος, κατά την οποία οι 6 Έλληνες ψηφίζουν υπέρ της «ελευθέρας ζώνης», 2 Ισραηλίτες απέχουν της ψηφοφορίας και οι υπόλοιποι 19 Ισραηλίτες και Μουσουλμάνοι ψηφίζουν υπέρ της «ελευθέρας πόλεως».
Η τεχνική αυτή διαφωνία, εάν δηλαδή θα είναι «ελεύθερη» φορολογικά όλη η πόλη ή μόνο μια ζώνη στο λιμάνι, στην πραγματικότητα συνδέεται στρατηγικά με όλα τα ενδεχόμενα που άνοιξαν μετά την κατάκτηση της Θεσσαλονίκης από τον ελληνικό στρατό. Είναι φανερό ότι με την πρόταση αυτή η πολυεθνική αστική τάξη της πόλης, με προεξάρχον το εβραϊκό στοιχείο της, προωθεί μια ουδέτερη εθνικά κατάσταση της πόλης. Η Θεσσαλονίκη δεν θα είναι οργανικά δεμένη με την Ελλάδα όπως όλες οι άλλες περιοχές, αλλά θα εξαιρείται και θα έχει μια σχετική αυτονομία.
Σε αυτήν την προοπτική αντιδρά η ελληνική κυβέρνηση και προωθεί ένα εναλλακτικό σχέδιο υποστηρίζοντας πως η ιδέα του Μοδιάνο είναι παρωχημένη. Πράγματι, η συνθήκη των ελευθέρων πόλεων ανήκει στην εποχή των αυτοκρατοριών και όχι στην εποχή των εθνικών κρατών. Σε μια αυτοκρατορία, η επικράτεια δεν είναι ενιαία και ομοιογενής, αλλά αναγνωρίζεται η ετερογένεια και δημιουργούνται ποικίλες μορφές διοίκησης. Στο έθνος κράτος κάτι τέτοιο θεωρείται αδιανόητο. Η επικράτεια οφείλει να είναι ομοιογενής. Η απουσία ομοιογένειας συνιστά απειλή και πρέπει να καταπολεμηθεί, αν είναι ανάγκη ακόμα και με τη βία. Την εποχή του πρώτου παγκοσμίου πολέμου, όταν η στρατιωτική διοίκηση της πόλης ελεγχόταν από την συμμαχική στρατιά, το ενδεχόμενο αυτό ήταν προσωρινά μια ντεφάκτο πραγματικότητα. Η Θεσσαλονίκη ήταν μια πολυεθνική πόλη κάτω από την κατοχή και τη διοίκηση ενός πολυεθνικού στρατού.
[28b]. https://left.gr/sites/default/files/styles/large/public/stilh-thessalonikh_1.jpg?itok=AMQKIOyb
[28]. Roth 1976, pp. 145-146. Το πρωτότυπο κείμενο ακολουθεί:
In the spring or summer of 711, Tariq ibn Ziyad landed with a Berber force on the shores of Al-Andalus and began the invasion that was to result, in a few short months, in the conquest of most of Spain and the end of the tottering Visigothic kingdom. It is scarcely possible to ascertain with complete accuracy the details of this invasion. The Arabic sources disagree as to the exact date, as well as to the number of troops involved—with most authorities stating 7,000, but others saying 12,000.1 Most sources agree that the invading force was composed mostly of Berber troops, newly converted to Islam after the conquest of North Africa, with only a few Arabs participating.
Much has been written about this invasion which was destined to change the course, not only of Spanish but, to a great extent, of all medieval Euro-pean history. In spite of the availability of excellent translations and studies of the Muslim sources, however, many writers have concentrated their attention almost exclusively on the far less detailed and less reliable Christian sources written, for the most part, many centuries after the event. As a result a good deal of mythology has grown up concerning the Muslim conquest of Spain. Not the least interesting part of that mythology is the role allegedly played by the Jews in that conquest. Jewish and non-Jewish historians alike have asserted that the Jews were involved in a "conspiracy" that led directly to the Muslim invasion and that they then eagerly lent their aid in the conquest.
The "Father of Jewish History," Heinrich Graetz, already mentioned the plot of the Jews of Visigothic Spain, noting that in 694 they purportedly "entered into an alliance with their more fortunate brethren in Africa, with the intention of overthrowing the Visigothic empire," and were "probably" aided in this attempt by the Muslims. The plot was discovered and, according to Graetz, all the Jews of Spain, Septimania, and Narbonne were made slaves.[2]
Nahum Slouschz. followinv Graetz. wrote that in 589 a "large number" {NEXT PAGE IS 146} of Jewish refugees fled the persecution of the Visigothic kings and went to Morocco, and that the Jews of North Africa, who at "various times" had emigrated from Spain, made "common cause" with the Muslim Tariq (whom Slouschz goes so far as to suggest was Jewish himself). The victorious Muslims in 711 were "everywhere supported by the Jews," to whom the Muslims confided for safekeeping "every city" which they conquered. The first invading force (under the Berber Tariq in 710) consisted, according to Slouschz, of Muslim and Jewish Berbers, and their success can only be explained by as-suming that there were "Jewish accomplices" in Spain aiding their victory. The Jews of the Maghrib -planned the conquest of the Peninsula in effect with the aid of their Berber coreligionists, and not the Musulmans, as certain authors believe.[3]
In an interesting article entitled "The Fall of the Visigothic Power in Spain," R. Dykes Shaw noted the Visigothic persecution of Jews and the attempt to "uproot them entirely from Spanish soil . . . And yet the race irrepressibly persisted. Everywhere bands of Jews were to be found secretly nursing feelings of hatred against their oppressors, and ready to hold out the hand in any direction that promised revenge. They thus added a real peril of conspiracy and sedition to the whole tottering fabric of society, and much alarm was created at the seventeenth council of Toledo (694) by the discovery of their intrigues with their brethren in North Africa, and with the Berber tribes who had given these brethren asylum.' Referring to the con-quest of Toledo, he says: "The Jews gave him [Tariq] access to the city, and indeed the leading inhabitants had already deserted it." Again, he refers to the "ever-willing Jews" as providing garrisons for the conquered cities.5
The practice so universally observed by the invaders of intrusting to the Jews the defense of the cities and fortresses taken from the Christians, would, in the absence of any other fact, show that a previous understanding must have long existed between them and the Berbers under the orders of Tarik. That the Jews of the Peninsula had at different times been suspected of holding communication with those of Africa, — that in the reign of Egica they had actually been accused, and to all appearances convicted, of inviting the Arabs to make a conquest of Spain, -- is sufficiently attested by the national writers. I have shown elsewhere on the authority of Ibn..
[29]. Roth 1976, pp. 153-154. Το πρωτότυπο κείμενο ακολουθεί:
Muslim Conquest of Spain
Before undertaking an examination of the sources for the conquest itself, it is necessary at this point to examine briefly the supposed rebellion of the Jews in 694.[18] It would appear that the policy of Egica toward the Jews was not entirely one of unrelieved persecution, and that his early legislation (even if, according to Katz, it "aggravated the legal inferiority of the Jews,") was considerably more liberal than that of his predecessor. (It would appear that the subject of this king's relation to the Jews has by no means been ex-hausted and could well profit from a fresh treatment.) Ballesteros somewhat excessively portrayed Egica as "benign and generous with the Jews, but they, ungrateful to their benefactor [sic], faithless to the oath which they had given, and conspiring with their coreligionists of Africa against the security and existence of the Visigothic nation, obliged the monarch to take severe measures which warded off for some time the Muslim invasion."[19]
In his introductory statement to the XVIIth Council of Toledo in 694, Egica accused the Jews of conspiring with "Hebrews in areas across the sea" against the kingdom. The Jews at that time were supposedly either expelled or sold into slavery as a result of the Council's decree.[20] However, it should be noted carefully that in the absence of independent sources testifying to the condition of the Jews at the time, we are in no position to say whether, or to what extent, this decree was in fact carried out; and, secondly, that Katz and others do not seem justified in concluding from the very limited evidence available that the Jews conspired to "deliver Spain to the more tolerant Moors."[21] In fact, a number of things mitigate against accepting at face value the evidence of the speech which Egica made to the Council. In the first place there is the fact that Egica had shown himself inclined to a somewhat more tolerant attitude to the Jews, at least by not renewing the law requiring forced baptism of all the Jews in the kingdom. Secondly, what assurance in fact did the Jews of that time have that the Muslims would be any more tolerant of them than their Visigothic masters? (In fact, the record of the treatment of Jews by conquering Mulsim forces—in spite of their legally "protected status" as ahl al-Qitab, "people of the Book", or ahl ahl al-dimma, "protected people" living in accord with privileged agreement, shows little favorable treatment. Muhammad himself was quick to become a persecutor of the Jews and demand their expulsion from all. Arabia; and in the conquests of the Byzantine countries, Egypt, and Africa, the Jews seldom found that they had reason to welcome their "liberators." The very fact that they re-[NEXT PAGE IS 150] ceived tolerant treatment ..
[30]. Μηχανική μετάφραση του άρθρου: Beze 2022.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
https://kis.gr/files/BOWMAN%20teliko%202013.pdf
Bowman, S, 2012. Αντίσταση των Εβραίων στην κατοχική Ελλάδα, ΚΙΣ.
https://www.academia.edu/6982899/The_Jewish_Community_of_Salonika_and_its_Incorporation_into_the_Greek_State_1912_19?fbclid=IwAR2ASOAbTli6q2bR8u5hwuaD-3-p986vZg7ri2KmSaM_eXKqGOdnVyRQ91s
Renna Molho. 1988. "The Jewish Community of Salonika and its Incorporation into the Greek State, 1912-19," Middle Eastern Studies 24 (4), pp. 391-403.
Davis, J. 2014. "A Preamble to the Nazi Holocaust in Greece: Two Micro-Histories from the American School of Classical Studies at Athens," From the Archivist's Notebook, Essays Inspired by Archival Research in Athens Greece,<https://nataliavogeikoff.com/2014/11/01/a-preamble-to-the-nazi-holocaust-in-greece-two-micro-histories-from-the-american-school-of-classical-studies-at-athens/?fbclid=IwAR2_0ytVicxU2KKduBH3DapQ2izOtwY8QeNH3IG3GzrZse_Lxhg9_9JpBZ8#more-951> (11 November 2022).
https://journals.sfu.ca/jmh/index.php/jmh/issue/view/20
Gerolymatos, A. 2006-2007. Rev. of S. Bowman, Jewish Resistance in Wartime Greece, in Journal of Modern Hellenism 23-24, pp. 91-95.
https://journals.sfu.ca/jmh/index.php/jmh/article/view/235/238
Georgakas, D. 2006-2007. "The Jews of Greece: A Chronology," Journal of Modern Hellenism 23-24, pp. 1-11.
Georgakas, D. undated. "The Jews of Thessaloniki, 1912-1941," <https://lsa.umich.edu/content/dam/modgreek-assets/modgreek-docs/HBM_Georgakas_Jewsthessaloniki.pdf> (11 Nov. 2022).
Κονιδάρης Δ. Ν. 2022. "Η Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα ως μακρύ χέρι της Αμερικανικής πολιτικής & βραχίων προβολής του ανθελληνισμού," Αναζήτηση,<https://dnkonidaris.blogspot.com/2022/09/ascsa-as-long-arm-of-american-politics.html> (16 Νοεμβρίου 2022).
Λόγχη, 2021. "4 Νοεμβρίου 1944: η σφαγή των Ελλήνων στο Κιλκίς από τον ΕΛΑΣ," <http://logxi.com/2021/11/05/4-noemvrioy-1944-i-sfagi-ton-ellinon-sto-kil/?fbclid=IwAR0np6xQDFo-IerImbIhfBsiQqsQ0YVmge7JdyEl_ogikcSyCo5fY6rae3M> (17 Νοεμβρίου 2022).
Πολίτης, Ν. 2000. "Εράνισμα από διαφόρους ιστορικούς για τους Εβραίους της Θεσσαλονίκης," ΔΑΥΛΟΣ 222, σελ. 14181-14182.
Κονιδάρης, Δ. 2022. "ΤΙΜΗΤΙΚΗ ΠΛΑΚΑ ΓΙΑ ΤΗΝ 'ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ' ΤΗΣ (ΕΓΚΑΤΑΛΗΦΘΕΙΣΑΣ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΓΕΡΜΑΝΟΥΣ & ΠΑΡΑΔΟΘΕΙΣΑΣ ΣΤΟΝ ΕΛΑΣ) ΘΕΣ/ΚΗΣ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΣΥΜΦΩΝΙΑ ΦΕΝΣΚΕ - ΙΣΑΑΚ ΜΩΣΕ: ΤΙ ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΕΣ ΕΞΥΠΗΡΕΤΕΙ ΤΟ ΨΕΥΔΟΣ & ΠΟΙΑ Η 'ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ' ΣΤΟ ΘΕΜΑ ΤΩΝ ΑΜΕΡΙΚΑΝΩΝ ΚΑΙ ΟΧΙ ΜΟΝΟΝ .. (ΔΙΕΘΝΙΣΜΟΣ & ΣΙΩΝΙΣΜΟΣ)," <https://www.facebook.com/permalink.php?story_fbid=pfbid02n8SJ321BriDbBGcBb59VLQK8E4UQNUo1boSWCxqi3Kmpnj5JRy2tbr8rPAtUhM5hl&id=100052896971032&__cft__[0]=AZUqRozBmKwAYM2j8FEwDPIFF4aVOoQ_Tef75rp5BBOAAEhYFQ7lObrLvQQbeij-3FsuQTmBt9-qqMrWdqB66FEdHYYPFaUF4iCOK2FNbQlmvcU0jgNh04pLVH8b0e5BfVg&__tn__=%2CO%2CP-R> (22 Mart. 2024).
https://www.facebook.com/permalink.php?story_fbid=pfbid02KetYQTkpdTZpczA8BsPoB2csPEfxjyTexgBfikGZNzAaQdnPXRooHE8NCu8WTxAGl&id=100052896971032&__cft__[0]=AZXGF9XBpw5uuWeoDdyulw7h9EJ7vhVq5oqAvEs8-_hZ-yOujhyZzgok78Wbr9Yo6HLCYHPmYsitEgpBiaLrZ4LWuphX7q98a76jlXgONjANFLsDtWIPdRHnHAOe9BmgvwBHiPblrGBlVqT7lgO5fupRGsqv7nacEbp4j-rWKvwUMvwVMuVhEbjbMa2XeBY7Tu8&__tn__=%2CO%2CP-R
https://www.jstor.org/stable/24448257
Roth, N. 1992. "The Jews of Spain and the Expulsion of 1492," The Historian 55 (1), pp. 17-30.
https://www.jstor.org/stable/4466922
https://www.academia.edu/45547207/Norman_Roth_The_Jews_and_the_Muslim_Conquest_of_Spain_Jewish_Social_Studies_vol_38_no_2_Spring_1976_145_158
Roth, N. 1976. "The Jews and the Muslim Conquest of Spain," Jewish Social Studies 38 (2), pp. 145-158.
https://archive.org/details/historyconquest02coppgoog
Coppée, H. 1892. History of the conquest of Spain by the Arab-Moors: With a sketch of the civilization which they achieved, and imparted to Europe, Boston.
https://archive.org/details/godscrucibleisla0000lewi
David Levering Lewis. 2008. God's Crucible: Islam and the Making of Europe, 570-1215, New York / London.
https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000090306
Latham, Derek J. 1991. "The Rise of the Umayyad dynasty in Spain," in The UNESCO courier: a window open on the world, XLIV, 12, pp. 24-27.
https://www.academia.edu/35672753/Narrative_strategies_in_testimonies_of_Salonikan_Jews_The_expulsion_from_Spain?auto=download&email_work_card=download-paper
Beze, Ε. 2011. "Narrative strategies in testimonies of Salonikan Jews: The expulsion from Spain," Paper presented at Archives of Memory:The Experience of Greek Jews in Audiovisual Testimonies Workshop Organized by the Group for the Study of the History of the Jews of Greece, Volos.
https://www.academia.edu/93081550/Avraham_Benaroya_und_der_Kampf_f%C3%BCr_eine_multiethnische_F%C3%B6deration_der_Arbeiter_Griechenlands_in_Felicitas_Heimann_Michaela_Feurstein_and_Hanno_Loewy_eds_Die_letzten_Europ%C3%A4er_Judische_Perspektiven_auf_die_Krisen_einer_Idee_Europ%C3%A4ische_Verlagsanstalt_2022_p_178_182
Beze, E. 2022. "Avraham Benaroya und der Kampf für eine multiethnische Föderation der Arbeiter Griechenlands," in Die letzten Europäer. Judische Perspektiven auf die Krisen einer Idee, Europäische Verlagsanstalt 2022, ed. F. Heimann, M. Feurstein and H. Loewy, pp. 178-182.
http://users.auth.gr/~adagkas/texts/3LesCoulisses.pdf
Αλέξανδρος ∆άγκας, Γιώργος Λεοντιάδης. 1997. Κοµιντέρν και Μακεδονικό: Το ελληνικό παρασκήνιο, 1924., Αθήνα.
http://www.epsilonellas.gr/2017/05/blog-post_56.html
Ομάδα Ε. 2017. "Σιωνισμός και Μικρασιατική καταστροφή!," <https://www.epsilonellas.gr/2017/05/blog-post_56.html> (22 Μαρτ. 2024).
McKitterick, R., C. Allmand, eds. 1995. The New Cambridge Medieval History 7, c.1415-c.1500, Cambridge University Press.
Κονιδάρης. Δ. 2023. "ΟΙ ΣΕΦΑΡΑΔΙΤΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΕΠΙΜΕΝΟΥΝ ΣΤΗΝ ΑΠΟΣΠΑΣΗ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΤΗΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΣΤΡΑΤΟ!," <https://www.facebook.com/permalink.php?story_fbid=pfbid02afg8Lca8i9YRvKSvoqeQ333fN1ZvxsywWUGMp3BEjHEcYPJcxwXwAWpsSftVbVGil&id=100052896971032&__cft__[0]=AZWuBsNGkOgJ9oIVQ0BPFrsqmsZH_XFTDtZBjR6PAWZbCFQ0B9eD4n6vCfXRIMG-BnirA0jb9yBQNGLN_gD2cdN45SrX5hEvkwP87H-rRHchj-HimjsR7gRYM2ZVeygc0XtUXb7tuEAs5P1sDcV4Z95LDSlSDXxvXWJ-ajM9Zg41aQ&__tn__=%2CO%2CP-R> (22 Μαρτ. 2024).
Παλούκης, Κ. 2023. "Το κομμουνιστικό σχέδιο στην πολυεθνική πληβειακή Θεσσαλονίκη πριν και μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή," marginalia 14, <https://marginalia.gr/arthro/to-kommoynistiko-schedio-stin-polyethniki-pliveiaki-thessaloniki-prin-kai-meta-ti-mikrasiatiki-katastrofi/?fbclid=IwAR1uJJXf8_X9oo1vhaoJHsQST1ejbJ9I_JRGFzLrUEnn8SnugMljx2hVzQo> (28
Ιουλίου 2023).
https://adiotos.wordpress.com/1953/09/26/1953-stavridis-paraskinia-kke/
Σταυρίδης, Ελ. [1953]1988. Τα Παρασκήνια του ΚΚΕ, Ελεύθερη Σκέψις, Αθήνα..
https://tinyurl.com/mtmpx7wa
Σκαλούμπακας, Χ. Π. 2021. Κομμουνισμός και Εβραίοι, Αθήνα. <https://drive.google.com/file/d/1k5XCcHj1dUFNYL-IKENcspK0vLCALxEW/view>
ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΜΟΣ & ΕΒΡΑΙΟΙ.pdf
DOI: 10.13140/RG.2.2.21468.26241
ΠΛΕΟΝ ΠΡΟΣΦΑΤΟΣ ΕΜΠΛΟΥΤΙΣΜΟΣ - ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: 22.03.2024
%2C_c._300-250_BC_(28198500122).jpg)