ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΟ ΡΥΤΟ ΑΠΟ ΑΧΑΤΗ ΑΠΟΤΕΛΕΙ ΤΟ ΚΑΥΧΗΜΑ ΤΟΥ ΜΟΥΣΕΙΟΥ SHAANXI ΚΙΝΑΣ
Από την πληθώρα των Ελληνιστικών, ως προς την προέλευση ή την έμπνευση, κομψοτεχνημάτων από ημιπολύτιμους λίθους κάποια βρήκαν τον δρόμο τους ως την μακρυνή Κίνα.[10_226] Στην κατηγορία αυτή ανήκει αγγείο από αχάτη, αποτελούμενο από δύο τμήματα συγκρατούμενα με περόνες, το οποίο ευρεθέν σε πλαίσιο της δυναστείας Tang, φαίνεται ότι αποτελούσε κειμήλιο ανήκον στον Πτολεμαϊκό κύκλο![10_227] Σε νεώτερη ανακοίνωσή του, μάλιστα, ο Parlasca συσχετίζει το τεχνούργημα με τον θησαυρό του Μιθριδάτη ΙΣΤ’ (του Ευπάτορος – Διονύσου) τον φυλασσόμενο στα Τάλαυρα, πιθανολογεί δε ότι η ανεύρεσή του στην Κίνα έχει κάποια σχέση με τις ανεπτυγμένες σχέσεις της Πτολεμαϊκής αυτοκρατορίας με την Ινδική υποήπειρο.[10_228] Ο θησαυρός του Μιθριδάτου ΙΣΤ πιστεύεται ότι εφυλάσσετο σε οχυρωμένο φυλάκειο στα Τάλαυρα. Κάποια από τα αντικείμενα του θησαυρού είχαν κληρονομηθεί από τον ∆αρείο, τον γιό του Υστάσπη, άλλα προέρχονταν από το βασίλειο των Πτολεμαίων και είχαν αποτεθεί από την Κλεοπάτρα στο νησί της Κώ από όπου παραδόθηκαν στον Μιθριδάτη από τους ντόπιους και άλλα φτιάχτηκαν ή συλλέχθηκαν από τον ίδιο τον Μιθριδάτη, καθώς υπήρξε λάτρης του ωραίου.[10_229]
Ελληνιστικό ρυτόν (κέρας) από αχάτη (Μουσείο Shaanxi, Κίνα)
Φαίνεται όμως ότι το συγκεκριμένο ρυτό ανήκει σε κατηγορία 'κεράτων' δημοφιλών κατά την Ελληνιστική περίοδο, η οποία αναφέρεται - περιγράφεται και εξυμνείται στα Λιθικά του Ποσειδίππου![NOTE_0b] Κάθε ποίημα των Λιθικών αναφέρεται σε διαφορετικό ημι - πολύτιμο λίθο και στο συνολικό πλαίσιο ιδιοτήτων, χρήσεων και αναλογιών του. Η σειρά των ποιημάτων εμφανίζεται έτσι ως μία συλλογή από πολυτελή και αξιοθαύμαστα αντικείμενα. Ως εκ τούτου αυτές οι στήλες εγχρώμων λέξεων παρέχουν το παλαιότερο σωζόμενο κείμενο σχετικά με τα πιο υπέροχα εκθέματα της Ελληνιστικής αριστοκρατίας: συλλογή πολύτιμων λίθων και κοσμημάτων, δακτυλιοθήκη ('δακτύλιος') και οι άβακες, ερμάρια, πλινθίον, τράπεζα κυλικείον - πολυτελών ειδών κατανάλωσης και επίπλων (cυμποτικά, κατασκεύαcμα). Τα διασωθέντα κείμενα συλλογής πολύτιμων λίθων τεκμηριώνουν ως επί το πλείστον τον σχηματισμό και την ιδιοκτησία ελληνικών βασιλικών συλλογών, από αντιπάλους και έπειτα από Ρωμαίους, ξεκινώντας από τα πρώτα ανάκτορα των διαδόχων του Αλεξάνδρου και τα λάφυρά τους από τους τεράστιους θησαυρούς των Περσών βασιλέων. Τα Λιθικά συζητούν αμφότερα τα διακοσμητικά του συμποσίου, όσον και τους πολυτίμους λίθους οι οποίοι προέρχονται από πολεμικές επιχειρήσεις και κατακτήσεις.[NOTE_0bb]
Σύμφωνα με την σχετική ανάλυση της Ann Kuttner σε πρόχειρη δική μου μετάφραση:
Το κέραc (κέρας πόσεως) του επιγράμματος AB 2 είναι ένα ρυτόν.[NOTE_0] Κατά το άνοιγμα ‘κείται’ (κείτ[α]ι) άδειο, πάνω στο τραπέζι, ή ευρίσκεται στο χέρι ενός υπηρέτη ή πότη. Η κατεύθυνση κλεισίματος, ‘από κάτω’, προκαλεί την ροή του οίνου από το κάτω στόμιο στο στόμα του πότη. Τέτοια κέρατα καταλήγουν συνήθως σε ανάγλυφη προτομή ζώου. Ρυτά από πολύτιμα μέταλλα αυτού του αρχικώς Αχαιμενιδικού τύπου κατέστησαν δημοφιλή στα ανάκτορα των διαδόχων, στην Αίγυπτο, όπου τα εργαστήρια τα λειτουργούντα από την Περσική περίοδο συνέχισαν την παραγωγή τους. Μπορούν επίσης να είναι κατασκευασμένα από πολύτιμους λίθους, τέτοια δε τεχνουργήματα κατέστησαν διάσημο τον γλύπτη Κρόνιο. Συγκρίνετε τα αντικείμενα από γρανάτη τα οποία ήταν αρκετά μεγάλα ώστε να χρησιμοποιηθούν ως πόδια του τραπεζιού του Πτολεμαίου ΙΙ για την Ιερουσαλήμ (J. AY 12. 74). Το υλικό θα μπορούσε να είναι όνυχας (σαρδόνυχος, αχάτης), όπως συμβαίνει σε σωζόμενα Πτολεμαϊκά κέρατα καταλήγοντα σε προτομή ζώου, όπου υιοθετείται Ινδικός λίθος με καστανές και λευκές φλεβώσεις (1. 2). Ίσως το ποίημα / επίγραμμα περιέγραφε ένα συγκεκριμένο εικονογραφικό θέμα, δεδομένου ότι στην Αλεξάνδρεια αυτήν την περίοδο ο Ηδύλος (GP 4 ή Αθην. 11.97) επαίνεσε ένα κολοσσιαίο κρήνη / ρυτό οίνου που είχε το σχήμα του ζωόμορφου θεού Βes, δηλαδή του Πτολεμαϊκού / Αιγυπτιακού νάνου θεού, και το οποίο είχε προσφερθεί στον ναό της Αρσινόης - Αφροδίτης στο Ακρωτήριο Ζεφύριο. Ο Θεοκλής περιέγραψε άλλωστε το επίχρυσο ρυτόν, μορφοποιημένο όπως το διπλούν κέρας της αφθονίας (Αμάλθειας) της Αρσινόης ΙΙ, ενώπιον του ‘προσφιλεστάτου ημών βασιλέως’. Ο Ποσείδιππος συνδυάζει εδώ ένα ρυτόν ανδρικού συμποσίου με μία παρόμοια φιάλη χρησιμοποιούμενη για την λατρεία της πότνιας: αυτή η επική παράθεση παραπέμπει στο ζεύγος το οποίο απετέλουν η Αρσινόη ΙΙ και ο αδελφός - σύζυγός της Πτολεμαίος. Η τελευταία αναφερόμενη παραβολή από την μία του ζεύγους 'ρυτόν + φιάλη' και από την άλλη του ζεύγους 'Πτολεμαίου + Αρσινόης ΙΙ' συνιστά στον Ποσείδιππο παράδειγμα αυτού που ονομάζεται ΈΚΦΡΑΣΙΣ ήτοι απόδοσις με την βοήθεια του λόγου έργου της παραστατικής τέχνης.[NOTE_5]
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
10_226. Bühler. 1973, pp. 39-40, nos. 3-10, pls. 1-3. Αναφέρεται από τον Pfrommer (Pfrommer 1993, p. 44, n. 480).
10_227. Parlasca 1975; p. 212; Keene 2004, p. 212, n. 67. Το ρυτό στο σχήμα κεφαλής αντιλόπης ευρέθη στην Ch’ang-an (σύγχρονο Sian / Xi’an, Shensi), φυλάσσεται στο Μουσείο Shaanxi History Museum, θεωρείται δε ως το πλέον ανεκτίμητο έκθεμα αυτού.
10_228. Parlasca 1985, p. 21.
10_229. Βλ. την ανάρτηση: Μιθριδάτης ΣΤ’ ο Ευπάτωρ & Διόνυσος . . . το τέλος στο ιστολόγιο ΧΕΙΛΩΝ (https://chilonas.com/2014/09/29/httpwp-mep1op6y-1en/).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου