ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΟΙ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΙ ΑΠΟΗΧΟΙ ΣΤΗΝ ΧΟΡΑΣΜΙΑ

Χάρτης που δεικνύει την Χορασμία

Σύμφωνα με το Livius.org, s.v. Chorasmia: 

Μέχρι την εποχή του Δαρείου Γ΄ Κοδομάννου (336-330 π.Χ.), ωστόσο, η Χορασμία είχε γίνει ξανά ανεξάρτητο βασίλειο. Ο βασιλιάς του Φαρεσμάνης - Pharasmanes συνήψε ειρηνευτική συνθήκη με τον Μέγα Αλέξανδρο το χειμώνα του 328 / 327, Arr. An. 4.15.[1b] Όχι πολύ αργότερα, οι βασιλείς της Χορασμίας άρχισαν να κόβουν νομίσματα, τα οποία ήταν εμπνευσμένα από τα νομίσματα των Σελευκιδών βασιλέων και - μετά το 240 π.Χ - από την Βακτρία, την οποία κυβερνούσαν άνθρωποι που ισχυρίζοντο ότι διέθεταν ελληνική καταγωγή. Οι τάφοι των βασιλέων αυτής της περιόδου βρέθηκαν στο Koj Krylgan Qala. Τα ανάκτορα, όπως στο Topraq Qala, έδειξαν σαφείς Ελληνιστικές επιρροές. Στη Χορασμική τέχνη, βρίσκουμε σατύρους και θαλάσσια τέρατα, προφανή ελληνικά διακοσμητικά θέματα.

Τοιχογραφία με αναπηδούντα αίγαγρο[1]

Aντιγράφουμε από σχετικό άρθρο αναφερόμενο στο Akchakhan-Kala, αρχαίο φρούριο στην Χορασμία που χτίστηκε τον 4/3ο αιώνα π.Χ. και κατοικήθηκε μέχρι τον 2ο αιώνα μ.Χ.:[2] 

το καλλιτεχνικό ύφος του αγριοκάτσικου πλησιάζει σε μια καλλιτεχνική μορφή από τουλάχιστον τρεις αιώνες νωρίτερα και σε ένα μέσον - δηλαδή την τοιχογραφία - που εμφανίστηκε στην Χορασμία μόνον κατά στους Ελληνιστικούς χρόνους της Κεντρικής Ασίας.[3] Ως εκ τούτου, επιβεβαιώνεται ότι μια ισχυρή κληρονομιά των Αχαιμενιδών διαπέρασε τον πολιτισμό της Αρχαίας Χορασμίας, μαζί με μια κίνηση προς νέες τεχνικές, εικονογραφίες και γεύσεις, όπως για παράδειγμα, αποδεικνύεται από το σύγχρονο πλήρως ελληνιστικό γλυπτό κήτους από άψητο άργιλο που ανακαλύφθηκε μέσα στο ίδιο Τελετουργικό Συγκρότημα.[4] Το αποτέλεσμα είναι μια πρωτότυπη οπτική έκφραση που θα αναπτυχθεί περαιτέρω μετά τον 2ο αιώνα μ.Χ. 

Ενδιαφέρουσα - άν και αμφιλεγόμενη - είναι η άποψη του Minardi για τις τοιχογραφίες του Akchakhan-Kala:[5] 

Αυτό που υποστηρίζω εδώ είναι ότι όχι μόνο το κήτος, αλλά και οι τοιχογραφίες του Akchakhan-Kala είναι εν μέρει πολύ πιθανό έργο μη Χορασμιωτών τεχνιτών ή ότι μη Χοράσμιοι ειδικευμένοι τεχνίτες καθοδήγησαν τους ντόπιους τεχνίτες. Το γεγονός ότι στην Χορασμία εργάστηκαν ξένοι τεχνίτες ή ότι εισήχθησαν νέες τεχνικές στην πολιτεία από το εξωτερικό (αυτό φαίνεται να ισχύει – παρακάτω), δεν υπονομεύει την ιδέα ότι αυτή η τέχνη είναι γνήσια Χορασμιακή, όπως για παράδειγμα η περσική είναι η τέχνη της Περσεπόλεως όπου εργάζονταν επίσης Έλληνες τεχνίτες, και η τέχνη της Ιταλίας στο τέλος της Ρεπουμπλικανικής περιόδου και των δύο πρώτων αιώνων της αυτοκρατορικής εποχής – όπου πιθανότατα λειτουργούσαν καλλιτέχνες από την Αλεξάνδρεια, την Αθήνα και τη Συρία – είναι Ρωμαϊκή. Η τέχνη δεν είναι έθνική!

Άλλωστε  ο Antonio Invernizzi έχει πρόσφατα αναρωτηθεί, παίρνοντας αφορμή από ορισμένα υπολείμματα τοιχογραφιών από την Παλιά Νίσα, άν μπορεί να πιθανολογηθεί ότι ένας ζωγράφος από την εξελληνισμένη Κεντρική Ασίας εργάσθηκε στο πυργωτό κτίριο (Tower Building) της πόλεως της τοποθεσίας.[6]

Σκαρίφημα του κήτους της Χορασμίας (υπό D. W. Hopkins)[7]

Σκηνή μάχης μεταξύ ενός Μακεδόνα ιππέα και ενός πεζού Πέρση, τάφος Kinch[8]

Σύμφωνα με σχετική κριτική του βιβλίου Ancient Chorasmia από τον Adam Benkato:[9]

Στο πέμπτο κεφάλαιο του βιβλίου του Ancient Chorasmia, ο Minardi ερευνά την λεγομένη 'Παλαιά περίοδο' (από τον τέταρτο ως τον πρώτο αι. π.Χ.) καθώς και τήν επίδραση του Ελληνισμού. Αυτό το κεφάλαιο περιλαμβάνει επίσης σχετικές λεπτομερείς επισκοπήσεις του υλικού και των αρχαιολογικών ευρημάτων, μαζί με την επανεξέταση της χρονολογίας και υποδείξεις ότι ορισμένες μορφές υλικού πολιτισμού πρέπει να αποδοθούν σε εξελληνισμένες περιοχές του νότου, ειδικά στην Βακτρία. Ο Minardi αφιερώνει έναν σχολιασμό στα σωζόμενα έγγραφα τα οποία ήταν γραμμένα στην γραφή της Χορασμίας, πολλά από τα οποία χρονολογούνται στην λεγομένη 'εποχή της Χορασμίας' - με το πλέον πρόσφατο να χρονολογείται στο 738 μ.Χ. και τα οποία οι μελετητές υποστηρίζουν εδώ και πολύ καιρό ότι μόλις προηγούνται της ισλαμικής κατακτήσεως της περιοχής. Ο συγγραφέας υποστηρίζει ότι αυτή η εποχή είναι πολύ παλαιότερη, χρονολογούμενη ήδη από τον πρώτο αι. π.Χ. και υποστηρίζει ότι η εμφάνισή της μπορεί να συνδεθεί με αλλαγές στον υλικό πολιτισμό (αισθητές από την εντεινόμενη εμφάνιση Κοσσανικών μορφών) από τον αρχαιολογικό φάκελο. Φέρνει επίσης στην συζήτηση νεώτερες πηγές Ισλαμικής εποχής (π.χ., al-Bīrūnī και al-Ṭabarī) για να επανεξετάσει προηγούμενα επιχειρήματα σχετικά με την αρχή της 'Εποχής της Χορασμίας', η οποία προτείνεται επίσης να συνδεθεί με άγνωστες έως τώρα πολιτικές αλλαγές στην περιοχή, συμπεριλαμβανομένων πιθανώς στενότερων σχέσεων με τη Βακτρία. Διάφορες χρήσιμες εικόνες και διαγράμματα που σχετίζονται με αρχαιολογικές πηγές, καθώς και μια εκτεταμένη βιβλιογραφία ολοκληρώνουν το βιβλίο.

Interim reconstruction of the three colossal Chorasmian Avestan gods

Οι Betts et al. 2009 θέτουν το θέμα της ομοιότητας των οχυρώσεων της Χορασμίας με τις Ελληνιστικές, για να καταλήξουν ότι οι τελευταίες απετέλεσαν ανεξάρτητη (?) επινόηση της Κεντρικής Ασίας![10]

Στα μέσα του εβδόμου αι. μ.Χ. τοποθετείται και επιχρυσωμένη αργυρά φιάλη με ανάγλυφη παράσταση τετράχειρης θεάς καθήμενης επί λέοντος και φέρουσας ως κάλυμμα κεφαλής την κορώνα δίκην τειχισμένης πόλεως, corona muralis, σύνηθες ενδυματολογικό στοιχείο της Ελληνιστικής Τύχης. Σύμφωνα με τον Minardi η αργυρά φιάλη δημιουργήθηκε ακριβώς σύμφωνα με το ύφος που εμφανίστηκε τον έκτο αιώνα μ.Χ. στην Κωνσταντινούπολη ως η νέα εικονογραφική γλώσσα της αναπτυσσόμενης Βυζαντινής Αυτοκρατορία. Αυτό το ύφος έφτασε στην Κεντρική Ασία όχι πολύ αργότερα, ίσως στην εποχή του Ιουστινιανού, απετέλεσε δε σύνολο από Ελληνιστικά, Ρωμαικά, Ινδικά και Περσικά στοιχεία.[11]

Αργυρά φιάλη: το έμβλημα με την θεά με τα τέσσερα χέρια φέρουσα corona muralis[12]

Ειδικότερα, για τους σημερινούς σκοπούς, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι τα παραστατικά οπτικά μέσα που χρησιμοποίησε η αριστοκρατία της Χορασμίας προκειμένου αυτά να μεταφέρουν το κοινωνικοπολιτικό της μήνυμα χρησιμοποιήθηκαν ήδη από τα τέλη του 3ου αιώνα π.Χ., ήταν δε επηρεασμένα από τον Ελληνιστικό πολιτισμό.[13] Επί παραδείγματι η απεικόνιση των θεών της Avesta στο κτιριακό συγκρότημα του Akchakhan-kala χαρακτηρίζεται από την υιοθέτηση και Ελληνιστικών στοιχείων όπως της κορώνας μορφής οχυρώσεως, corona muralis,[14] ενώ δεν λείπουν εισαγωγές από την Ελληνιστική Βακτρία (ελεφαντοστούν).

Τοιχογραφία με παράσταση θεάς με τέσσερεις χείρες (Ancient Penjikent, VI-VIII αι. μ.Χ.)[16]

Κεραμεική μήτρα κεφαλής σατύρου

Η επιφανειακά εξελληνισμένη, ή καλύτερα όχι εξελληνισμένη, πολιτεία της Χορασμίας διαθέτει στο ανάκτορο του Toprak-kala (στο σύγχρονο Karakalpakstan του Ουζμπεκιστάν, πρωτεύουσα της Χορασμίας) ένα πρώτο παράδειγμα άφθονης χρήσεως ενός τύπου πήλινου γλυπτού που είχε προηγουμένως υιοθετηθεί μερικώς από την Χορασμιανή αριστοκρατία, αλλά ποτέ σε τέτοια κλίμακα.[18] Στην Χορασμία απαντώνται επίσης επιροές από την Γανδαρίτιδα τέχνη, διαθέτουσες ήδη την Ελληνιστική πνοή. και την 

 Απεικόνιση Ελληνιστικού βραχιονίου από το Kavat-kala[20]

Τοιχογραφία 'ιερέως - πτηνού', ζεύγος 13 (Akchakhan-kala)[25]

Ο Minardi παρουσιάζει δύο τεκμήρια  Ελληνιστικής αύρας, συσχετιζόμενα με την οινοποσία, τα οποία ήλθαν στο φως κατά τις ανασκαφές του Akchakhan-kala της αρχαίας Χορασμίας από την Αυστραλιανή αποστολή (χρονολογούμενα μεταξύ δευτέρου αι. π.Χ. και δευτέρου αι. μ.Χ.):[30] ένα θραύσμα ρυτού από ελεφαντόδοντο και μία κεραμεική μήτρα κεφαλής σατύρου που προορίζεται να διακοσμήσει κεραμεικά επιτραπέζια σκεύη. Αυτά τα στοιχεία είναι μόνο οι πλέον πρόσφατες αποδείξεις σχετικά με την κατανάλωση οίνου και την επιλεκτική υποδοχή του ελληνιστικού πολιτισμού στον 1ο αιώνα π.Χ. έως τον -2ο αιώνα μ.Χ. στην Αρχαία Χορασμία. Αν και αυτά τα δύο ευρήματα δείχνουν μια αξιοσημείωτη ελληνιστική επιρροή, είναι βέβαιο ότι στη Χορασμία η κατανάλωση κρασιού και η αμπελοκαλλιέργεια ήταν ήδη ευρέως διαδεδομένες τον 5ο αιώνα π.Χ., όταν η τοπική αριστοκρατία χρησιμοποιούσε πολύτιμα αγγεία αχαιμενιδικού ρυθμού για τα τραπέζια της και όταν τα κατώτερα στρώματα του πληθυσμού μιμήθηκαν αυτά τα δείγματα τορευτικής και τις σχετικές πρακτικές. Για άλλη μια φορά η 'απομονωμένη' Χορασμία δείχνει την αξιοσημείωτη τάση της να επιλέγει ξένα καλλιτεχνικά/τεχνικά στοιχεία για τις χειροτεχνίες της και να υιοθετεί/εισάγει ξένα σύμβολα της κοινωνικής καταστάσεως για έννοιες που μοιράζονται οι αριστοκρατικές ομάδες της εξελληνισμένης ανατολής.

Χρυσα αγαλματίδια γενειοφόρου από τον θησαυρό του Ώξου[40]

Chorasmian frescoe from Kazakly-Yatkan (fortress of Akcha-Khan Kala), 1st century BC-2nd century AD.[42]

Άλλη κατηγορία ευρημάτων που δυνδέουν την Χορασμία με τον Ελληνικό κόσμο είναι οι πηνιόσχημες πυξίδες που έχουν ευρεθεί και εκεί! Σύμφωνα με τον Francfort:[44]

Η πηνιόσχημη πυξίς είναι μια περιφερειακή παραλλαγή της Ελληνικής 'αλατιέρας', αλλά η πρώτη (σκυφοειδής πυξίς) είναι μια πρωτότυπη δημιουργία της Ελληνο - Βακτριανής χειροτεχνίας. Αν οι 'αλατιέρες' μπορούσαν να ήταν γνωστές από ενωρίς στην Gandhara, δηλαδή από την εγκατάσταση των πρώτων Ελλήνων αποίκων από τον Μ. Αλέξανδρο, από την άλλη πλευρά, οι σκυφοειδείς πυξίδες, τυπικώς Ελληνο - Βακτριανές, δεν θα μπορούσαν να φτάσουν στην Ινδία παρά μόνον μετά την κατάκτηση αυτής από τον Δημήτριο, Ελληνο-Βακτριανό βασιλέα.... Στον χρόνο και στον χώρο, οι λειψανοθήκες οι οποίες εξετάζονται εδώ, καθώς και οι δύο παλέτες (ή πινάκια / δισκάρια καλλωπισμού ή προσφορών, όπως επίσης έχουν αποκηθεί) που αναφέρονται, είναι πράγματι οι άμεσοι απόγονοι των πυξίδων του Ai-Khanoum (Ελληνική πόλη, ίσως η Ευκρατίδεια ..)

Πινάκια από το Ai Khanoum, 3/2 αι. π.Χ.[46] wikiwand, s.v. Ai_Khanoum

Το άρθρο του Minardi[48] πραγματεύεται λεπτομερώς την εικονογραφική σημασία των Ζωροαστρικών ιερέων-πτηνών που βρέθηκαν κατά τις ανασκαφές του «Τελετουργικού Συγκροτήματος» της τοποθεσίας Akchakhankala στην Χορασμία. Αυτές οι μορφές, που απεικονίζουν τον Parōdarsh, την ζωική επιφάνεια του βοηθού ιερέα της yazata Sraosha, μπορούν να αποδοθούν με ακρίβεια, μαζί με το αρχαιολογικό τους πλαίσιο, σε μια περίοδο μεταξύ του πρώτου αι. π.Χ. και του πρώτου αι. μ.Χ., εποχή που ζωγραφίστηκαν στον οπίσθιο τοίχο της μεγάλης κιονοστοιχίας του συγκροτήματος. Ο Χορασμιανός ιερέας-πτηνό, ένα υβρίδιο που προέρχεται από την ένωση ανθρώπου και κόκορα, προηγείται των γνωστών αναπαραστάσεων του Σογδιανού πλαισίου κατά αρκετούς αιώνες στην Κεντρική Ασία και Κίνα. Γενικά, αν αφενός η εικαστική τέχνη του Akchakhan-kala δείχνει τη χρήση εξαιρετικών Περσο-Αχαιμενιδών εικονογραφικών αρχετύπων, αφετέρου μαρτυρεί την είσοδο στην περιοχή σύγχρονων στοιχείων που επεξεργάστηκε ο ανατολικός Ελληνισμός. Η θέση του διακοσμητικού θέματος πτηνό -ιερέας σε σχέση με αυτό το ιστορικό - καλλιτεχνικό πλαίσιο και μια υπόθεση για τήν αρχική του επεξεργασία, επισημαίνονται σε αυτό το άρθρο. Δεδομένης της σπανιότητας του εικονογραφικού υλικού στην Κεντρική Ασία κατά τους ιστορικούς χρόνους, το άρθρο μπορεί να θεωρηθεί και ως ανάλυση της τέχνης της αρχαίας Χορσμίας, ωες εκ τούτου δε μπορεί να συμβάλει στη μελέτη γενικότερων και σχετικών ζητημάτων για την ιστορία της ασιατικής τέχνης,

όπως η διάδοση, η μετάδοση και η λήψη εικονογραφικών ρεπερτορίων μεταξύ του ιρανικού κόσμου, της Ινδίας και του Ανατολικού Ελληνισμού.

Ο κόκορας είναι εξαιρετικά σημαντικός στις ζωροαστρικές εικόνες, αν και, το ίδιο είναι και τα μυθικά πτηνά, όπως οι ιερείς των υβριδικών πουλιών της Σογδιανής και ο Φοίνικας με κορδέλες. Ζωροαστρικά κείμενα κάνουν αναφορά στον κόκορα ως τον Κήρυκα της Αυγής ή τον Φύλακα του Καλού ενάντια στο Κακό. Επίσης, αν και δεν είναι απαραίτητα αυγό κοτόπουλου, ο μύθος του παγκόσμιου ωού αποτελεί εξέχον χαρακτηριστικό στη ζωροαστρική πίστη, όπως συμβαίνει με άλλες Πρωτο-ινδοευρωπαϊκές παραδόσεις.[50].

Αυτά τα δύο βασικά στοιχεία της περίτεχνης διακοσμήσεως του Τελετουργικού Συγκροτήματος του Akchakhan-kala φαίνεται να αναδεικνύουν μια σχέση μεταξύ της Χορασμίας και της Ινδίας με τη διαμεσολάβηση της ελληνιστικής καλλιτεχνικής γλώσσας που αναπτύχθηκε στην Ασία στον απόηχο της Αναβάσεως του Αλέξανδρου. Στην Ινδία μάλιστα, λίγο ενωρίτερα από ό,τι στη Χορασμία, βρίσκουμε τα εικονογραφικά ισοδύναμα του Χορασμιού «πτηνού-ιερέα» — δηλ. τον kinnara — και του κήτους — δηλ. τα makara — που είναι εικόνες που αναπτύχθηκαν εκεί με δυτική εικονογραφική συνεισφορά. Ενώ η σύλληψη του κήτους του Akchakhan-kala από δυτικά υποδείγματα έχει ήδη εξεταστεί σε μια ειδική εργασία, μπορεί επίσης να αποτελέσει βάση για την συζήτηση της εικονογραφίας και του «πτηνού-ιερέα», που αποτελεί θέμα της παρούσας εισηγήσεως... Ωστόσο, η γένεση της εικονογραφίας του «πτηνού-ιερέα» χρήζει περαιτέρω επεξηγήσεων και σε αυτό στοχεύει η παρούσα εργασία. Πρώτα, ωστόσο, είναι απαραίτητο να επαναλάβουμε εν συντομία την περιγραφή του αρχαιολογικού πλαισίου αυτής της εικονογραφικής μαρτυρίας...[52]

Το άλλο δωμάτιο ("The hall of hearts ladies"), που πιθανότατα ερχόταν στο συγκρότημα των κτηρίων του χαρεμιού, ήταν διακοσμημένο από εικόνες γυναικών σε ανοιχτόχρωμο φόντο, καλυμμένες από κόκκινες καρδιές[54]

The style of some of the specimens discovered at Toprak-kala are close to those of Khalchayan (Fig. 9)56 whereas some elements like the draperies of the very high-reliefs of Toprak-kala show traits which are perhaps symptomatic of a chronological difference, while a gypsum (alabaster) head of warrior wearing an Attic helmet even seems to be a vestige of the long gone Seleucid era (Fig. 10).  SOURCE: "The Ancient Chorasmian Unbaked-clay Modelled Sculptures: Hellenistic Cultural ‘Impacts’ on an

Eastern Iranian Polity" by Michele Minardi 2016B

Group of 8th-century ivory figures from one of the world’s oldest chess sets. Photograph: © ACDF of Uzbekistan, Samarkand State Museum Reserve[60]

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

[1b]. Balakhvantsev and Bolelov 2018.

[1]. Minardi et al. 2018, fig. 1.

[2]. Minardi, Betts and Grenet 2018, p. 316.

[3]. Minardi 2015; Kidd 2011.

[4]. Minardi 2016a; Minardi 2018, p. 103. Το γλυπτό χρονολογείται στην περίοδο από τον πρώτο αι. π.Χ. έως τον πρώτο αι. μ.Χ.

[5]. Minardi 2018, pp. 103-104.

[6]. Minardi 2018, pp. 103, n.62; Invernizzi 2011, pp. 200-201, εικ. 14.

Γιά το ίδιο θραύσμα ο Pilipko (Pilipko 1994, p. 112) γράφει: Ένα μικρό θραύσμα διατηρεί μια ζωηρή, ελκυστική εικόνα γυναικείας (;) κεφαλής που αποδίδεται επιδέξια σε λίγες πινελιές καθώς και τα υπολείματα επιγραφής στην Ελληνική. Η Ελληνιστική τεχνική και το τρισδιάστατο αποτέλεσμα δείχνουν ότι ο καλλιτέχνης ήταν πιθανότατα Έλληνας. Ένα άλλο θραύσμα, το οποίο απεικονίζει έναν κορμό τυλιγμένο σε ένα ροζ σάλι, αξίζει επίσης να σημειωθεί. Ο μη παραδοσιακός χαρακτήρας του πίνακα και η μεγαλύτερη κλίμακα της μορφής δείχνουν ότι αυτό μπορεί να είναι θεότητα. Μαζί με τα ανθρώπινα ειδώλια, υπάρχουν και αληθινά και φανταστικά, ως επί το πλείστον σε βάθρο κυανού του ουρανού - για παράδειγμα, γρύπες και δύο λιοντάρια που απεικονίζονται το ένα απέναντι από το άλλο. Κυρίως, οι ζωόμορφες εικόνες χρησιμοποιήθηκαν για να γεμίσουν περιοχές μεταξύ εικονογραφικών πινάκων.

[7]. Minardi 2016a, pl. 5.

[8]. Chaniotis 2005, p. 196, fig. 10.1;  Skupniewitcz and Lichota 2017, p. 79, n. 49.

[9]. Benkato 2018.

[10]. Betts et al. 2009, pp. 38-39, 53, n. 28. Με την πρώτη ματιά το ίχνος των οχυρώσεων στο Kazakl'i-yatkan και πολλά άλλα παραδείγματα (όπως μικρά αμυντικά τείχη πέρα από την κύρια αμυντική γραμμή) στην Χορασμία φαίνεται να ομοιάζει με τα Ελληνικά / Ελληνιστικά έργα, και συγκεκριμένα με τις συστάσεις του Φίλωνος του Βυζαντίου, σημαντικού μαθηματικού και Μηχανικού της Ελληνιστικής περιόδου.

[11]. Minardi 2013, p. 138.

[12]. <https://www.wikiwand.com/en/Khwarazm> Ασημένια φιάλη από την Χορασμία που απεικονίζει μια θεά με τέσσερα χέρια καθισμένη σε ένα λιοντάρι, πιθανώς την Nana. Χρονολογείται το 658 μ.Χ., Βρετανικό Μουσείο (BM 1877,0820.1). Λοιπά σχόλια εδώ: https://www.facebook.com/AryaAkasha/photos/a.194352297843769/922385348373790/?__cft__[0]=AZVejWApNWnhpXOU5cq5WTstDRWQCztF4cyzYfA7NaSaq4PIJpid3kNqR37ctA70RAQ4wvKDEADd0VnyuReGCSMR_XYSVJlOVHmhACSJ2OidT0UAHd_Pi-9fUnnxSv9hG0jTgN7EE68khoA4R8Wcbp3BC-0Ky8fDAxPJqtwfj4KhaV6JE3HWEM5x6MGVCbNJsIp5ucaZ6wDouQzaeQElHRoyZfTUXRfhJ5jP-OCUgTPuUg&__tn__=%2CO%2CP-y-R

[13]. Minardi 2016b, p. 198, n. 18.

[14]. Minardi 2016b, p. 198, fig. 3.

[16]. Έκθεση "Tadjikistan. Au pays des fleuves d’or", <https://youtu.be/EQ38tp473_I?t=842>

[18]. Minardi 2016b, p. 201.

[20]. Bernard and Bopearachchi 2002, fig. 20.

[25]. Minardi 2021, p. 101, fig. 3. Το σχετικό απόσπασμα έχει ως εξής: Μπορούμε να εξετάσουμε την υπόθεση ότι το σχέδιο, η έννοια πίσω από την αναπαράσταση του Ζωροαστρικού 'ιερέα-πτηνού' ως πετεινού με ανθρώπινη κεφαλή και χέρια που φοράει το padām και κρατά το barsom—δηλ. η οπτική επιφάνεια του Sraošāvarǝz—μπορεί να έχει δημιουργηθεί στη Χορασμία. Αναλόγως τονίζεται (Μinardi 2020, p. 25): Βεβαίως, η εικόνα του θεράνθρωπου «πτηνού-ιερέα», όπως προσπάθησα να δείξω αλλού (Minardi, προσεχές 2021c), οφείλει ένα χρέος στα ελληνικά υποδείγματα: η εικονογραφική δημιουργία του Sraošāvarǝz ανήκει στην «καινοτόμο» Ελληνιστική επιρροή πλευρά της εικονογραφίας της θέσεως Akchakhan-kala (αυτή η εικόνα, ωστόσο, αποδίδει ένα όραμα που παραδόθηκε από τους Vendīdād). Από μέρους μας σημειώνεται ότι η Vendidad / ˈvendi'dæd / ή Videvdat είναι συλλογή κειμένων εντός της ευρύτερης συλλογής του Avesta. Ωστόσο, σε αντίθεση με τα άλλα κείμενα του Avesta, το Vendidad είναι εκκλησιαστικός κώδικας και όχι λειτουργικό εγχειρίδιο. 

[30]. Minardi 2016. Το απόσπασμα εν πρωτοτύπω έχει ως εξής: 

This paper analyses two objects of Hellenistic taste related to wine consumption unearthed during the archaeological excavations of Akchakhan-kala in Ancient Chorasmia: a fragmentary ivory rhyton and a terracotta mould in the shape of a satyr’s head used to decorate ceramics. These items are only the latest evidence regarding wine consumption and selective reception of Hellenistic culture in 1st century bc-2nd century ad Ancient Chorasmia. Although these two finds show a remarkable Hellenistic influence, it is assured that in Chorasmia wine consumption and vine cultivation were already widespread in the 5th century bc when the local elite used precious vessels of Achaemenid style for their tables and when the lesser strata of the population imitated these toreutics specimens and related practices. Once again the “isolated” Chorasmia shows its remarkable tendency to select foreign artistic/artisanal elements for its crafts and to adopt/import alien status symbols for concepts shared by the elites of the Hellenised east.

[40]. Minardi 2018, p. 103, n. 57. BM/Big number 123903, Registration number 1897,1231.2.a <https://www.britishmuseum.org/collection/object/W_1897-1231-2-a> Gold statuette of bearded man: the figure wears a high, stiff cap, tunic and embroidered coat with empty sleeves (called a 'kandys') holding a bundle of rods (called a 'barsom'). 

LSJ, s.v. κάνδυς, υος, ὁ, Median double or upper garment with sleeves, X.Cyr. 1.3.2, An.1.5.8, Luc.DMort.14.4, Them.Or.2.36c; κ. ποικίλος IG22.1514.19.

WIKI: A kandys, plural kandyes (Ancient Greek: κᾰ́νδῠες, plural κᾰ́νδῠες, probably from Old Persian * kandu "mantle, cover"), also called candys,[1] kantuš or Median robe,[2][3] is a type of three-quarter-length Persian coat. It originally described a leather cloak with sleeves worn by men, but evolved into a garment worn by Athenian women.[4] The kandys is sometimes compared to the much later 17th-19th century military pelisse as worn by Hussars, in the sense that it was a sleeved jacket or coat worn cloak-style.

[42]. Kidd et al. 2004, fig. 9.

[44]. Francfort 1976, p. 94.

[46]. wikiwand, s.v. Ai_Khanoum. Βλ. επίσης: https://www.facebook.com/permalink.php?story_fbid=pfbid029rYNafcLHvP5eaeNfjznh3aXXeXSgVjkig3GYRdAyEcoCe6hRvL3GFkjc3SNgoLDl&id=100052896971032&__cft__[0]=AZWuzwJkYe7FG04ciX9wusS_l0Ut1AZHUixBV-BmR5N8ftpNdSnNwFZDyxV1AzbdN-Pu_A4Fp65477SrJZ2jHadPvL1URUIkU6E-hhrcIXJ94aSwBi91STCAtA9q1sRZTSQ&__tn__=%2CO%2CP-R

[48]. Minardi 2021.

[50]. Spengler III et al. 2022. Γιά το κοσμικό ωό στην Αίγυπτο και την Ελλάδα βλ.: <https://www.facebook.com/permalink.php?story_fbid=pfbid0ycDknyyuwmW3UCDKPgeCfFJCKXLJL3Gkb7diTgsks8yJdFzehHjKcQr1yaU4Xe11l&id=100052896971032&__cft__[0]=AZXb3jK4f0uAPgRoXodk5YBbUxfqY9zOd9w71IKWFkC1B8C7i3ACyCy9qoCQ6erToqib_kcu3UeWKJySqxqmuMQEH6U7h6x3dXUaYVhqOK9pmfCMQlBK4MOOaJrqptQmVtI&__tn__=%2CO%2CP-R>

[52]. Minardi 2021.

[54]. https://www.facebook.com/sergey.baratov/posts/pfbid02v748WdpQzAk63RRxLmcmBPrnnxH3FiPVgMh986zZcCAW7JkskUuxezZS49DqEqkAl?__cft__[0]=AZU4g9RKqC5KCkSs5zzCko1Ao7L3kHF99Fnd2Kwm1aQRmJPWbMuJ0zem_4d2by1_FHBbq-cD5M5ElByHKEUWlSkBjNbLYcerTgzLfP2QvYKY2FhJCbIkWDomwEzd_8HfqLWG03l2BgKhUfJ8xUCO15dskcuISH5eUBLMCx-T4LrWA_NiVrk3wlRCmAyn0Dj4zS5kCqtAgA_yKjefwo1AALRA&__tn__=%2CO%2CP-R & https://centralasia-adventures.com/en/uzbekistan/khorezm_and_karakalpakstan/toprak-kala.html

[60]. https://www.theguardian.com/artanddesign/article/2024/jun/09/silk-road-leads-from-uzbekistan-to-london-for-landmark-exhibition?CMP=share_btn_url&fbclid=IwZXh0bgNhZW0CMTEAAR17Wr-eTJ6-8wVvu7DtWgMSERJlRwxg1RFxz-jZiEl8K21wVDBQ1cHt7tk_aem_ZmFrZWR1bW15MTZieXRlcw

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

https://ih.uph.edu.pl/images/galerie_2013/2018/Adam-Book_of_abstracts_of_the_International_c.pdf

Balakhvantsev, A., and S. Bolelov. 2018. "Alexander the Great and Chorasmia," paper presented at the International conference SEEN FROM OXYARTES´ ROCK: CENTRAL ASIA UNDER AND AFTER ALEXANDER (Third Meeting of the Hellenistic Central Asia Research Network), 14—16 November 2018, Prague, pp. 12-13 (abstract).

https://www.jstor.org/stable/24595876

https://www.researchgate.net/publication/282855149_A_Four-Armed_Goddess_from_Ancient_Chorasmia_History_Iconography_and_Style_of_an_Ancient_Chorasmian_Icon

Minardi, M. 2013. "A Four-Armed Goddess from Ancient Chorasmia: History, Iconography and Style of an Ancient Chorasmian Icon," Iran 51, pp. 111-143.

https://www.jstor.org/stable/24048768

Pilipko, V. N. 1994. "Excavations of Staraia Nisa," Bulletin of the Asia Institute New Series 8 (The Archaeology and Art of Central Asia Studies From the Former Soviet Union), pp. 101-116.

https://www.persee.fr/docAsPDF/topoi_1161-9473_2011_num_17_1_2403.pdf

Invernizzi, A. 2011. "Parthian Art – Arsacid Art," Topoi 17 (1), pp. 189-207.

https://www.jstor.org/stable/24878917

Minardi, M. 2012. "New Data on the Central Monument of Akchakhan-kala," Bulletin of the Asia Institute (New Series) 26, pp. 133-158.

Minardi, M. 2013. "A Four-Armed Goddess from Ancient Chorasmia: History, Iconography and Style of an Ancient Chorasmian Icon," Iran 51, pp. 111-143.

Minardi, M. 2015. Ancient Chorasmia. A Polity between the Semi-nomadic and Sedentary Cultural Areas of Central Asia: Cultural Interactions and Local Developments from the Sixth Century BC to the first century AD (Acta Iranica 56), Louvain.

https://www.academia.edu/17801302/The_Hellenistic_Chorasmian_Ketos_of_Akchakhan_kala

Minardi, M. 2016a. "The Hellenistic Chorasmian ketos of Akchakhan-Kala," Iranica Antiqua 51, pp. 165-200. 

https://www.researchgate.net/publication/340549253_The_Ancient_Chorasmian_Unbaked-clay_Modelled_Sculptures_Hellenistic_Cultural_'Impacts'_on_an_Eastern_Iranian_Polity_South_Asian_Archaeology_and_Art_2016_Vol_1?_iepl%5BactivityId%5D=1567531907301382&_iepl%5BactivityTimestamp%5D=1668169933&_iepl%5BactivityType%5D=service_add_recommendation_publication&_iepl%5Bcontexts%5D%5B0%5D=homeFeed&_iepl%5BrecommendationActualVariant%5D=similar_publications_by_very_recent_publication_interaction_v1%3Esimilar_publications_by_very_recent_publication_interaction_v1&_iepl%5BrecommendationDomain%5D=&_iepl%5BrecommendationScore%5D=16.773595809937&_iepl%5BrecommendationTargetActivityCombination%5D=&_iepl%5BrecommendationType%5D=&_iepl%5BfeedVisitIdentifier%5D=&_iepl%5BpositionInFeed%5D=1&_iepl%5BsingleItemViewId%5D=r1uMGeNRYuDi559xxT1sy1Wt&_iepl%5BviewId%5D=DHXLQTrvq0vHFYt9RbBPiF60&_iepl%5BhomeFeedVariantCode%5D=ncls&_iepl%5B__typename%5D=HomeFeedTrackingPayload&_iepl%5BinteractionType%5D=publicationTitle&_iepl%5BtargetEntityId%5D=PB%3A340549253

Minardi, M. 2016b. "The Ancient Chorasmian Unbaked-clay Modelled Sculptures: Hellenistic Cultural 'Impacts' on an Eastern Iranian Polity," South Asian Archaeology and Art 2016, 1, pp. 195-208.

https://www.researchgate.net/publication/334647472_A_New_Chorasmian_Wall_Painting_from_Akchakhan-kala

Minardi, M., A. Betts, F. Grenet, S. Khashimov & G. Khodzhaniyazov. 2018. "A New Chorasmian Wall Painting from Akchakhan-kala," in L’Orient Est Son Jardin (Acta Iranica 58), ed. S. Gondet et E. Haernck, pp. 305-324.

Betts, A. Y. G., V. N. Yagodin, S. W. Helms, G. Khozhaniyazov, S. Amirovb and M. Negus-Cleary. 2009. "Karakalpak-Australian Excavations in Ancient Chorasmia, 2001-2005: Interim Report on the Fortifications of Kazakl'i-Yatkan and Regional Survey &

https://www.academia.edu/1982277/Kidd_F_2011_Complex_connections_figurative_art_from_Akchakhan_kala_and_the_problematic_question_of_relations_between_Khorezm_and_Parthia

Kidd, F. 2011. "Complex Connections: Figurative Art from Akchakhan-Kala and the Problematic Question of Relations between Khorezm and Parthia ," Topoi Orient Occident 17(1), pp. 229-276.

Benkato, A. 2018. Rev. of M.  Minardi, Ancient  Chorasmia.  A  Polity  between  the  Semi-nomadic and Sedentary Cultural Areas of Central Asia: Cultural Interactions and Local  Developments  from  the  Sixth  Century  BC  to  the  first  century  AD (Acta Iranica 56), in Iran and the Caucasus 22 (2), pp.  207-210.

Minardi, M. 2018. "The Oxus Route toward the South. Persian Legacy and Hellenistic Innovations in Central Asia," in Ancient Civilizations from Scythia to Siberia 24, pp. 87-154

https://www.academia.edu/37999310/The_Oxus_Route_toward_the_South_Persian_Legacy_and_Hellenistic_Innovations_in_Central_Asia

Minardi, M. 2016. "Elite, Wine Consumption and Status Symbols in Ancient Chorasmia," in Ancient Civilizations from Scythia to Siberia 22 (2), pp. 262–294.

https://journals.openedition.org/abstractairanica/44694

https://www.researchgate.net/publication/312085611_Elite_Wine_Consumption_and_Status_Symbols_in_Ancient_Chorasmia

https://www.academia.edu/37999310/The_Oxus_Route_toward_the_South_Persian_Legacy_and_Hellenistic_Innovations_in_Central_Asia

Minardi, M. 2018. "The Oxus Route toward the South. Persian Legacy and Hellenistic Innovations in Central Asia," Ancient Civilizations from Scythia to Siberia 24, pp. 87-154.

https://www.academia.edu/3580395/Helms_S_Yagodin_V_N_Betts_A_V_G_Khozhaniyazov_G_and_Negus_M_2002_The_Karakalpak_Australian_excavations_in_ancient_Chorasmia_the_northern_frontier_of_the_civilised_ancient_world_?email_work_card=title

Helms, S., V. N. Yagodin, A. V. G. Betts, G. Khozhaniyazov, G. and M. Negus. 2002 The Karakalpak-Australian excavations in ancient Chorasmia: the northern frontier of the 'civilised' ancient world," ANES 39, pp. 3-44.

https://www.persee.fr/docAsPDF/arasi_0004-3958_1976_num_32_1_1097.pdf

Francfort, H.-P. 1976. “Les modèles gréco-bactriens de quelques reliquaires et palettes à fards ‘gréco-bouddhiques’,” Arts asiatiques 32, pp. 91-98.

https://www.academia.edu/1982277/Kidd_F_2011_Complex_connections_figurative_art_from_Akchakhan_kala_and_the_problematic_question_of_relations_between_Khorezm_and_Parthia?auto=download&email_work_card=download-paper

Kidd, F. 2011. "Complex connections: figurative art from Akchakhan-kala and the problematic question of relations between Khorezm and Parthia," Topoi 17 91), pp. 229-276.

https://www.persee.fr/docAsPDF/jds_0021-8103_2002_num_2_1_1656.pdf

Bernard, P. and O. Bopearachchi. 2002. “Deux bracelets grecs avec inscriptions grecques trouvés dans l'Asie centrale hellénisée,” Journal des Savants 2, pp. 237-278.

https://www.academia.edu/35309562/Diadem_on_the_head_from_Khalchayan_battle_scene_and_possible_reconstruction_of_the_composition_pdf

Skupniewitz, P., and M. Lichota. 2017. "Diadem on the head from Khalchayan battle scene and possible reconstruction of the composition," in Crowns, hats, turbans and helmets. The headgear in Iranian history I: Pre-Islamic Period, ed. K. Maksymiuk & G.0 Karamian, Tehran, pp. 69-95.

https://www.researchgate.net/publication/286525379_Complex_Connections_Figurative_Art_from_Akchakhan-Kala_and_the_Problematic_Question_of_Relations_between_Khorezm_and_Parthia

Kidd, F. 2011. "Complex Connections : Figurative Art from Akchakhan-Kala and the Problematic Question of Relations between Khorezm and Parthia,"Topoi Orient Occident 17(1), pp. 229-276.

https://el.art1lib.org/book/26551141/757b4d

Rowland, B. Jr. 1971-1972. "Graeco-Bactrian Art and Gandhāra: Khalchayan and the Gandhāra Bodhisattvas," Archives of Asian Art 25, pp. 29-35.

https://www.academia.edu/43017267/Hellenism_and_Persianism_in_Iran_2020_?email_work_card=view-summary&overview=true

Strootman, R. 2020. "Hellenism and Persianism in Iran," Dabir 7, pp. 201-227.

http://tiac.qau.edu.pk/journal-of-asian-civilizations-vol-43-no-2-december-2020/

Μinardi, Μ. 2020. "Achaemenid Echoes in the Wall Paintings of Akchakhan-Kala, Chorasmia,and their Broader Significance for Central Asia," Journal of Asian Civilizations 43 (2), pp. 1-42.

https://www.academia.edu/74028181/Notes_on_the_Elaboration_and_Transmission_of_Iconographic_Elements_in_Central_Asia_and_India_before_the_Kushans_Zoroastrian_Bird_Priests_Kinnaras_and_Sirens

Minardi, M. 2021. "Notes on the Elaboration and Transmission of Iconographic Elements in Central Asia and India before the Kushans: Zoroastrian 'Bird-Priests,' kinnaras and Sirens," East and West 2 (61), pp. 81-114.

p. 101: We may consider the hypothesis that the design, the concept behind the representation of the Zoroastrian “bird-priest” as a cock with a human head and arms wearing the padām and holding the barsom—i.e. the visual epiphany of the Sraošāvarǝz—may have been created in Chorasmia.

http://tiac.qau.edu.pk/publications/

Taxila Institute of Asian Civilization, Journal of Asian civilizations

https://www.facebook.com/permalink.php?story_fbid=pfbid0o8u2MtauNLCCHVCuG1ytFUhQcmuvZntNT2EJJpRyvHd9T799ymwQu6sch8dVtkbtl&id=100052896971032&__cft__[0]=AZWKKqjqIffa7hORVOAhDFxf-e3-vI4CILR7a9x9cL56Gv2g613-kRKK8C2PaOujehLQSjW1AgKdkJ0WTGzkPWalfG2Pkqr9K7xrJ1ksVh5b0nMGc2gPLTchyJTIKry0tJk&__tn__=%2CO%2CP-R

Chaniotis, A. 2005. War in the Hellenistic World. A Social and Cultural History, Oxford.

https://www.jstor.org/stable/24049142

Kidd, F., M. Negus Cleary, V. N. Yagodin, A. Betts and E. Baker Brite. 2004. "Ancient Chorasmian Mural Art," Bulletin of the Asia Institute New Series 18, pp. 69-95.

Spengler III, R. N., Peters, C., Richter, K. K., Mir Makhamad, B., Stark, S., Fernandes, R., et al. 2022. "When did the chicken cross the road: archaeological and molecular evidence for ancient chickens in Central Asia," Research Square, 1340382/v1. doi:10.21203/rs.3.rs-1340382/v1.

https://www.academia.edu/36024821/The_Akchakhan_kala_Wall_Paintings_New_Perspectives_on_Kingship_and_Religion_in_Ancient_Chorasmia?auto=download&email_work_card=download-paper

Betts, A., V. N. Yagodin, F. Grenet, F. Kidd, M. Minardi, M. Bonnat, and Stanislav Kkhashimov. 2012. "The Akchakhan-kala Wall Paintings: New Perspectives on Kingship and Religion in Ancient Chorasmia," Journal of Inner Asian Art and Archaeology 7, pp. 125-165.

https://www.jstage.jst.go.jp/article/orient1960/30and31/0/30and31_0_309/_pdf

Katsumi Tanabe. 1995. "Nana on Lion. -East and West in Sogdian Art," Orient XXX-XXXI, pp. 309-334.

ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΣΤΟ Akchakhan-kala ΧΟΡΑΣΜΙΑΣ (Akchakhan-kala, 1st c. BCE-1st c. CE)

https://www.facebook.com/permalink.php?story_fbid=pfbid0Y14N82b4azuZhaCRXzB13VtEG8GFQAPsVDrwaMKhGtDuczJR2L7bYg6yzwWnD7dcl&id=100052896971032&__cft__[0]=AZWf5092jBNtEat5zidUfHpfCFwVfGJfltljkBAB-xESRYzNHuJWI-NuTCN-Px0_DUG-mk1clAyJk3skG5JkcjMlDeN1og2gXTopNPNYDM7ZnrfpVS5dPW7ZVx0iN7DDKI4&__tn__=%2CO%2CP-R

https://www.jstor.org/stable/26358182

Kidd, F. and E. Baker Brite. 2015. "Colour in Context: Status Indicators and Elite Dress in Pre-Islamic Central Asia," Arts Asiatiques 70, pp. 33-48. 

https://www.academia.edu/109553812/A_carved_ivory_cylinder_from_Akchakhan_kala_Uzbekistan_Problems_of_dating_and_provenance?ri_id=18210

Betts, Α., J. Dodson, U. Garbe, F. Bertuch, G. Thorogood. 2016. "A carved ivory cylinder from Akchakhan-kala, Uzbekistan: Problems of dating and provenance," Journal of Archaeological Science: Reports 5, pp. 190–196.

Dalya Alberge. 2024. "Silk Road leads from Uzbekistan to London for landmark exhibition. British Museum will host treasures from Samarkand in a bid to dispel cliches of camels, spices and bazaars," The Guarian, <https://www.theguardian.com/artanddesign/article/2024/jun/09/silk-road-leads-from-uzbekistan-to-london-for-landmark-exhibition?CMP=share_btn_url&fbclid=IwZXh0bgNhZW0CMTEAAR17Wr-eTJ6-8wVvu7DtWgMSERJlRwxg1RFxz-jZiEl8K21wVDBQ1cHt7tk_aem_ZmFrZWR1bW15MTZieXRlcw> (16 June 2024).

------------------------------------------------------------------------

Kazim Abdullaev, K. 2023. “Images of Knights on the great Silk Road,” in The World of the Ancient Silk Road, ed. Xinru Liu and Pia Brancaccio, London & New York, pp. 240-260. 

p. 249:

Knights in Historical Battles and the Cult of Ancestors

Returning to the relief compositions of Khalchayan, we are faced with another problem. What period could the events in the scenes reflect and the time of creation of the work of art itself? In one of my articles I proposed to consider a composition involving the battle of two groups of horsemen (Sakas-Yuezhi) as an illustration of the events of an earlier period (third quarter of the 2nd century bce). Such an assumption was based on the fact that the Sakas of Khalchayan {https://www.iranicaonline.org/articles/khalchayan} reliefs are similar in appearance to the images on early Sogdian coins. This is expressed in the form of a hairstyle, face structure, and so on. In addition, a warrior in armor on the reverse of coins with an armored collar going to the bell is also iconographically close to the Khalchayan characters. These coins date from the middle to the third quarter of the 2nd century bce.66 { We are talking about the earliest silver coins with a distorted but readable Greek legend ΒΑΣΛΕΩΣ ΑΝΤΙΟΧΟΥ (imitation to the Seleucid coinage). They are localized mainly in Central Sogdia (Zeymal 1983, 269, Pl. XXII, 02–03).}

However, the idea of an earlier time of historical events reflected in Khalchayan than the time of the creation of the reliefs of the palace itself was criticized by M. Olbrycht. The opponent believes that “it is hard to accept this theory on account of the long interval between the

events commemorated and the making of the reliefs”.67 {67 Olbrycht 2015, 349.} Really it is a sufficiently sophisticated question to relate certain battle composition with a real historical event.68 In the case of Khalchayan figurative complex I could not ignore such a social phenomenon as historical memory of an ethnos. In numerous examples of antiquity I will confine myself to give just a few well known examples.69

One come from western sources, namely mosaic composition from Pompeii representing a battle scene between Alexander the Great and Darius III Codomanus at Issus in 333 bce.

p. 250:

Mosaic dates from about 100 or 120–100 bce. It is believed that the mosaic recreates an earlier work of the Hellenistic era. The authorship of the prototype is attributed to Appeles, the artist or mosaic artist of Philoxenus from Eretria {Φιλόξενος ὁ Ἐρετριεύς, ζωγράφος}.70 Such an analogy for the Khalchayan reliefs could seem at first glance as something incomparable. In fact, concerning Greek art we have strongly established tradition of continuity in which the great achievements of the artistic culture of Greece continue to live not only in descriptions of ancient writers, but in numerous replicas of different genres of art. How about nomads? 

As for the nomads, the question of the time of creation of this or other a work of a narrative nature is somewhat different. The sculptors who created the Khalchayan cycle, of course, as the Pugachenkova herself notes, were familiar with the Hellenistic tradition of sculpture.71 { 71 Pugachenkova 1966a, 178–180.} However, creating a work of historical meaning they proceeded from the knowledge of the customer and did not know all the nuances of the past time in the interval of about the end of the 2nd century bce and beginning of the 1st century ce. But notable events related with their ancestors could hardly have been erased in the memory of the masters (customers). It should be noted that in the absence of a written tradition, all this was compensated by the oral tradition. Just like knowledge of the laws by heart.72 {72 Sima Qian. Shiji 110. Narration of the Huns. They do not have written documents, and [all] orders aremade orally.}

The cult of ancestors was an important part of the nomadic religious culture. A convincing confirmation of this can be an inscription from Rabatak (Afghanistan). According to the inscription, Kanishka the Great73 issues a decree on the creation of images of his royal ancestors: Kudzula Kadphizes – great-grandfather, Vima Taktu – grandfather, Vima Kadphizes – father, and Kanishka himself.74

Touching upon such a specifi

ΠΛΕΟΝ ΠΡΟΣΦΑΤΟΣ ΕΜΠΛΟΥΤΙΣΜΟΣ - ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ: 160624

SHUNGA DYNASTY AND ITS HELLENISTIC CONNECTION

 Η ΔΥΝΑΣΤΕΙΑ SHUNGA ΚΑΙ Η ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΣΥΣΧΕΤΙΣΗ

The Shunga kingdom [NOTE000] 

Magadha was the nucleus of the Shunga kingdom, which succeeded the Mauryan. The kingdom extended westward to include Ujjain and Vidisha. The Shungas came into conflict with Vidarbha and with the Yavanas, who probably were Bactrian Greeks attempting to move into the Ganges valley. The word yavana derives from the Prakrit yona, suggesting that the Ionians were the first Greeks with whom the Persians and Indians came into contact. In later centuries the name Yavana was applied to all peoples coming from western Asia and the Mediterranean region, which included the Romans, Persians, and Arabs. The Shunga dynasty lasted for about one century and was then overthrown by the Brahman minister Vasudeva, who founded the Kanva dynasty, which lasted 45 years and following which the Magadha area was of greatly diminished importance until the 4th century CE.

Necklace Bead and Pair of Pendants in the Shape of an Auspicious Symbol[NOTE005]

Χάνδρα από περιδέραιο και κρεμαστό κόσμημα με το σχήμα ευοίωνου συμβόλου [NOTE005]

These exceptionally fine pieces of gold jewelry would have been strung on a necklace. The auspicious symbols on either side of the egg-shaped bead are in the form of full blown lotus flowers with the seed pods carefully detailed, and trident-shaped forms decorated with stylized palmette motifs emanate down from the lotuses.

Αυτά τα εξαιρετικά ωραία χρυσά κοσμήματα αρχικώς αποτελούσαν μέρη περιδεραίου. Τα ευοίωνο σύμβολα και στά δύο άκρα της ωοειδούς χάνδρας διαθέτουν την μορφή των πλήρως ανεπτυγμένων ανθέων λωτού με τους σπόρους να απεικονίζονται με μεγάλη λεπτομέρεια και εικόνες triratna - τρίαινας σε φυτικό ύφος ...

Ερώτημα: ποιός κατασκεύασε αυτά τα αριστουργήματα διαθέτοντας την καλλιτεχνική αρτιότητα αλλά και την γνώση της τεχνικής repoussee και κοκκιδώσεως? Την απάντηση δίδει η Sengupta ονομάζοντας την τέχνη της ‘Sunga’ ως Greco-Buddhist![NOTE010] .. early Greco-Buddhist ‘Sunga’ style

The following question arises: who made these masterpieces with the artistic perfection but also the knowledge of the repoussee and granulation technique? The answer is given by Sengupta calling Greco-Buddhist the art of Sunga!

Yaksa / Άτλας που κρατά το κιγκλίδωμα με κορινθιακούς κίονες, Madhya Pradesh (?), Περίοδος Shunga (2ος-1ος αιώνας π.Χ.), Musee Guimet.[NOTE015]

Baluster-holding yakṣa, Madhya Pradesh, Shunga period (2nd–1st century BCE). Guimet Museum.

Ac. Nr. MMA 1981.398.3–.4, 1st c. BC[NOTE020]

Hinged Armlet, 1st c. Sirkap, MMA 1987.142.291 [NOTE025]

Pair of Ear Plugs with Hamsas (Wild Geese), 1st c., Gandhara, MMA 1987.142.291 & 1987.142.290a, b[NOTE030]

Pendant With Shri [NOTE035]

Pendant With Shri

Pendant with Shri, circa 100s. A conflation of local and Hellenistic divinities, this goddess exemplifies abundance and prosperity. Like Tyche, she holds a cornucopia, overflowing with fruits and bounty, but it is in the form of a lotus flower, associated with the local Indian goddess of good fortune, Shri. To further emphasize this association, she holds a lotus flower in her right hand as well. Creator Godefroid de Huy (Netherlandish), circle of. (Photo by Heritage Arts/Heritage Images via Getty Images, https://www.gettyimages.com/detail/news-photo/pendant-with-shri-circa-100s-a-conflation-of-local-and-news-photo/1183194882?adppopup=true)

Shunga era plaques showing mermaids (2ⁿᵈ century BCE, Chandraketugarh, India[NOTE040]

Portrait of a donor, Sarnath, Uttar Pradesh, Maurya, 3rd–2nd century B.C. Sandstone, 19.1 by 10.2 by 15.2cm. Collection: National Museum, New Delhi.[NOTE050].

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

[NOTE000]. Brittanica, s.v. The Shunga kingdom.

[NOTE005]. John L. Severance Fund 1973.66, <https://www.clevelandart.org/art/1973.66>, Gold Necklace Bead and Pair of Pendants in the Shape of an Auspicious Symbol, c. 150 BC Uttar Pradesh ή Madhya Pradesh, Shunga period (187-78 BC).

[NOTE010]. Sengupta 2019, p. lxxxviii.

[NOTE015]. Yaksa / Άτλας που κρατά το κιγκλίδωμα με κορινθιακές στήλες, Madhya Pradesh (?), Περίοδος Shunga (2ος-1ος αιώνας π.Χ.), Musee Guimet. Wikipedia, s.v. Shunga Empire.

[NOTE020]. Lerner 1984, p. 20. Metropolitan Museum of Art, ac. nr. 1981.398.3–.4, 1st c. BC. <https://www.metmuseum.org/art/collection/search/39676?searchField=All&amp;sortBy=Relevance&amp;ft=India%2c+Bombay+School&amp;offset=0&amp;rpp=20&amp;pos=2>

[NOTE025]. Behrendt 2007, p. 16, cat. nr. 11. Hinged Armlet, 1st c. Sirkap, MMA 1987.142.291. 

[NOTE030]. Behrendt 2007, p. 16, cat. nr. 12a, b. Pair of Ear Plugs with Hamsas (Wild Geese), 1st c., Gandhara, MMA 1987.142.291 & 1987.142.290a, b.

[NOTE035]. <https://www.gettyimages.com/detail/news-photo/pendant-with-shri-circa-100s-a-conflation-of-local-and-news-photo/1183194882?adppopup=true>)

[NOTE040]. https://gurlic.com/history. In the first plaque we see two men standing with a large fish net near the tree to catch the mermaid. The second plaque depicts the capture of the mermaid. The first plaque shows a mermaid swimming in a lake, holding what could be a mirror or a flower. A throng of people have gathered on the shore. They are looking at her as if she was an unusual spectacle. A nobleman or chieftain has arrived at the scene on his horse-drawn chariot. One of his assistants is pointing out the mermaid to him. We can see three men standing on the shore with (what appears to be) a big fishing net hanging over their shoulders.

[NOTE050]. Οι μελετητές της πρώιμης Ινδίας προσδιόρισαν κάποτε οποιεσδήποτε ανώνυμες αποδόσεις ενός ανθρώπου ως προσωποποιημένο πνεύμα της φύσεως. Ωστόσο, είναι πλέον σαφές ότι προσωπογραφίες ατόμων υπήρχαν παράλληλα με εικόνες θεοτήτων της φύσεως. Οι κεφαλές που φαίνονται εδώ ανασκάφηκαν το 1914 στο Sarnath, τον τόπο του πρώτου κηρύγματος του Βούδα. Καθεμία είναι ξεχωριστή ως πρός τα χαρακτηριστικά του προσώπου και του ύφους της κομμώσεως, υποδηλώνοντας ότ πρόκειται περί προσωπογραφίας. Σκαλισμένες με αυτοπεποίθηση σε αιχμηρά επίπεδα που ρίχνουν βαθιές σκιές, ιδανικές για τοποθέτηση σε εξωτερικό χώρο, και οι δύο φορούν τουρμπάνι με σχέδια και πλεγμένα μαλλιά. Η Mauryan βόρεια Ινδία βρισκόταν σε στενή διπλωματική επαφή με τους ιρανικούς και ελληνιστικούς πολιτισμούς, στους οποίους η προσωπογραφία είχε καθιερωμένη θέση. Αυτές οι κεφαλές από το Sarnath μπορεί στη συνέχεια να αντιπροσωπεύουν βουδιστές δωρητές υψηλού επιπέδου. Βλ. 'Tree and Serpent: Early Buddhist Art in India, 200 BCE–400 CE' at the MET' http://www.alaintruong.com/archives/2023/07/18/39975155.html 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

The Cleveland Museum of Art. Handbook of the Cleveland Museum of Art 1978. Cleveland.

(Reproduced: p. 286: https://archive.org/details/CMAHandbook1978/page/n306/mode/2up)

The Cleveland Museum of Art. Handbook of the Cleveland Museum of Art 1991. Cleveland. (Reproduced: p. 11: https://archive.org/details/CMAHandbook1991/page/n26/mode/2up)

https://www.academia.edu/40814664/Buddhist_Jewels_in_Mortuary_Cult_Magic_Symbols

Sengupta, A. R. 2019. Buddhist Jewels in Mortuary Cult: Magic Symbols. Delhi.

(Reproduced: Vol. 1, P. 28, fig. 1.46; Vol. 2, P. 520, fig. a; Mentioned: Vol. 1, P. 25)

https://www.metmuseum.org/art/metpublications/The_Lotus_Transcendent_Indian_and_Southeast_Asian_Art_from_the_Samuel_Eilenberg_Collection

Lerner, M., S. Kossak, eds., 1991. The Lotus Transcendent: Indian and Southeast Asian Art from the Samuel Eilenberg Collection (Metropolitan Museum of Art),  New York.

https://www.metmuseum.org/art/metpublications/The_Flame_and_the_Lotus_Indian_and_Southeast_Asian_Art_from_the_Kronos_Collections

Lerner, M. 1984. The Flame and the Lotus: Indian and Southeast Asian Art from the Kronos  Collections (Metropolitan Museum of Art), New York.

https://www.metmuseum.org/art/metpublications/The_Art_of_Gandhara_in_The_Metropolitan_Museum_of_Art

Behrendt, K. A., ed. 2007. The Art of Gandhara in the Metropolitan Museum of Art (The Metropolitan Museum of Art), New York. 

https://archive.org/details/THEGREEKSINASIA2015ByJOHNBOARDMAN/page/n257/mode/2up

Boardman, J. 2015. The Greeks in Asia, Thames & Hudson.

https://books.google.com/books/about/Mythical_Animals_In_Indian_Art.html?id=ELnMAOzBzd0C

Krishna Murthy, K. 1985. Mythical Animals in Indian Art, New Delhi.

ΤΕΛΕΥΤΑΙΟΣ ΕΜΠΛΟΥΤΙΣΜΟΣ - ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: 171123

http://www.hellenicaworld.com/Greece/Art/Ancient/en/GrecoBuddhistArt.html

The art of the Sunga

Examples of the influence of Hellenistic or Greco-Buddhist art on the art of the Sunga empire (183-73 BC) are usually faint. The main religion, at least at the beginning, seems to have been Brahmanic Hinduism, although some late Buddhist realizations in Madhya Pradesh as also known, such as some architectural expansions that were done at the stupas of Sanchi and Bharhut, originally started under King Ashoka.

This Sunga-period balustrate-holding Atalante Yaksa from the Sunga period (left), adopts the Atalante theme, usually fulfilled by Atlas, and elements of Corinthian capital and architecture typical of Greco-Buddhist friezes from the Northwest, although the content does not seem to be related to Buddhism. This work suggests that some of the Gandharan friezes, influential to this work, may have existed as early as the 2nd century or 1st century BC.

Other Sunga works show the influence of floral scroll patterns, and Hellenistic elements in the rendering of the fold of dresses. The 2nd century BC depiction of an armed foreigner (right), probably a Greek king, with Buddhist symbolism (triratana symbol of the sword), also indicates some kind of cultural, religious, and artistic exchange at that point of time.

MMA 1992.129

MMA 1987.142.376

Una placca erotica intagliata in avorio è conservata all'Ashmolean Museum a Oxford (Acc. No. EA1998.39)

Boardman 2015, p. 258: Η Bodh Gaya ήταν το μέρος όπου ο Βούδας έλαβε φώτιση και έπρεπε να εφοδιαστεί καλά με ναούς. Η πρώιμη, από την περίοδο Sunga, έχει πολλά κλασικά χαρακτηριστικά – το νέο ύφος πτυχωτού χιτώνα, καθώς και μια ποικιλία θεμάτων για κυκλικά διακοσμητικά (roundel), όπως γοργόνα, κένταυρος και φτερωτός ελέφαντας [72].273

Bodh Gaya was where the Buddha received enlightenment and was to be well provided with temples. The early one, from the Sunga period, has many classical features - the new styles of folded drapery, and a variety of subjects for roundels including a mermaid, centaur and winged elephant[72]273

 

Krishna Murthy 1985, pp. 36-37

11. Half-Maiden and Half-Snake (Mermaid) 

This type of mythical animal occurs in the sculptures of Barhut56 (Fig. V, 88) and Sanchi.57 One of the pilasters at Sanchi reveals this type of composite figures. They are shown as half woman with serpent hood and half snake with fishtail and with hands clasped in prayer. In Indian mythology this figure also arose in the same way as that of makara. Probably, the sculptor had the Greek Echidna58 in his mind while portraying this half maiden and half snake. Echidna was a sea-monster of the Greeks and daughter of Chrysaor and Callirrhoe. Her home was the country of the [] Arimi in Cilicia. Echidna, half woman and half serpent in Greek legend, became, by Typhon, the mother of the Chimaera, of the many-headed dog Orthus, of the dragon who guarded the apples of the Hesperides, of the Colchian dragon, of the Sphinx, of Cerberus of Scylla, of the Lernacan Hydra, of the eagle which consumed the liver of Prometheus and of the Nemeart lion. She was killed in her sleep by the hundred-eyed Argus. 

pp. 36-37:Αυτός ο τύπος μυθικού ζώου {ενν. η γοργόνα} εμφανίζεται στα γλυπτά του Barhut (Εικ. V, 88) και του Sanchi. Μία από τις παραστάδες στο Sanchi αποκαλύπτει αυτόν τον τύπο σύνθετης μορφής. Παρουσιάζονται ως μισή γυναίκα με κουκούλα φιδιού και μισό φίδι με ουρά ψαριού και με τα χέρια ενωμένα σε στάση προσευχής. Στην ινδική μυθολογία αυτή η μορφή προέκυψε επίσης με τον ίδιο τρόπο όπως αυτή της makara. Πιθανότατα, ο γλύπτης να είχε στο μυαλό του την ελληνική Έχιδνα ενώ απεικόνιζε αυτό το όν κατα το ήμισυ γυναίκα και κατα το υπόλοιπο φίδι. Η Έχιδνα ήταν ένα θαλάσσιο τέρας των Ελλήνων, κόρη του Χρυσάορος και της Καλλιρρόης. Η κατοικία της ευρίσκετο στην χώρα των Αρίμων στην Κιλικία. Η Έχιδνα σύμφωνα με τον ελληνικό μύθο ήταν γυναίκα κατά το ήμισυ  και φίδι κατά το υπόλοιπο, γέννησε δε από τον Τυφώνα την Χίμαιρα, τον πολυκέφαλο σκύλο Όρθο, τον δράκο που φύλαγε τα μήλα των Εσπερίδων, τον Κολχικό δράκο, την Σφίγγα, τον Κέρβερο της Σκύλλας, την Λερναία Ύδρα, τον αετό που κατέτρωγε το ήπαρ του Προμηθέα και τον Λέοντα της Νεμέας. Σκοτώθηκε στον ύπνο της από τον Άργο με τους εκατό οφθαλμούς.

 ... Η Χίμαιρα που απεικονίζεται στα σπάλαια Ajanta αποτελεί επίσης δάνειο από την Ελλάδα. {p. 69}

https://www.academia.edu/122376985/SANCHI_Some_nuances_of_the_Gandhara_Art?fbclid=IwY2xjawEqdoNleHRuA2FlbQIxMAABHdQFZ1GCXUiogMnAA6MY2d2H9Hj-oetitwihCkTJoZTGGHMFo17gODmUBg_aem_G5-fhIP2-OLc4LXbJShugQ

Pillar 25 at Sanchi is also attributed to the Sungas, in the 2nd–1st century BCE, and is considered as similar in design to the Heliodorus pillar, locally called Kham Baba pillar, dedicated by Heliodorus, the ambassador to the Indo-Greek king Antialkidas, in nearby Vidisha circa 100 BCE. That it belongs to about the period of the Sunga, is clear alike from its design and from the character of the surface dressing. 

Foreigners from Gandhara are otherwise known to have visited the region around the same time: in 115 BCE, the embassy of Heliodorus from Indo-Greek king Antialkidas to the court of the Sungas king Bhagabhadra in nearby Vidisha is recorded, in which Heliodorus established the Heliodorus pillar in a dedication to Vāsudeva. This would indicate that relations had improved at that time, and that people traveled between the two realms.

Ινδικό Ελληνίζων αγαλματίδιο το οποίο ανεσκάφη στην Πομπηία από την λεγομένη ‘Casa della Statuetta Indiana’

 Levi D'Ancona, M. 1950. "An Indian Statuette from Pompeii," Artibus Asiae 13 (3), pp. 166-180.

The Eleusinian Mysteries & Endless-Knot in Buddhist Art

The Eleusinian Mysteries & Endless-Knot in Buddhist Art, Arputharani Sengupta

ΒΑΚΧΙΚΗ ΣΚΗΝΗ ΕΙΚΟΝΙΖΟΥΣΑ ΤΗΝ ΣΥΛΛΟΓΗ ΣΤΑΦΥΛΙΩΝ ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΤΟΝ ΔΙΟΝΥΣΟ ΜΕΘΥΣΜΕΝΟ (Tokyo National Museum)

Περιτοιχισμένη από τον Ποσειδώνα και από δακτυλιοειδή ιερά όρη, η ινδική υποήπειρος διαθέτουσα το σχήμα του Δέλτα και περιβαλλόμενη από νήσους είχε στρατηγική σημασία για τα Νέα Ηλύσια. Η ουράνια μουσική των θείων αοιδών (Gandhrvas) αιωρείτο ανάμεσα στις ευωδιάζουσες Gandhara και Mathura, όπως η Αρκαδία επήγαζε μέλι και κρασί. Μεταξύ των πολυάριθμων συστάδων νεκροπόλεων, το Amaravati που ανεβαίνει στον Τροχό του Χρόνου (Kalachakra) συνιστά ένα μοναδικό μνημείο για τους Αθανάτους. Πολύ συχνά στα τοξοειδή ανάγλυφα των Βουδιστικών ιερών χώρων (viharas) θα συναντήσουμε ορχούμενες νύμφες (apsares) και ερωτικά ζεύγη να αποπνέουν ευχάριστον ερωτισμό, κεντρικό στην Ελληνο - Βουδιστική ταφική λατρεία. Ο σπόρος για τον εκπληκτικό σχηματισμό αυτής της λατρείας βλάστησε σε μια εποχή που το διεθνικό εμπόριο και τα θρησκευτικά δόγματα ακολούθησαν αμφότερα τις ρωμαϊκές λεωφόρους που σχεδιάστηκαν για τον παγκόσμιο αποικισμό. Σε έναν ταχέως μεταβαλλόμενο κόσμο, η ανακάλυψη μιας αρχαϊκής γης που περιβάλλεται από τον Ωκεανό εξηρτάτο από την άνθηση του εμπορίου της Οδού του Μεταξιού και την χαλιναγώγηση των μουσώνων. Οι γεωγραφικές συνθήκες φαίνεται να παρέχουν μια διαδρομή διαφυγής από τον Άδη και ένα ιδανικό υποβοήθημα για την άνοδο προς τον Όλυμπο ή τον Ουρανό. Διαφορετικά, είναι δύσκολο να διακρίνουμε γιατί η παλαιά παράδοση των δύο χιλιετιών των ελληνικών μυστηρίων που ευδοκιμούσε μέσα στον ιερό θύλακά της πήρε ξαφνικά την επεκτατική διαδρομή του ολοκαίνουργιου ανταγωνιστή της που κηρύττει ένα εναλλακτικό δόγμα λυτρώσεως, αναγεννήσεως και αιώνιας ζωής. Προφανώς οι περιστάσεις φάνηκαν ευνοϊκές για τους Έλληνες ως λαό για την δημιουργία ενός εναλλακτικού σύμπαντος, μίας ιεράς κρύπτης πολύ μακριά από τις Ρωμαϊκές κατακτήσεις. Ο γεωγραφικός στόχος φαίνεται να ετέθη από τις πολιτικές όσον και θρησκευτικές αβεβαιότητες της εποχής. Το δόγμα της λυτρώσεως, της αναγεννήσεως και της ένδοξης μεταθανάτιας ζωής υπήρξε κοινό σε όλους, και ακριβώς για αυτόν τον λόγο οι πιστοί στα Αιγυπτιακά και Ελευσίνια Μυστήρια, τον Μιθραϊσμό και στον Ορφισμό αφομοιώθηκαν εύκολα στους κόλπους του Χριστιανισμού. Έως την εποχή του θριάμβου του Χριστιανισμού κατά τον τέταρτο αιώνα η τελευταία Βουδιστική λατρεία που ιδρύθηκε στην ανατολικότερη γωνία πέρα από τον τότε γνωστό κόσμο παρήκμασε και εξαφανίστηκε μαζί με τις αρχαίες θρησκείες στην Δύση.

Σύγχρονη με τον νεοπαγή Χριστιανισμό, η απίστευτα πλήρως διαμορφωμένη Ελληνο - Βουδιστική λατρεία σε μια απομακρυσμένη γωνιά κατακλύζεται από το ίδιο είδος ανησυχιών, όπως η κοινή πολιτιστική ταυτότητα εν μέσω διαφορετικών γλωσσών και εθνικών ταυτοτήτων που ρέουν μέσω της βορειοδυτικής παραμεθόριας περιοχής και της βόρειας Ινδίας. Οι λύσεις στον πανεθνισμό του ελληνικού πολιτισμού αποκαλύπτουν ποιοί είναι οι ενδιαφερόμενοι. Το ενοποιητικό στοιχείο συνίσταται από μία νέα γραφή και κοινή γλώσσα. Τα παλαιότερα διατάγματα που είχαν χαραχθεί επί λίθου είναι στα Αραμαϊκά, Ελληνικά και Πρακριτικά, αποτελώντας ένα μείγμα αυτών και άλλων γλωσσών που μετατρέπονται σε μια συγχωνευμένη γλώσσα. Στον διδακτικό - εκπαιδευτικό δίαυλο του Βουδισμού Mahayana μια συλλογή ιστοριών αναγεννήσεως που ονομάζεται Jatakam[c] ξετυλίγει τις προηγούμενες ζωές του Βούδα στα θαυμάσια τοπία των Benares. Το σώμα των παραβολών Jatakam εκπεφρασμένων σε γλώσσα Pali της Σρι Λάνκα είναι διαφορετικό από την παράδοση της Theravada στη λογοτεχνία του Pali. Και οι δύο αποκλείουν σαφώς την χρονολόγηση του πρίγκιπα Siddhartha του Kapilavastu (πρωτεύουσας των Shakya) στην περίοδο της Περσίας των Αχαιμενιδών και του Πυθαγόρα της Σάμου (570-495 π.Χ.). Η ιστορία του Siddhartha που σημαίνει ‘αυτός που έχει επιτύχει έναν στόχο’ έχει συλλογική υποδήλωση. Στην πραγματικότητα, όλα τα ονόματα που εισήγαγε η Ελληνο-Βουδιστική ταφική λατρεία και γενικά αρκετές νέες λέξεις στην Prakrit επινοούνται με κρυφή σημασία με την πρόθεση να αποκλείσουν τους άγνωστους από το Μυστήριο. Η θαυματουργή ζωή του Gautama Buddha στην Prakrit έκδοση του Buddha-Carita που χρονολογείται στις αρχές του 2ου αιώνα μ.Χ. προέρχεται από το Xinjiang. Ακόμη και η πηγή της Σανσκριτικής που απαγγέλλει την παράξενη Άμωμο Γέννηση του Βούδα και το Όνειρο της Maja υπήρξαν αποκλειστικώς μη αναγιγνωσκόμενα αντίγραφα που διατηρήθηκαν λατρευτικά σε υπόγεια πέτρινα θησαυροφυλάκια στην Κεντρική Ασία και το Gilgit. Υπάρχουν τα συναρπαστικά ταξίδια της ζωής που συνδέονται με υπερφυσικές συναντήσεις στον ουρανό και την γη ενός τέτοιου είδους τόσον εξαιρετικού που ανήκει στο δικό του μοναδικό είδος, αυτό του Βιβλίου των Νεκρών. Με την αρχαία Αιγυπτιακή τελετή Τα Μάτια Ορθάνοικτα (Eyes Wide Shut) αναλαμβάνουμε την επιχείρηση Dream Making του Βουδισμού Mahayana Buddhism, όπου το ολονύκτιο θαύμα των πετρόχτιστων αρχοντικών και των νεκροπόλεων που είναι εφοδιασμένοι με ομοιώματα του Βούδα ενδεδυμένου τον χιτώνα του γίνονται δεκτά με εκπληκτική ευπιστία.

The Aristocratic Women, Illustration of the tale of 'The Necklace of Thread', From the Maha-Ummagga Jataka ?, Pakistan, Gandhara region, 2nd c., Sculpture, Gray schist, ΠΕΡΣΕΦΟΝΗ ΚΑΙ ΚΟΡΗ ;)

Η Βουδιστική σχολή Theravada απαγορεύει την ανάγλυφη εικόνα, αντίθετα αυτή η εκδοχή πνευματικού θρησκευτικού κινήματος, ομοιάζουσα πολύ με τους Εσσαίους (Θεραπευταί και Κουμρανίτες), προτιμά τoν Ενορατικό Διαλογισμό (Vipasana) διδασκόμενο σε μεγάλο βαθμό μέσω του διαυγούς πνευματικού λόγου που καταγράφηκε στη λογοτεχνία Gandhara και Pali. Από την άλλη πλευρά, ο Βουδισμός Mahayana, ως αποτέλεσμα λαϊκής επιταγής, συνιστά μιαν επέκταση των Βακχικών Ελευσινίων Μυστηρίων προσαρμοσμένων στις μεταβαλλόμενες εποχές. Οι Ελευσίνιες μυήσεις στα Μυστήρια συνεχίστηκαν στην ελάσσονα και στην μείζονα εκδοχή τους επί δύο χιλιετίες. Η μείζων μύηση ελάμβανε χώραν ολιγότερο συχνά, ενώ η λαϊκιστική έλασσων ούσα προσβάσιμη σε όλους τους Ελληνόγλωσσους πραγματοποιείτο σε ετήσια βάση. Η Mahayana, κατά λέξιν η Μεγάλη Λέμβος, ήταν μια δημοφιλής ταφική λατρεία ανήκουσα στο κλίμα της νέας εποχής. Κινούμενη στα πλαίσια του αναθεωρητικού κύματος η σχολή Mahayana του Βουδισμού καθιερώθηκε ως μία ελκυστική ταφική τέχνη και αρχιτεκτονική. Η Mahayana, επιτυχούσα εκπληκτική παγκόσμια εμβέλεια, απετέλεσε παράδειγμα του λαϊκιστικού Ελάσσονος Τρόπου για την επίτευξη της ‘μαγικής’ αθανασία, επί παραδείγματι με τον Amitabha (Buddha) ο οποίος κατείχε τεράστια λάμψη και είχε μακρότατη ζωή. Η εξίσου φλογερή Hinayana (αυτολεξεί η Μικρά Λέμβος) μαρτυρεί ότι η εγκράτεια και ο στοχασμός αποτελούν τον Μείζονα Τρόπο. Ο Βουδισμός Hinayana είναι ένα φιλοσοφικό κίνημα που κινείται προς τα εμπρός σε ένα στενή και δύσβατη ατραπό για να μάθει ουσιαστικά για τη Samsara, δηλαδή πώς να διαρρήξει τον κύκλο θανάτου και αναγεννήσεως και να αποφευχθούν τα δεινά που υφίστανται οι αδαείς. Η διχοτομία στο Mahayana και το Hinayana γεφυρώνεται από τον ‘Βούδα τον Πεφωτισμένο’ και την δέσμευση ότι θα θεραπεύσει την ανθρώπινη ασθένεια με εντελώς διαφορετικούς τρόπους. Υπάρχουν πολλαπλοί Βούδες στην ανταλλαγή ιδεών. Η Mahayana που εξυπηρετεί τους αναχωρούντες είναι μια εσωτερική λατρεία που ασχολείται με την μαγική θεραπεία μετά τον θάνατο (θεραπεύω). Ένα διαβαθμισμένο σύστημα εκκινήσεως είναι κοινό και στα δύο ρεύματα. Η πρόοδος στην Hinayana από τον αρχάριο έως τον Maha Thera [a] ή The Great Elder είναι ανάλογα με τα Ελληνικά Μέγας και Τέρας που σημαίνει Βασιλιάς / Αρχηγός του νησιού Θήρας στο Αιγαίο. Περίπου το 631 π.Χ. μια ομάδα μεταναστών από την Θήρα ίδρυσε την Κυρήνη, αρχαία ελληνική αποικία στην Λιβύη. Για δύο αιώνες η νέα πόλη άνθισε αφού βασίλευσαν εκεί οκτώ γενεές της δυναστείας του Βάττου, πρώτου τους βασιλέα. Μεταξύ των λιμένων που καθιέρωσαν υπήρξε η Βερενίκη (Berenike / Banghazi) η οποία είχε στενούς δεσμούς με τη Βουδιστική Νότια Ασία. Η Βερενίκη των Εσπερίδων της Λιβύης δεν πρέπει να συγχέεται με την Βερενίκη ή Βερενίκη Τρωγλοδυτών, έναν αρχαίο λιμένα της Αιγύπτου στην δυτική ακτή της Ερυθράς Θάλασσας. Αρχαιολογική αποστολή από το Πανεπιστήμιο του Ντελαγουέρ με επικεφαλής τον Steven E. Sidebotham βρήκε ινδικά προϊόντα στη ρωμαϊκή συνοικία της Βερενίκης καθώς και ένα θραύσμα αγγείου που έφερε γράφημα σε Tamil Brahmi ‘Κόρα’, έναν τίτλο για την Περσεφόνη που προέρχεται από την ελληνική λέξη κόρη.[b] Η ελληνική βασίλισσα του κάτω κόσμου είναι κυριολεκτικά ‘κόρη του θανάτου’ ή Virgo Mortis στο Λατινικά.

Ο Sartre επιβεβαιώνει ότι κάθε εποχή έχει τις δικές της ανάγκες, σε κάθε εποχή οι συνθήκες της ιστορίας επιλέγουν ένα έθνος, μια φυλή, μια τάξη για να αναλάβουν τον πυρσό δημιουργώντας καταστάσεις που μπορούν να εκφραστούν ή να γίνουν κατανοητές μόνον μέσω της τέχνης και της λογοτεχνίας. Η ξαφνική, ξέφρενη προσπάθεια να ανασκαφούν τα τεχνητά σπήλαια σε εκτεταμένες περιοχές της Κεντρικής και Νότιας Ασίας αποδεικνύει τη μεταφορά τεχνολογίας. Οι άνεμοι του μετασχηματισμού μεταμορφώνουν τα ζωγραφισμένα αρχοντικά του σπηλαίου και ρέουν απόκοσμα μέσα από μια υγρή ατελείωτη νύχτα αμέτρητων σπηλαίων και καταρρέουν υπόγειους διαδρόμους που κάποτε αντηχούσαν με λατρευτικά τελετουργικά. Βεβαίως πριν από την ανακάλυψη αυτών των αρχαιολογικών θαυμάτων, οι Βουδιστικές σπηλιές υπήρχαν μόνον στην φαντασία. Παρ’ όλα αυτά οι πιστοί του Μίθρα στον Ρωμαϊκό κόσμο ονόμασαν τον τόπο λατρείας τους ‘Σπήλαιο’ ακόμα κι αν ήταν ή όχι και εστίασαν την αφοσίωσή τους στον Μίθρα σε ένα σπήλαιο πολύ παρόμοιο με το Σπήλαιο του Βούδα. Για οποιονδήποτε λόγο, τον 2ο αιώνα μ.Χ. η τάση να κατεβαίνουμε στα έγκατα της γης είχε εξαπλωθεί επί παραδείγματι στα υπόγεια της Παλμύρας και στις κατακόμβες της Ρώμης όπου οι πρώτοι Χριστιανοί κατέφυγαν γιά να λατρεύουν στα υπόγεια νεκροταφεία προφανώς για να αποφύγουν την δίωξη.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

[a]. Μοναχός και μελετητής, Τheravada Buddhist, γεννηθείς το 1898.

[b]. A Tamil Brahmi graffito mentioning Korra, a South Indian chieftain; evidence that inhabitants from Tamil South India (which then included most of Kerala) were living in Berenike, <https://frontline.thehindu.com/other/article30180007.ece> . 

Σημειώνεται ότι η αναγέννηση της Περσεφόνης συμβολίζει την αναγέννηση της φυτικής ζωής αλλά και την αιωνιότητα της ζωής εν γένει. Στην Κίνα αναφέρεται: "There in the buried seed, the end of life is connected with a new beginning": The I Ching or book of changes, transl. Richard Wilhelm p.45.

[c]. Το σώμα των jatakas περιλαμβάνει τις 550 προηγούμενες μετενσαρκώσεις του Βούδα, σε ανθρώπινη μορφή ή ζώου, έως την τελική γέννηση του πρίγκηπα Siddhartha η οποία συνοδεύτηκε από την φώτισή του, θέτοντας τέλος στον αέναο κύκλο αναγεννήσεων (Dehejia 1990, p. 374).

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Tay, W. 1975. "Between Kung and Eleusis: "Li Chi", The Eleusinian Rites, Erigena and Ezra Pound," Paideuma: Modern and Contemporary Poetry and Poetics 4 (1), pp. 37-54.

Dehejia, V. 1990. "On Modes of Visual Narration in Early Buddhist Art," The Art Bulletin 72 (3), pp. 374-392.

Sengupta, A. . "The Eleusinian Mysteries & Endless-Knot in Buddhist Art," <https://www.academia.edu/38679645/The_Eleusinian_Mysteries_and_Endless_Knot_in_Buddhist_Art> (24 June 2022).

ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ - ΕΜΠΛΟΥΤΙΣΜΟΣ: 28.05.21