Ο ΓΡΥΠΑΣ ΣΤΟ ΑΙΓΑΙΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΝΑΤΟΛΙΑ
ΕΓΧΑΡΑΚΤΗ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΓΡΥΠΑ ΕΠΙ ΕΛΕΦΕΛΕΦΑΝΤΟΣΤΕΙΝΗΣ ΠΛΑΚΑΣ
Furniture plaque: incised griffin, ca. 18th century B.C., Old Assyrian Trading Colony (ΜΜΑ, Accession Number:36.152.7)
Αυτό το θραύσμα ανήκει σε μια ομάδα σκαλιστών τεχνουργημάτων από ελεφαντόδοντο, προερχομένων κυρίως από έπιπλα, που πιθανότατα ευρέθηκαν στη θέση ενός ανακτόρου στο Acemhöyük της κεντρικής Ανατολίας. Εγχάρακτος στο μικρό επίπεδο κομμάτι του ελεφαντόδοντου ευρίσκεται γρύπας σε μια λεπτή απόδοση, ήτοι μυθολογικό πλάσμα που συνδυάζει το σώμα ενός λιονταριού με τα φτερά και το κεφάλι ενός αρπακτικού πουλιού. Το μικρό ράμφος και τα σημάδια του προσώπου δείχνουν ότι αυτός ο γρύπας έχει το κεφάλι ενός γερακιού. Το λεπτό σώμα λέοντος είναι καθισμένο με τα μπροστινά πόδια εκτεταμένα και τα φτερά πλήρως εκτεταμένα, δίνοντας την εντύπωση ότι το πλάσμα είναι έτοιμο να αναπηδήσει γιά να αναλάβει δράση. Γρύπες αυτού του τύπου, με σπειροειδή βόστρυχο που κρέμεται κάτω από το λαιμό και εκτεταμένα φτερά, είναι χαρακτηριστικά της τέχνης του Αιγαίου σε μεταγενέστερες περιόδους, όπως η περίφημη Μινωική τοιχογραφία από το ανάκτορο της Κνωσού που απεικονίζει γρύπες να πλαισιώνουν τον βασιλικό θρόνο. Αυτό το τεχνούργημα συνιστά την παλαιότερη γνωστή απόδοση αυτού του τύπου γρύπα, υποδηλώνοντας ότι το διακοσμητικό θέμα υιοθετήθηκε εν συνεχεία από Μινωίτες τεχνίτες μετά από επαφές με την Ανατολία κατά την Εποχή του Χαλκού, άν και έχουν διατυπωθεί και αντίθετες απόψεις.
Η παραπάνω παράσταση γρύπα πιθανολογείται ότι προέρχεται από το Acemhöyük και είναι παλαιότερη του 1777/1774 π.Χ.
ΜΙΝΩΙΚΗ ΣΦΡΑΓΙΔΑ ΜΕ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΜΕΙΞΟΓΕΝΟΥΣ ΠΛΑΣΜΑΤΟΣ
Μινωική σφραγίδα CMS II.5 317 της ΜΜ ΙΙ περιόδου (Φαιστός ;, νεώτερη του 1800 π.Χ. με βάση αισθητικά κριτήρια)
Μινωική σφραγίδα CMS II.5 318 της ΜΜ ΙΙ περιόδου (Φαιστός ;, νεώτερη του 1800 π.Χ. με βάση αισθητικά κριτήρια)
Μινωική σφραγίδα CMS II.6 215 της ΜΜ ΙΙI-ΥΜ Ι περιόδου (Μάλια;)
Γρύπας από τοιχογραφία του Ακρωτηρίου Θήρας (Ξεστή 3), παλαιότερος του 1620 π.Χ. περίπου
Γρύπας από τοιχογραφία του διαζώματος με το κυνήγι στο Tell El-Dabca
(Morgan 2010, fig. 1)
(Morgan 2010, fig. 1)
Γρύπας από σφραγίδα του Ζάκρου CMS II.7 096 της ΥΜ Ι (Morgan 2004, fig. 2)
https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Goddess-boars-tusk-griffin.jpg
Lilyquist, C. 2020. Excavations at Thebes. The Earl of Carnarvon and The Metropolitan Museum of Art at Carnarvon Tomb 62 and Surrounds, Interactive digital application.
Γρύπας πολεμιστής της Μυκηναϊκής Πύλου
Σφραγιδόλιθος με παράσταση δύο μυθολογικών πλασμάτων της Μινωικής παραδόσεως (δεξιά: αντίγραφο σε γύψο).
Κνωσιακός σφραγιδοκύλινδρος CMS II.2 29 από λαζουρίτη λίθο (πλαίσιο ευρέσεως MM IIIa ή MM III-ΥΜ) https://arachne.dainst.org/entity/1151260/image/2498079
Ο Κνωσιακός σφραγιδοκύλινδρος CMS II.2 29 από λαζουρίτη λίθο, φέρων σφίγγα και γρύπα, εκτιμάται ότι παραπέμπει σε πληθώρα μορφολογικών στοιχείων της Συρίας και της Ανατολίας, όμως οι Μινωίτες χαράκτες φαίνεται ότι επενέβησαν εκ των υστέρων σωστικά και δημιουργικά στο έργο τέχνης, εντάσσοντας σε αυτό το Μινωικό βουκράνιο και κατασκευάζοντες νέα χρυσά καλύμματα![NOTE15] Σε άλλη περίπτωση σφραγίδας από την Ugarit, χρονολογούμενης αισθητικώς την περίοδο 1700-1500 π.Χ., εμφανίζονται Αιγαιακά διακοσμητικά θέματα συνδυασμένα με άλλα από την Ανατολή χαραγμένα – όπως υποστηρίζεται – από Σύρο χαράκτη. Πράγματι το σώμα της σφραγίδας διαθέτει εναλλάξ κλειστά και ανοικτά άνθη λωτού, διακόσμηση η οποία εμφανίζεται σε Μιττανικά έργα της Ύστερης Εποχής του Χαλκού, σε τεκμήρια από το Alakakh VII της Μέσης Εποχής του Χαλκού, σε υδρία από την Τούμπα του Σκούρου (Μόρφου, Κύπρος), αλλά και σε θραύσμα αγγείου του ρυθμού Καμαρών από την ίδια την Ugarit![NOTE17] Από την άλλη η σφραγίδα φέρει επίσης Αιγαιακού τύπου γρύπα καθώς και αίγαγρο σε χαρακτηριστική Αιγαιακή στάση (παράβαλε τον αόγαγρο στην σφραγίδα CMS II.5 258 της ΜΜ ΙΙ). Για να μην μακρυγορήσουμε αναφέρουμε τέλος ότι η λεγομένη σφραγίδα της Βιέννης, θεωρούμενη Συριακή, εικονίζει δύο πολεμιστές, ενδεδυμένους και με κόμμωση Μινωική, οι οποίοι πλησιάζουν καθήμενο άτομο που συνοδεύεται από γρύπα επί κλίμακος, διαμορφώνοντας έτσι μία σκηνή η οποία ομοιάζει εκπληκτικά με λεπτομέρεια τοιχογραφίας της Ξεστής 3, όπου το καθήμενο πρόσωπο πιθανώς ταυτοποιείται με την Μινωική θεά![NOTE19]
Mozaics «Griffin» from the Gonur royal tomb 3210 (Restoration and partly reconstruction by A. Shayimova).
Fig. 46. Court grave C4, scaraf with griffin of glossy (cat. 621)
Γρύπας από τον τύμβο #6 του Noin-Ula, Rudenko 1962, LXVII
relief from Tell Halaf depicting a griffin (Griffin-British Museum 1920.1211.351-IMG 3989-gradient.jpg)
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Morgan, L. 2010. "An Aegean Griffin in Egypt: The Hunt Frieze at Tell el-Dabca," Egypt and the Levant 20, pp. 303–323.
Morgan, L. 2004. “Feline Hunters in the Tell El-Dabʿa Paintings: Iconography and Dating,” Ägypten und Levante / Egypt and the Levant 14, pp. 285-298.
Beth Ann Judas, 2015. "Keftiu and Griffins: An Exploration of the Liminal in the Egyptian WorldView," Current Resaerch in Egyptology, ed. M. S. Pinarello, J. Yoo, J. Lundock, C. Walsh, Oxford / Philadelpeia, pp. 123-134.
Sarianidi, V., N. A. Dubova, K. Samurskiy. 2020. Treasures of Ancient Margiana, Moscow.
https://crossasia-journals.ub.uni-heidelberg.de/index.php/ao/article/view/10616/10450
Lymer, K. 2018. "Griffins, Myths and Religion — a review of the archaeological evidence from ancient Greece and the early nomads of Central Asia," Art of the Orient 7, pp. 9-25.
https://www.jstor.org/stable/30096666
H. Frankfort, H. 1936/1937. "Notes on the Cretan Griffin," The Annual of the British School at Athens 37), pp. 106-122.
https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/757599
Göktürk Ömer ÇAKIR. 2012. "Binyılların Ağında Antik Ön Asya Grifonu: Kaynakları, Yayılımı ve itolojik Bağlantıları Hakkında Notlar," MSGSÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı: 5 (Bahar), pp. 50 - 68.
τελευταίος εμπλουτισμός - τροποποίηση την 12.10.22
όμορφα θηριάκια
ΑπάντησηΔιαγραφή