Warriors and Weapons in the Central and Eastern Balkans

ΠΟΛΕΜΙΣΤΕΣ & ΟΠΛΑ ΣΤΗΝ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΚΑΙ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΧΕΡΣΟΝΗΣΟ ΤΟΥ ΑΙΜΟΥ[Ν1]

ΕΙΣΑΓΩΓΗ: Το παρόν συνιστά μετάφραση του Αγγλικού κειμένου, εμπλουτισμένου με εμβόλιμες παρατηρήσεις και σημειώσεις του γράφοντος, όπου ο συμβολισμός [Ν] & ΣτΜ επισημαίνει τα εμβόλιμα ενώ ο {} το αρχικό κείμενο.

Με την ανάπτυξη ολοένα και εντονότερων κοινωνικών ανισοτήτων και την σχετική αύξηση των βίαιων συγκρούσεων, η Ευρωπαϊκή Εποχή του Χαλκού χαρακτηρίστηκε γενικά από την ταχεία ανάπτυξη της πολεμικής τεχνολογίας.[Ν2] Το τυπικό όπλο του πολεμιστή της Εποχής του Χαλκού (ΕΧ) ήταν το ξίφος. Από τις αρχές της ΕΧ κατά την 3η χιλιετία π.Χ.,[Ν4] δεν γνωρίζουμε σχεδόν κανένα ωστικό όπλο (στιλέτα) από την κεντρική και ανατολική χερσόνησο του Αίμου, αλλά από τα τέλη της 4ης χιλιετίας υπήρχαν μεγάλοι αριθμοί από αυτά. Αριθμός κοπτικών όπλων, συγκεκριμένα βαριά μονόκοπα χάλκινα τσεκούρια, ακολουθούσαν παλαιότερες μορφές πελέκεων της Χαλκολιθικής.{1}

Η νεκρόπολη της Βάρνας στην Μαύρη Θάλασσα προσφέρει τα παλαιότερα με ασφάλεια χρονολογημένα παραδείγματα χάλκινων πελέκεων.[Ν6] Αυτά συνδυάζουν ένα άκρο κοπής στην μία πλευρά με ένα άκρο σφυριού στην άλλη και επομένως ονομάζονται άξονες σφυριού Hammeräxte / hammer axes. Ευρίσκονταν εν χρήσει στην Βάρνα περίπου από το 4650 π.Χ. Λίγους αιώνες αργότερα, γύρω στο 4400 π.Χ., προστέθηκαν περαιτέρω καινοτομίες στην τεχνολογία των όπλων: πάνω απ' όλα, οι αρχαιότερες αιχμές λόγχης ή ακοντίου, οι οποίες, όπως τα υποδείγματα της Εγγύς Ανατολής και του Καυκάσου, είχαν λυγισμένες λαβές στο τέλος και σηματοδοτούν την αρχή ενός τυπικού όπλου της ΕΧ. Στο δεύτερο ήμισυ της 5ης χιλιετίας συναντάμε για πρώτη φορά ένα άλλο φαινόμενο στην Χαλκολιθική Βάρνα, το οποίο επρόκειτο να γίνει χαρακτηριστικό της ΕΧ, δηλαδή η διακόσμηση όπλων με πολύτιμα μέταλλα: για τους πολύ λίγους πολύ πλούσια προικισμένους άρρενες νεκρούς καθώς και για τις πλούσιες συμβολικές ταφές, οι ξύλινες λαβές και τα σώματα τσεκουριών από πέτρινα τσεκούρια καλύφθηκαν με χρυσό φύλλο.{2} Η κοινωνική ανισότητα συνοδεύεται λοιπόν από την αισθητικοποίηση των όπλων - των οργάνων βίας - που χρησιμεύουν για τη διατήρηση της ανισότητας και έτσι τώρα τη συμβολίζουν και με πολύτιμο υλικό.

Η ίδια διαδικασία αισθητικοποιήσεως - εδώ ήδη με τη μετατροπή σε καθαρό σύμβολο - χρησιμοποιήθηκε και περί τα μέσα της 3ης χιλιετίας π.Χ., όπως δείχνει το συμπαγές χρυσό ξιφίδιο / στιλέτο με αμβλύ οριζόντιο άκρο από την τελετουργική δομή αρ. 5 της νεκροπόλεως Dăbene.{3}

Κατά την 2η χιλιετία παρατηρούμε μια ταχεία ανάπτυξη της τεχνολογίας των όπλων, η οποία τουλάχιστον εν μέρει πυροδοτήθηκε από υπερπεριφερειακές επαφές. Ιδιαίτερη σημασία έχει εδώ η εισαγωγή μακρών και πολύ λεπτών ωστικών σπαθιών (ξιφίδια), που μπορεί να είχαν γίνει πριν από το 1500, από Μινωικά και Μυκηναϊκά εργαστήρια όπλων στην Ελλάδα (Εικ. 2).[Ν7] Ένα ξίφος από την Δράμα στη σημερινή ΝΑ Βουλγαρία, ένα από το Sokol στην πεδιάδα του Δουνάβεως και ένα από το Lilovo (ΣτΜ: Άγιο Αντώνιο) κοντά στο Devin στην Ροδόπη (αριθ. κατ. 113) σχετίζονται άμεσα με τα Αιγαιοπελαγίτικα ξιφοειδή με βάση πολλά χαρακτηριστικά {-> ΣΕΛ. 71} συγκρίσεως. Τα ξίφη από τα Δυτικά Βαλκάνια επηρεάζονται επίσης άμεσα από τα όπλα του Αιγαίου (Χάρτης 1).{4}Αντίθετα, ορισμένα ξίφη από την Τρανσυλβανία και τη Βλαχία έχουν σχήμα λεπίδας που είναι γενικά συγκρίσιμο με τα πρώιμα Μυκηναϊκά όπλα, αλλά διαθέτουν επίσης διακριτά χαρακτηριστικά (Χάρτης 1).{5}

Ωστόσο, μόνον στα τέλη του 15ου και στις αρχές του 14ου αιώνα οι πιο ένοπλοι πολεμιστές των κεντρικών και ανατολικών Βαλκανίων κατείχαν ξίφη που ταίριαζαν ακριβώς με τα Μυκηναϊκά όπλα της περιόδου (Χάρτης 2). Είναι η περίοδος που το Μυκηναϊκό ανακτορικό κράτος εγκαταστάθηκε και επεκτάθηκε στρατιωτικά - εδαφικά στον χώρο του Αιγαίου. Οι εσωβαλκανικές περιοχές δεν εντάχθηκαν στο νέο σύστημα διακυβερνήσεως, αλλά προφανώς είχαν επαφή με τους πολεμιστές του. Αυτό θα μπορούσε σποραδικά να ισχύει και για πολεμιστές από την δυτική ακτή της Μικράς Ασίας, όπως υποδηλώνεται από ένα ξίφος που πιθανότατα κατασκευάστηκε εκεί και έφτασε στη βορειοανατολική Βουλγαρία.{6}[ΣτΜ: πρόκειται για το γνωστό Μυκηναϊκό ξίφος με την αφιέρωση σχετικά με την νίκη των Χετταίων επί της Assuwa!][Ν8]

ενεπίγραφο Μυκηναϊκό ξίφος από την Χατούσα – αφιέρωμα στην νίκη επί της Assuwa

Πιο σημαντικές όμως ήταν οι σχέσεις με το Μυκηναϊκό Δυτικό Αιγαίο. Αυτό αποδεικνύεται από πολυάριθμα ευρήματα σπαθιών με κέρατα στο άκρο της λαβής, που βρέθηκαν στις ανατολικές και κεντρικές περιοχές της Χερσονήσου του Αίμου από τη Ροδόπη μέχρι την πεδιάδα του Δούναβη και σε εξαιρετικές περιπτώσεις επίσης βόρεια αυτού (χάρτης 2, αρ. κατ. 278).{7} Αυτά τα όπλα αναπτύχθηκαν επίσης περαιτέρω σε τοπικά εργαστήρια χαλκού (Χάρτης 2, αρ. κατ. 289, 290 & 293; Εικ. 4).{8} Ομοίως, μερικές αιχμές λόγχης, που λόγω του μήκους και του σχήματός τους ήταν πιθανώς ωστικά όπλα, ανάγονται στις Μυκηναϊκές καινοτομίες (αρ. κατ. 279, εικ. 3).{9} Είναι χαρακτηριστικό ότι τα Μυκηναϊκά κεραμεικά αγγεία εισήχθησαν επίσης για πρώτη φορά στα ανατολικά Βαλκάνια κατά την περίοδο αυτή, όπως φαίνεται από τα ευρήματα από την Dragojna και το Ada Tepe[Ν10] στα βουνά της Ροδόπης. Οι χημικές αναλύσεις έδειξαν ότι το τα αγγεία της Dragojna εισήχθησαν από τη θεσσαλική παράκτια περιοχή του Βόλου, δηλαδή από μια περιοχή όπου βρίσκουμε ακριβή αντίστοιχα για αρκετά από τα ανατολικά Βαλκανικά ξίφη και λόγχες.{10} Πώς όμως προέκυψε αυτή η στενότερη και προφανώς όχι αποκλειστικά πολεμική επαφή με το Αιγαίο κατά τον 15ο/14ο αι.;

Η γεωγραφική θέση των αναφερθέντων οικισμών στην πλούσια σε χρυσό οροσειρά της Ροδόπης προσφέρει ένα κλειδί για τηνν απάντηση. Επιπλέον, μία μαρμάρινη λαβή ξίφους βρέθηκε επίσης στη θέση (Ada Tepe) όπου το ορυχείο χρυσού της ΕΧ, το οποίο, με βάση συγκρίσιμα ευρήματα από τάφους πολεμιστών του Βόλου και της Ιαλυσού (στην Ρόδο) από τα τέλη του 15ου/αρχές 14ου. αι. αντιστοιχεί σε εκείνους τους τύπους ξιφών που ήταν ευρέως διαδεδομένοι στα ανατολικά και κεντρικά Βαλκάνια εκείνη την εποχή.{11} Αυτό σημαίνει ότι η εξόρυξη χρυσού, η εισαγωγή εκλεκτής, ζωγραφικής Μυκηναϊκής κεραμεικής και τα Μυκηναϊκά όπλα συνδέονται χωρικά και χρονικά. Το αν ο χρυσός από την Ροδόπη αντηλλάγη με νέα όπλα και εκλεκτά επιτραπέζια σκεύη από την Ελλάδα είναι ένα ερώτημα που απαντάται αυτή τη στιγμή σε μια Βουλγαρο-Αυστριακή-Γερμανική ερευνητική συνεργασία χρησιμοποιώντας τις πιο πρόσφατες αναλυτικές τεχνικές. Επιπλέον, πρέπει να διευκρινιστεί πώς οι νότιες επαφές με το Μυκηναϊκό κράτος επηρέασαν την ανάπτυξη της οικονομίας και των κοινωνικών δομών στις ηπειρωτικές περιοχές της ΝΑ Ευρώπης. Για πολύ καιρό δεν υπήρχαν σχεδόν καθόλου σημάδια εξέχουσας ιεραρχίας κατά το δεύτερο ήμισυ της 2ης χιλιετίας.{12} Ενώ τα ξίφη ήταν σίγουρα πολύτιμα αντικείμενα, όπως υποδηλώνει η σπανιότητά τους σε τάφους τόσον στο Αιγαίο όσο και στα κεντρικά και ανατολικά Βαλκάνια, τα Μυκηναϊκά όπλα που βρέθηκαν στις τελευταίες περιοχές δεν ήταν από τα καλύτερα προϊόντα των Μυκηναϊκών εργαστηρίων. Γνωρίζουμε επίσης δείγματα από την νότια Ελλάδα της ίδιας περιόδου που ήταν διακοσμημένα με ανάγλυφες (δια σφυρηλατήσεως) χρυσές πλάκες ή με τις καλύτερες χρυσές περόνες (καρφίτσες).{13} Από την άλλη πλευρά, τα τελευταία χρόνια στα Ανατολικά Βαλκάνια τουλάχιστον δύο νεκροί αυτής της περιόδου διακοσμημένοι με χρυσά στολίδια έχουν βρεθεί, ένας από αυτούς ήταν πολεμιστής με το σπαθί του, που θάφτηκε στο Lilovo (Άγιο Αντώνιο) της Ροδόπης.{14} Αυτό αποτελεί σαφή ένδειξη ότι επίσης [-> ΣΕΛ. 72] στο δεύτερο ήμισυ της 2ης χιλιετίας, ο πλούτος και η στρατιωτικά εξασφαλισμένη δύναμη συνδυάστηκαν και προβλήθηκαν ξεκάθαρα.

Τέλος, ο θησαυρός μητρών (καλουπιών) του Pobit Kamăk, ο οποίος είχε αποτεθεί 42 χιλιόμετρα νοτίως του Δουνάβεως, δείχνει ότι τα όπλα που βρίσκονται σε τάφους αντιπροσωπεύουν μόνον μια επιλογή από το θεματολόγιο μεταλλικών αντικειμένων που χρησιμοποιήθηκαν κάποτε. Αυτό το σύνολο περιέχει μήτρα για ένα φυλλόμορφο κοντό σπαθί του λεγόμενου τύπου Krasnomajak (αρ. κατ. 99), το οποίο δεν γνωρίζουμε από τη Βουλγαρία αλλά από την Ουκρανία.{15} Τα ξίφη αυτού του τύπου έχουν κοντή λάμα, περίπου 40 cm που σε περίπτωση κυρτού περιγράμματος φτάνει στο μέγιστο πλάτος περίπου στη μέση της λεπίδας. Πρέπει επομένως να έχουν χρησιμοποιηθεί κυρίως ως όπλα κοπής.

Αυτή η χρήση έρχεται σε εντυπωσιακή αντίθεση με εκείνη των τύπων σπαθιών του Αιγαίου που συζητήθηκαν παραπάνω, τα οποία ήταν κατάλληλα μόνο ως ωστικά όπλα λόγω των μακριών, λεπτών λεπίδων τους με μια στενή αλλά ψηλή κεντρική νεύρωση και ένα κέντρο βάρους κοντά στην λαβή. Σε περίπτωση ισχυρού χτυπήματος σε άλλο επιθετικό ή προστατευτικό όπλο, συνήθως θα είχαν υποστεί σοβαρές ζημιές. Το ξίφος που κατασκευάστηκε στην μήτρα (καλούπι) του Pobit Kamăk σηματοδοτεί έτσι την αρχή της χρήσεως κοπτικών σπαθιών στα Ανατολικά Βαλκάνια. Τουλάχιστον για ένα ορισμένο χρονικό διάστημα, τα μακρά Μυκηναϊκά ξίφη ώθησης και τα κοντά ανατολικοευρωπαϊκά ξίφη κοπής πρέπει να χρησιμοποιούνταν δίπλα-δίπλα.{16} Ωστόσο, ορισμένα καλούπια τσεκούρι στην ίδια αποθήκη από τον Pobit Kamăk (αριθ. κατ. 95–98) δείχνουν ότι υπήρχαν και άλλα κοπτικά όπλα που ανήκαν σε μια πολύ παλαιότερη, τοπική παράδοση (βλ. παραπάνω για τους πελέκους της Πρώιμης Εποχής του Χαλκού) και που μπορεί να συμπλήρωναν στη μάχη τα ξίφη που σπρώχνουν.

Όλα αυτά άλλαξαν κατά τη διάρκεια του 13ου ή το αργότερο τον 12ο αιώνα π.Χ., όταν τα ωστικά ξίφη των παλαιότερων Μυκηναϊκών μορφών{17} αντικαταστάθηκαν από νέες μορφές ξίφους αρκετά διαφορετικής προελεύσεως (Εικ. 1). Αυτά ήταν σύγχρονα όπλα τα οποία αναπτύχθηκαν στην περιοχή μεταξύ της βόρειας Ιταλίας, της νότιας κεντρικής Ευρώπης και των ουγγρικών πεδιάδων και μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν τόσον για κοπή όσο και για μαχαιρώματα λόγω των στιβαρών αλλά μακρών λεπίδων τους (αρ. κατ. 288). Οι καινοτομίες στην τεχνολογία των όπλων αντιπροσωπεύουν έναν καταναγκασμό που δεν μπορεί να αποφευχθεί λόγω της απειλής υποταγής σε ανώτερους αντιπάλους του πολέμου. Έτσι, η αντικατάσταση των παλαιότερων σπαθιών ωθήσεως από τα βόρεια ξίφη κοπής και ωθήσεως είναι εύκολα κατανοητός. Αυτή η καινοτομία πρέπει να ήταν μέρος του εκσυγχρονισμού της παραγωγής όπλων, ο οποίος τον 13ο αιώνα κάλυπτε τα περισσότερα εργαστήρια χαλκού από τη Βαλτική Θάλασσα έως τον Νείλο.{18}

Τέλος, στο δεύτερο ήμισυ της 2ης χιλιετίας υπήρχαν ακόμη συμβολικά όπλα στα Ανατολικά Βαλκάνια, δηλαδή αντικείμενα των οποίων η μορφή προέρχεται από αυτή των χρησιμοποιήσιμων όπλων, αλλά, είτε λόγω του σχήματός τους είτε λόγω του υλικού τους, δεν θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν στην μάχη. Τα καλλίτερα παραδείγματα αυτής της κατηγορίας είναι τα λεγόμενα σκήπτρα - πελέκεις από μπρούτζο ή πέτρα, των οποίων η κοπτική άκρη είναι λυγισμένη ή ουσιαστικά κυρτή (αρ. κατ. 77, 94 & 301). Πιθανότατα είχαν μια λειτουργία ως ενδεικτικά κύρους - βαθμού και ήταν ευρέως διαδεδομένα στις περιοχές της δυτικής Μαύρης Θάλασσας από την Μολδαβία έως τη Ροδόπη. Μπορούν να χρονολογηθούν στον 14ο αιώνα π.Χ. με βάση ένα εύρημα που ανακτήθηκε έξω από την κύρια περιοχή διανομής κατά τη διάρκεια υποβρύχιων ανασκαφών σε ναυάγιο στα ανοιχτά της νότιας ακτής της Τουρκίας [Αντίφελλος - Uluburun].{19}[N90]

Σκήπτρο από το ναυάγιο της Αντιφέλλου

[-> ΣΕΛ. 73]

Fig. 2. Λίθινες μήτρες σφυρών με οπή στειλεώσεως: A Pobit Kamak; B άγνωστο[Ν100]

Αξίζει να προστεθεί εδώ από τον μεταφραστή ότι χυτοί ορειχάλκινοι πελέκεις με οπή στειλεώσεως ή κοίλο αυλό (πτυοσκάπανο) διαθέτοντες ή μή μία ή και δύο δακτυλιοειδείς οπές αναρτήσεως στο άκρο είναι όπλα / εργαλεία τα οποία απαντά στην περιοχή του Πόντου αλλά και στην Τροία το ενωρίτερο περί το 1600 π.Χ., ενώ δεν λείπει από την Χερσόνησο του Αίμου, τις Βοιωτικές Θήβες και την παράλια Μακεδονία.[Ν120]

Ορειχάλκινος πέλεκυς με οπή στειλεώσεως ή κοίλο αυλό και δύο δακτυλιοειδείς οπές (ΥΕΧ, Birmingham Museums Trust)[Ν130]

ΚΑΤΑΛΗΚΤΙΚΟ ΣΧΟΛΙΟ

Ο πολύς J. J., συντονιστής έρευνας που χρησιμοποιεί - ξετρυπά - εξαχνώνει τεκμήρια του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου Αθηνών (ΕΑΜΑ) θεωρείται από το ίδιο αυτό Μουσείο ως ".. αξιόπιστος ερευνητής με μακρά εμπειρία και γνώση στην Αιγαιακή αρχαιολογία, έχει εργαστεί στην Ελλάδα επί σειρά ετών και έχει συνεργαστεί και παλαιότερα με το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο..." 

Ας δούμε μερικά δείγματα επιστημοσύνης του κυρίου: 

(Α) Εμφανίζεται να αγνοεί την ύπαρξη πολεμικών όπλων στην Νεολιθική Θεσσαλία, παραβλέπων επίσης την αμυντική οχύρωση πληθώρας θέσεων στο Αιγαίο .., 

(Β) Χρονολογεί την Εποχή του Χαλκού στον Ελλαδικό χώρο ασαφώς στην τρίτη χιλιετία, όταν η έναρξή της στην Κρήτη - τουλάχιστον - τοποθετείται στο 3500 π.Χ. περίπου, 

(Γ) Αγνοεί την ύπαρξη πελέκεων στο Αιγαίο ήδη από την Τελική Νεολιθική (τέσσερεις επίπεδοι πελέκεις της ΤΝ, δύο από το Σέσκλο, ένας από την Αλεπότρυπα και ένας από τα Πευκάκια, ενώ υπάρχουν και άλλοι από την Πρώιμη Εποχή του Χαλκού Ι και ΙΙ. Όμως θα πρέπει να σημειωθεί ότι η εικόνα μας για την πρώιμη μεταλλουργία του Αιγαίου περιλαμβάνει επίσης ευρήματα της Μέσης Νεολιθικής από την Ορθόπετρα (Ντικιλί Τάς), την Δήμητρα και από την Φτελιά Μυκόνου της ΤΝ Ι, ενώ ο αριθμός μεταλλικών ευρημάτων αυξάνεται σχεδόν χρόνο με τον χρόνο...), 

(Δ) Αποδίδει Μυκηναικό ξίφος, φυλασσόμενο στο Μουσείο Βάρνας, στην Ανατολία, παραβλέπων ότι το ανάλογό του από την Πύλη των Λεόντων Χατούσας είναι το σχετικό με την νίκη των Χετταίων επί της Assuwa, συμμαχήσασας τότε - όπως φαίνεται - με τους Μυκηναίους.. 

(Ε) Αποκρύπτει ότι .. σύμφωνα με τον Alexandrov (Alexandrov 2017, p. 32, n. 27): Τα αποθέματα χρυσού στην Α. Ροδόπη (Ada Tepe κ.α.) υπήρξαν κατά το δεύτερο ήμισυ της δευτέρας χιλιετίας π.Χ. οι πιθανές πηγές χρυσού των Μυκηνών. 

(Ζ) Αποσιωπά την ύπαρξη στο Αιγαίο της Ύστερης Εποχής του Χαλκού πελέκεων με οπή στειλεώσες .. "Αξίζει να προστεθεί εδώ από τον μεταφραστή ότι χυτοί ορειχάλκινοι πελέκεις με οπή στειλεώσεως ή κοίλο αυλό (πτυοσκάπανο) διαθέτων ή μή μία ή και δύο δακτυλιοειδείς οπές αναρτήσεως στο άκρο είναι όπλο / εργαλείο το οποίο απαντά στην περιοχή του Πόντου αλλά και στην Τροία το ενωρίτερο περί το 1600 π.Χ., ενώ δεν λείπει από την Χερσόνησο του Αίμου τις Βοιωτικές Θήβες και την παράλια Μακεδονία."

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

[Ν1]. Jung 2017.

[Ν2]. Runnels et al. 2009. Τα διαπολιτισμικά αρχαιολογικά και εθνογραφικά στοιχεία για τον πόλεμο στις αγροτικές κοινωνίες μας καλούν να επανεξετάσουμε την παραδοσιακή εικόνα της ελληνικής νεολιθικής (περίπου 7000-3400 π.Χ.) ως περιόδου ειρηνικής συνυπάρξεως μεταξύ των αγροτών που επιβιώνουν. Οι αρχαιολογικοί συσχετισμοί των διακοινοτικών συγκρούσεων στην προϊστορική ΝΔ Αμερική και τα ευρέως διαδεδομένα στοιχεία για πολέμους στην Νεολιθική Ευρώπη υποδηλώνουν ότι πόλεμος είναι επίσης πιθανό να έλαβε χώρα στη νεολιθική Ελλάδα. Το γνωστό νεολιθικό αρχείο για τη Θεσσαλία αποκαλύπτει στοιχεία για την εμφάνση του πολέμου, όπως φαίνεται να υποδεικνύουν οι αμυντικές κατασκευές (π.χ.. οχύρωση Σέσκλου & Διμηνίου), όπλα και η δομή των οικισμών. Ο ανταγωνισμός για πόρους όπως η καλλιεργήσιμη γη, τα δικαιώματα βοσκής και το νερό μπορεί να συνέβαλαν στα αίτια του ελληνικού νεολιθικού πολέμου.

[Ν4]. Όμως η έναρξη της ΕΧ τουλάχιστον στην Κρήτη τοποθετείται μάλλον στο 3500 π.Χ. (Watrous 1994, p. 697), ήτοι τουλάχιστον μισή χιλιετία από ότι θέτει ο Jung!

[Ν6]. Όμως στον Αιγαιακό χώρο η εμφάνιση του χαλκού φαίνεται ότι προηγείται σημαντικά της Αιγύπτου, δεδομένου ότι έχουν ανασκαφεί τέσσερεις επίπεδοι πελέκεις της Τελικής Νεολιθικής περιόδου, δύο από το Σέσκλο, ένας από την Αλεπότρυπα και ένας από τα Πευκάκια, ενώ υπάρχουν και άλλοι από την Πρώιμη Εποχή του Χαλκού Ι και ΙΙ. Όμως θα πρέπει να σημειωθεί ότι η εικόνα μας για την πρώιμη μεταλλουργία του Αιγαίου περιλαμβάνει επίσης ευρήματα της Μέσης Νεολιθικής από την Ορθόπετρα (Ντικιλί Τάς), την Δήμητρα και από την Φτελιά Μυκόνου της ΤΝ Ι, ενώ ο αριθμός μεταλλικών ευρημάτων αυξάνεται σχεδόν χρόνο με τον χρόνο. Εν όψει αυτής της εικόνας, η οποία κάθε άλλο παρά υποστηρίζει τον χαρακτηρισμό από τον Evans του Κνωσσιακού πελέκεως ως Αιγυπτιακού, ο Muhly έχει σημειώσει για το ιδιαίτερο αυτό εύρημα ότι ‘ανήκει σε τύπο κοινό κατά την ΤΝ περίοδο, γνωστό από θέσεις της ηπειρωτικής χώρας κυρίως δε από πολυάριθμες θέσεις της Βαλκανικής’.. (Κονιδάρης 2022, σημ. 3_38 & 3_39). Σημειωτέον ότι η Τελική Νεολιθική στον ηπειρωτικό Ελλαδικό χώρο τοποθετείται μεταξύ 4500/4400 και 3100/3000 π.Χ. (Tomkins 2007).

[Ν7]. Molloy 2010: Αιγαιακό ξίφος τύπου Α εμφανίζεται κατά την MM/MH II (ήτοι ενωρίτερον του 1800 π.Χ.) πλήρως αναπτυγμένό!

{6}. Athanassov, Krauß & Slavčev 2009.

[Ν8]. Κονιδάρης 2022, σημ. 5_4 έως 5_7. Στην ευρύτερη περιοχή της Μ. Ασίας κατά καιρούς υπήρξαν και άλλα ισχυρά κράτη, πέραν των Χετταίων και της Arzawa. Η Assuwa στα βορειοδυτικά υπήρξε μία ισχυρή αλλά μάλλον βραχύβια ομοσπονδία 22 πόλεων, η οποία φαίνεται ότι ήταν γνωστή στους Μυκηναίους, και, σε ορισμένες περιόδους τουλάχιστον, φιλική προς αυτούς. Πράγματι σύμφωνα με το κείμενο KUB 26.91 (CTH 183), περιλαμβάνον επιστολή βασιλέως της Αχιγιάβα πρός τον Χετταίο ομόλογό του, στο παρελθόν είχε λάβει χώραν διπλωματικός γάμος σκοπιμότητος μεταξύ του παππού του Αιγαίου βασιλέως και πριγκίπισσας της Assuwa, γεγονός το οποίο είχε πολιτική χροιά και προεκτάσεις. Η Assuwa εστράφη εναντίον των Χετταίων, πιθανότατα σε συνεργασία με τους Αχιγιάβα, αλλά, σύμφωνα με τα αρχεία του Tudhaliya II, ήττήθηκε και διελύθη κατά τα τέλη του 15ου αιώνος π.Χ. Aφού ο Tudhaliya II κατενίκησε την Assuwa εξετόπισε στην Χατούσα 10,000 στρατιώτες, 600 ομάδες ίππων μαζύ με τους αρματοδρόμους τους, πολίτες, ζώα κ.λπ. Μεταξύ των εξορίστων περιελαμβάνετο και ο βασιλέας της Assuwa Piyama-dKAL και ο υιός του Kukkuli. Το χάλκινο Μυκηναϊκό ξίφος το οποίο ανευρέθη στην Χατούσα, φέρον αφιέρωση του Tudhaliya II με την ευκαιρία της υποταγής της Assuwa, ενίσχυσε τις ήδη υπάρχουσες εκτιμήσεις περί εμπλοκής των Μυκηναίων στην βορειοδυτική Μικρά Ασία. Οι παραδόσεις των Κυπρίων Επών για επιδρομές του Αχιλλέως στην Τευθρανία, της βορειοδυτικής Μικράς Ασίας, σηματοδοτούν επίσης την δραστηριοποίηση των Αχαιών στην περιοχή πρίν τα Τρωικά. 

{7} Jung, Bozhinova and Mommsen 2010, hier: 78–82 mit Abb. 4, 87. Dragojna – οικισμός στην κορυφή λόφου της Ύστερης Εποχής του Χαλκού στη Βουλγαρική Ροδόπη με εισαγόμενη Μυκηναϊκή κεραμεική.

{8}. Bernhard Hänsel, "Bronzene Griffzungenschwerter aus Bulgarien," in: Prähistorische Zeitschrift 45, 1970, 26–41, hier: 26–33;  Kilian-Dirlmeier 1993 (zit. Anm. 4), 50, 54–56, Taf. 20, 106–108.

[Ν10]. Σύμφωνα με τον Alexandrov (Alexandrov 2017, p. 32, n. 27): Τα αποθέματα χρυσού στην Α. Ροδόπη (Ada Tepe κ.α.) υπήρξαν κατά το δεύτερο ήμισυ της δευτέρας χιλιετίας π.Χ. οι πιθανές πηγές χρυσού των Μυκηνών.

{14}. Borislav Borislavov – Nadešda Ivanova, Археологически разкопки на тракийски могилен некропол в м. Лилово, община Девин, Смолянска област, in: Археологически открития и разкопки през 2006 г., 2007, 87–91, hier : 88 f., Abb. 2; Borislavov 2008 (zit. Anm. 4), 154, 156, Abb. 13. – Zu dem zweiten Grab (Izvorovo) s. Beitrag von Barbara Horejs und Reinhard Jung in diesem Band, S. 99–103.

{18}. Jung 2015; zum Ostbalkan bereits Hänsel 1970 (zit. Anm. 8), 31, Abb. 2, 33–41. Ausstellungskatalog Harald Meller – Michael Schefzik (Hgg.),

{19}. Lichardus et al. 2002, pp. 158–160, Abb. 16; Hansen 2005, p. 93 f. Abb. 2.

[N90]. Βεβαίως δεν μπορούμε να παραλείψουμε την απόληξη - λαβή σκήπτρου από πράσινο σχιστόλιθο μορφής λεοπαρδάλεως με διακόσμηση σπειρών & τριγώνων (Μάλια, MEX, 1800-1700 π.Χ.).

[Ν100]. Leshtakov 2018, fig. 2 (National Archaeological Museum, Sofia).

[Ν120]. Κονιδάρης 2020, σελ. 199-200, σημ. 8_39 & 8_43.

[Ν130]. Κονιδάρης 2020, εικ. 8_5.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Alexandrov, S. 2017. "Die Früh- und Mittelbronzezeit in Bulgarien: Chronologie, Periodisierung, kulturelle Kontakte und Edelmetallfunde," in Das erste Gold. Ada Tepe: Das älteste Goldbergwerk Europas, Ausstellungskatalog KHM, ed. S. Haag, C. Popov, B. Horejs, S. Alexandrov, and G. Plattner, Wien, pp. 29-34.

https://www.academia.edu/34828731/Das_erste_Gold_Ada_Tepe_Das_%C3%A4lteste_Goldbergwerk_Europas_Ausstellungskatalog_KHM_Wien_2017_?auto=download&fbclid=IwAR37GRcbHhyfrtXjTuYyI1AhuR2ya6g93WPdm1EiNU8i9sw635SjOKR2rKg
Jung, R. 2017. "Krieger und Waffen auf dem Zentral- und Ostbalkan," in Das erste Gold. Ada Tepe: Das älteste Goldbergwerk Europas, Ausstellungskatalog KHM, ed. S. Haag, C. Popov, B. Horejs, S. Alexandrov, and G. Plattner, Wien, pp. 69-74.

https://www.austriaca.at/0xc1aa5576%200x003915e9.pdf

https://www.academia.edu/4764817/Reingruber_and_Thissen_Radiocarbon_51_2009_Depending_on_14_C_data_chronological_frameworks_in_the_Neolithic_and_Chalcolithc_of_Southeastern_Europe?auto=download&email_work_card=download-paper

Agathe Reingruber. 2009. "Depending on 14C Data: Chronological Frameworks in the Neolithic and Chalcolithic of Southeastern Europe," Radiocarbon 51 (2), Proceedings of the 5th International 14C and Archaeology Symposium, ed. Irka Hajdas et al., pp. 751–770.

https://www.jstor.org/stable/26524938

Reinhard Jung, Stefan Alexandrov, Elena Bozhinova, Hans Mommsen, Anno Hein, Vassilis Kilikoglou and Βασίλειος Κυλίκογλου. 2017. "Mykenische Keramik in der Rhodopenregion. Herkunft, regionaler Kontext und sozialökonomische Grundlagen," Archaeologia Austriaca 101), pp. 269-302.

https://discovery.ucl.ac.uk/id/eprint/10042028/1/Nenova_10042028_thesis_volume1_redacted.pdf

Denitsa Nikolaeva Nenova. 2018. "The Dynamics of Isolation and Interaction in Late Bronze Age Thrace" (diss. UCL).

https://www.researchgate.net/publication/327883532_Late_Bronze_Age_Socketed_Hammers_in_Bulgaria

Leshtakov, L. 2018. “Late Bronze Age Socketed Hammers in Bulgaria,” Archaeologia Bulgarica ХХII (1), pp. 1-16.

Κονιδάρης, Δ. Ν. 2020. Ο κινεζικός πολιτισμός και οι ελλαδικές επιδράσεις, Αθήνα. 8_42 & 8_43

Κονιδάρης, Δ. Ν. 2022. Οι Χετταίοι και ο κόσμος του Αιγαίου, Αθήνα.

https://www.academia.edu/460626/Athanassov_B_R_Krau%C3%9F_Vl_Slavchev_2009_Ein_bronzeschwert_%C3%A4g%C3%A4isch_anatolischen_typs_aus_dem_Museum_von_Varna_Bulgarien_In_Festschrift_f%C3%BCr_Dr_T_Soroceanu_Analele_Banatului_17_2009_15_30

https://aegeobalkanprehistory.kreas.ff.cuni.cz/2012/03/26/a-bronze-sword-of-the-aegean-anatolian-type-in-the-museum-of-varna-bulgaria/

Bogdan Athanassov, Raiko Krauß, Vladimir Slavčev. 2009. "Ein Bronzeschwert ägäisch-anatolischen Typs aus dem Museum von Varna, Bulgarien," Analele Banatului, Sn., Arheologie – Istorie 17, pp. 17–32.

Lichardus, J., R. Echt, I. Iliev, C. Christov, J. Sabine Becker, W.-R. Thile. 2002. "Die Spätbronzezeit an der unteren Tundza und die ostägäischen Verbindungen in Südostbulgarien," ("The Late Bronze Age of the Lower Tundzha {Τόνζος π., παραπόταμος Έβρου} and the East Aegean Contacts in Southeastern Bulgaria,") Eurasia antiqua 8, pp. 135-184.

https://www.researchgate.net/publication/303587505_Contacts_with_the_Aegean_world_and_their_social_impact_in_the_late_Bronze_Age_in_the_Lower_Danube

https://www.academia.edu/61513551/THE_GOLD_WORK_IN_THE_TREASURES_OF_MYCENAE_AND_TIRYNS_EVIDENCE_ON_THE_NETWORK_OF_EUROPEAN_HOARDING_DURING_THE_LATE_BRONZE_AGE

Konstantinidi-Syvridi, E. 2021. "The Gold Work in the Treasures of Mycenae and Tiryns: Evidence on the Network of European Hoard during the Late Bronzw Age," in Proceedings of  3rd International Interdisciplinary Colloquim: The Periphery of the Mycenaean World, ed. E. Karantzali, Athens, pp. 51-58.

Contacts with the Aegean are especially apparent in some of the most impressive hoards of both bronze and gold artefacts, dating to the middle of the 2nd millennium BC up to the beginning of the early Iron Age, like theValčitran treasure in Northern Bulgaria.7 Similar evidence comes from burials of elite individuals like the ones in Ovčarci 8 and Izvorovo 9 in south-eastern Bulgaria; the latter held, among grave goods of local manufacture, 344 small gold beads of two typical Aegean types – 174 grain-of-wheat and 170 spherical with grooves.

http://www.jstor.org/stable/25622691

Runnels, C. N., C. Payne, N. V. Rifkind, C. White, N. P. Wolff, and S. A. LeBlanc. 2009. "Warfare in Neolithic Thessaly: A Case Study," Hesperia 78 (2), pp. 165-194.

htttp://www.jstor.org/stable/40916595

Tomkins, P. 2007. "Neolithic: Strata IX–VII, VII–VIB, VIA–V, IV, IIIB, IIIA, IIB, IIA and IC Groups," in Knossos Pottery Handbook: Neolithic and Bronze Age (Minoan), BSA Studies 14, pp. 9-48.

Watrous, L. V. 1994. "Review of Aegean Prehistory III: Crete from Earliest Prehistory through the Protopalatial," AJA 98 (4), pp. 695-753.

https://www.academia.edu/3645149/Neue_Forschungen_zur_Metallurgie_der_Bronzezeit_in_S%C3%BCdosteuropa

Hansen, S. 2005. "Neue forschungen zur metallurgie der Bronzezeit in Südosteuropa," Anatolian Metal III (Der Anschnitt Beiheft (Deutsches Bergbau-Museum) 18.), pp. 89-103.

p. 92

Εκτόξευση βελών μέσα από χάλκινες ράβδους. Μια επιγραφή στον Ναό του Καρνάκ λέει για τον Αμενχοτέπ Β' (περίπου 1447-1420): «Όταν πυροβολεί στο χάλκινο πλακίδιο, το σκίζει σαν πάπυρο» Ένα ανάγλυφο τον δείχνει πάνω στο άρμα, να εκτοξεύει ένα πέμπτο βέλος στο «χάλκινο τούβλο». Υπάρχουν πολυάριθμες παραστάσεις σε  τάφους αξιωματούχων στίς Θήβες και στο Amarna (πρβλ. Bass 1967: 62 επ., εικ. 62-84). Μαζί με άλλα τιμαλφή, τα κρητικά τάλαντα - πλινθία (keftiubarren) προσφέρονται ως λάφυρα ή αφιερώματα. Σαφείς σκηνές προσφορών - δώρων βρίσκονται στο ναό του Medinet Habu, όπου Rarnses III, Amon Re ασήμι, χρυσός, χαλκός. Θυσιάζονται λινά, ρητίνες και πετράδια. Απεικονίσεις 'κρητικών' ράβδων / πλινθίων σε κυπριακές βάσεις σκαφών τα δείχνουν επίσης ως προσφορές. Το κομμάτι, που πιθανότατα βρέθηκε στην Κύπρο, στο Μουσείο Bible Lands στην Ιερουσαλήμ (Bible Lands 1981: 271 ff., εικ. 223) δείχνει μια πομπή από φέροντες θυσία που προσφέρουν μια μεταλλική κανάτα, ένα χάλκινο πλινθίο και ένα πρόβατο.

Ένα καλούπι για μπαρ keftiu βρέθηκε στο Ras Ibn Hani (Lagarce 1986). Μόνο στο κοντινό Ουγκαρίτ υπάρχουν θραύσματα πραγματικών πλινθωμάτων, ενώ δεν είναι γνωστά πλινθώματα ή απεικονίσεις τους από τη Συρία και τη Μεσοποταμία. Ουσιαστικά, οι ράβδοι αυτής της μορφής είναι γνωστές μόνο στο σώμα από την «πολιτική περιφέρεια» της Ύστερης Εποχής του Χαλκού, από την Κύπρο, την Ελλάδα και τη Σαρδηνία, όπου είχαν εμπιστευθεί ως επί το πλείστον ως μέρος του Holen der Erde. Μόνο πρόσφατα γνωστά θραύσματα μπαρ βρέθηκε σε έναν θησαυρό στη νότια Γερμανία (Oberwilflingen), ο οποίος μπορεί να χρονολογηθεί στα τέλη του 14ου αιώνα.Ταυτοποιήθηκε ως θραύσματα μιας ράβδου kettiu (Primas 1998) Πρόσφατα δημοσιεύτηκε το θραύσμα ενός μπαρ kettiu από την Pa-latca στην Τρανσυλβανία ( Ratea 2000: 26, εικ. 15) Αφού υπήρχε υποψία για ένα αντίστοιχο περιστατικό με βάση μικροσκοπικά δείγματα, μια πραγματική μπάρα keftiu βρέθηκε τώρα για πρώτη φορά στη λεκάνη των Καρπαθίων.

Οι θησαυροί στις περιοχές που αναφέρονται έχουν ο καθένας τον δικό του χαρακτήρα, ο οποίος θα έπρεπε να εξεταστεί λεπτομερώς για να ληφθούν στοιχεία για μια ερμηνεία αυτών των ευρημάτων. Για παράδειγμα, ενώ ο θησαυρός από το Oberwilflingen αντιπροσωπεύει μια σύντομη περίοδο συλλογής, ο θησαυρός από την Ακρόπολη στο Λίπαρι περιέχει αντικείμενα τεσσάρων αιώνων συνδυασμένα σε έναν θησαυρό (Moscetta 1988: 55 επ.), Matthäus και Schurnacher-Matthäus (Matthäus & Schumacher- Matthäus 1986: 128 επ.) έχουν επεξεργαστεί για τους κυπριακούς θησαυρούς ότι μπορεί να είχαν αποσυρθεί από την κυκλοφορία μετάλλων ως θυσιαστικές αξίες μπρούτζου. Ακόμη και με τους θησαυρούς της Σαρδηνίας, οι αναφορές στη λατρεία και τη θρησκεία είναι αναμφισβήτητες. Ότι ο θησαυρός από το Nuraghe Albucciu με μια σμίλη, έξι θραύσματα πλινθωμάτων, δώδεκα θραύσματα «αναθηματικών σπαθιών» (!) και 21 μεταλλικά θραύσματα «...μπορεί να έχουν συλλεχθεί από ένα εργαστήριο χαλκού για να ξαναλιωθούν.» (Begemann et al. 2001:46). σίγουρα θα πρέπει να επανεξεταστεί. Επίσης η γνώμη. να "θησαυρίσει να είσαι άνθρωπος", {{}} (Knapp et al. 1988) δεν αδικεί το φαινόμενο, αφού δεν υπάρχουν θησαυροί ανά πάσα στιγμή και παντού. Οι προσπάθειες για την ερμηνεία των θησαυρών είναι απαραίτητες κυρίως γι' αυτό, προκειμένου να ερμηνευτεί επαρκώς το σχέδιο κατανομής των ράβδων keftiu. Δεν αντικατοπτρίζει την κυκλοφορία. αλλά αντανακλά την απόρριψη των ράβδων keftiu. Δείξτε το Neutunde στην Τρανσυλβανία και στο Swabian Jura. ότι οι ράβδοι kettiu ήταν πολύ πιο διαδεδομένες από ό,τι αναγνωριζόταν παλαιότερα. Η προηγούμενη έλλειψη μπαρ keftiu στην κεντρική και νότια Ιταλία και στην Ισπανία μάλλον δεν αντικατοπτρίζει την πραγματικότητα της Εποχής του Χαλκού.

Συνοψίζοντας, όλα τα μέρη του θησαυρού του Tekirdag χρονολογούνται στα τέλη του 14ου ή στις αρχές του 13ου αιώνα π.Χ. μπορεί να χρονολογηθεί. Η σημασία του πηγάζει από το γεγονός ότι ο θησαυρός ενώνει τα προϊόντα από διαφορετικά εργαστήρια με πιο εμφανή τρόπο από σχεδόν οποιοδήποτε άλλο εύρημα, αναδεικνύοντας έτσι τις υπεραστικές συνδέσεις αυτής της περιόδου. Ο θησαυρός του Tekirdag δείχνει μέσα από τη σύνθεσή του ότι οι μεταλλικές βιοτεχνίες της νοτιοανατολικής Ευρώπης σχημάτιζαν έναν ανεξάρτητο κύκλο από μορφολογική άποψη, αλλά όχι έναν απομονωμένο κόσμο.Αντίθετα: Ένα δεύτερο, ιδιαίτερα αξιόλογο παράδειγμα των εκτεταμένων συνδέσεων στο Ο 14ος και 13ος αιώνας δείχνει ένα σκήπτρο (Εικ_ 2) με κυλινδρική λεπίδα και πόμολο σφυριού κατασκευασμένο από μαύρο ηφαιστειακό βράχο, το οποίο ανήκε στο φορτίο του πλοίου από το Uluburun (Bass 1989; Pulak 1988: 233 ff_ με εικ.. Buchholz: 68 επ.. Εικ. 3). Υπάρχουν μόνο τρεις συγκρίσεις για αυτήν την περίεργη μορφή: Ένα καλούπι από τον θησαυρό του Pobit Kamuk (Hänsel 1976: Taf. 1,1-2) στη Βουλγαρία. από το οποίο όμως λείπει το στρογγυλό πόμολο. Ένα δεύτερο, πιο συγκρίσιμο κομμάτι προέρχεται από τον θησαυρό του Drajna de Jos (Pelrescu-Dimbovila 1978: pl. 72, 77). Ένα τρίτο συγκρίσιμο κομμάτι βρέθηκε στο Hart of Lozova II Bez Straesni στη Μολδαβία (Dergaöev 2002: 37 αρ. 113, πράξη 35, 19). Ένα πέτρινο τσεκούρι με μια ισχυρά κυρτή λεπίδα από το Ljulin, με επιγραφή Yambol (Τροία και Θράκη χωρίς ημερομηνία 93 Αρ. 523 Εικ_ 14: Buchholz 1999; 76, Σχ. 6α) μπορεί επίσης να αναφερθεί σε αυτό το πλαίσιο. Στην ομάδα αυτή μπορεί να ανήκει και ένα θραύσμα από τη Δωδώνη της Ηπείρου (Sandars 1983· 58. Εικ. 12β). Ο θησαυρός του Drajna de Jos τοποθετείται συμβατικά στο επίπεδο Bz D σύμφωνα με τον Reinecke. Το ίδιο και ο θησαυρός της Λόζοβα. Αναφορικά με το θραύσμα ξιφίας από το Draine de Jos, μια παλαιότερη ταξινόμηση (Bz C2) έχει επίσης θεωρηθεί ότι υποστηρίζει μια χρονολόγηση στον 14ο αιώνα (Hänsel 1982, 15· Anders Hänse! 1976: 35). Ο Buchholz έχει υποδείξει ιρανικούς άξονες με τυλιγμένες άκρες της περιόδου των Ακκάδων (Buchholz 1999: 72. Εικ. 4: Calmeyer 1969: 25a Εικ. 23). Δεν υπάρχει άμεση χρονολογική σύνδεση, αλλά είναι δύσκολο να το υποθέσουμε. ότι και οι δύο μορφές θα έπρεπε να έχουν αναπτυχθεί εντελώς ανεξάρτητα η μία από την άλλη. Τα ευρήματα υποδεικνύουν συνδέσεις και δείχνουν πόσο ημιτελής είναι ακόμα η εικόνα εύρεσης μας. Σε κάθε περίπτωση, η ενίσχυση από αγκάθια των ιρανικών αξόνων βρίσκεται στο ..

Jung, R. 2015. "Vom Stechen zum Hauen – die Verbreitung neuer Schwerter am Ende des zweiten Jahrtausends v.u.Z.," in Krieg – eine archäologische Spurensuche, ed. Harald Meller & Michael Schefzik, Halle (Saale) (Landesmuseum für Vorgeschichte) 2015/2016, pp. 329–332. 

https://www.academia.edu/41179725/Dragojna_Eine_sp%C3%A4tbronzezeitliche_H%C3%B6hensiedlung_in_den_bulgarischen_Rhodopen_mit_importierter_mykenischer_Keramik

Jung, R., E. Bozhinova, H. Mommsen. 2010. "Dragojna – eine spätbronzezeitliche Höhensiedlung in den bulgarischen Rhodopen mit importierter mykenischer Keramik," in Mitteilungen des Deutschen Archäologischen Instituts Athen 125, 2010 (2013), pp. 45-98.

Burkhardt, L. ."Ada Tepe - A gold mine for the Mycenaeans? Cultural interrelations between the balkans and greece in the 2nd Mill. bc,"

https://www.ceeol.com/search/article-detail?id=779151

Valeria Fol. 2018. Mycenaean Thrace – a Theme to be Continued,"  Thracia 24, pp. 17-28.

https://www.jstor.org/stable/25684288

Molloy, B. 2010. "Swords and Swordsmanship in the Aegean Bronze Age," American Journal of Archaeology 114 (3), pp. 403-428.

ΠΛΕΟΝ ΠΡΟΣΦΑΤΟΣ ΕΜΠΛΟΥΤΙΣΜΟΣ - ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: 1911123

GOLD FROM TROY, POLIOCHNI & UR ALL HAD SAME ORIGIN

Η ΠΡΩΤΗ ΥΛΗ ΧΡΥΣΩΝ ΚΟΣΜΗΜΑΤΩΝ ΤΗΣ ΤΡΙΤΗΣ ΧΙΛΙΕΤΙΑΣ π.Χ. ΑΠΟ ΤΗΝ ΤΡΟΙΑ, ΠΟΛΙΟΧΝΗ ΛΗΜΝΟΥ & ΟΥΡ ΠΡΟΕΡΧΕΤΑΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΥΤΗ ΠΗΓΗ?

ΑΠΟ ΤΟ ΑΙΓΑΙΟ ΩΣ ΤΟΝ ΙΝΔΟ Α'[1]

Υπάρχει μια μακροχρόνια συζήτηση εάν και σε ποιο βαθμό ο χρυσός που ανεσκάφη στους Βασιλικούς Τάφους της Ur στην Μεσοποταμία σχετίζεται με τα χρυσά αντικείμενα που ευρέθηκαν στην Τροία. Δεδομένου ότι στην Μεσοποταμία δεν υπάρχουν φυσικά κοιτάσματα χρυσού, είχε παλαιότερα προταθεί ότι ο χρυσός από την Ur μπορεί να προέρχεται από τη δυτική Ανατολία. Εν τω μεταξύ, έχουν καταστεί διαθέσιμα πολύ περισσότερα στοιχεία που δείχνουν ότι κατά την τρίτη χιλιετία π.Χ. υπήρχε υψηλός βαθμός επαφής στον Παλαιό Κόσμο μεταξύ του Αιγαίου και της κοιλάδας του Ινδού.

Κατά την Πρώιμη Εποχή του Χαλκού ολόκληρη η περιοχή χαρακτηρίζεται από την διοικητική χρήση σφραγίδων, την υιοθέτηση τυποποιημένων μονάδων βάρους για διαφορετικές γεωγραφικές περιοχές που ήταν εν μέρει απλωμένα σε μεγάλες περιοχές καθώς και με τη χρήση υψηλού κύρους υλικών όπως το λάπις λάζουλι και το καρνήλιος ημιπολύτιμος λίθος.

Ιδιαίτερα εντυπωσιακή είναι η διανομή ξεχωριστών κοσμημάτων: δισκοειδείς χάνδρες με επίπεδα φτερά και τετραπλά σπειροειδή τεχνουργήματα που ευρέθηκαν επίσης στην Τροία και στην Πολιόχνη. Αυτά τα αντικείμενα κατασκευάζονταν κυρίως από χρυσό και η παρουσία τους υποδηλώνει ένα εκτεταμένο δίκτυο εμπορίου και επικοινωνίας που φτάνει από το Αιγαίο μέχρι την περιοχή του Ινδού με πολλαπλές διασταυρώσεις σε πλωτές οδούς και διαδρομές καραβανιών.

Παρά κάποιες διαφοροποιήσεις στο σχήμα των σφαιριδίων δίσκου με επίπεδα φτερά, και τα τετραπλά σπειροειδή μοτίβα από χάνδρες, σε μενταγιόν και σε δαχτυλίδια, η χρήση αυτών των διακριτών αντικειμένων σε μια τόσο μεγάλη περιοχή υποδηλώνει ένα είδος «συγκεκριμένου τύπου κοσμήματος» που χρησιμοποιείται από τις ομάδες αριστοκρατών. Αυτά τα άτομα θα συμμετείχαν έτσι σε ένα εκτεταμένο δίκτυο επικοινωνίας μέσω του οποίου διανέμονταν αγαθά και διοικητικές πρακτικές καθώς και αντικείμενα κύρους και πολύτιμες πρώτες ύλες. Όσον αφορά στο ζήτημα της πιθανής συνδέσεως μεταξύ Τροίας/Τρωάδας και Ur, ιδιαίτερη σημασία έχουν τα κρεμαστά κοσμήματα με προσαρτημένη τετραπλή σπείρα. Τέσσερα στολίδια, αποδιδόμενα στην Τρωάδα, πιθανώς στην Τροία, αγοράστηκαν από το Penn Museum στην Φιλαδέλφεια και επιστράφηκαν πρόσφατα στην Τουρκία. Είναι αξιοσημείωτο ότι σχεδόν πανομοιότυπα χρυσά αντικείμενα είναι γνωστά από τους Βασιλικούς Τάφους της Ur. Με βάση τις ομοιότητες της συθέσεως των κρεμαστών κοσμημάτων και των διακοσμητικών θεμάτων, τα αντικείμενα από την Τρωάδα θεωρήθηκαν ως απομιμήσεις των αντικειμένων της Μεσοποταμίας ή ακόμη και εισαγωγές. Είναι πλέον δυνατό να αναγνωριστούν οι εντυπωσιακές τυπολογικές σχέσεις μεταξύ της Τροίας, της Πολιόχνης και της Ur με σύγκριση των χημικών τους συνθέσεων.

ΑΠΟ ΤΟ ΑΙΓΑΙΟ ΩΣ ΤΟΝ ΙΝΔΟ Β'[2]

Ανάλογη κατάσταση με αυτήν των Ασσυριακών εμπορείων, αν όχι σε υψηλότερο ακόμη επίπεδο, επικρατούσε σε μιάν ευρεία περιοχή ήδη από τα μέσα της τρίτης χιλιετίας στα πλαίσια αυτού που ονομάσθηκε Πρώϊμος Χρυσούς Αιών.[3] Από τον Μόχλο και τα νεκροταφείο της Μεσσαράς στην Κρήτη ως την Τροία και Πολιόχνη, από το Alaca Hüyük και το Dorak της Ανατολίας, από το νεκροταφείο του Maikop της νότιας Ρωσσίας, την Ur, το Mari, την Ebla, το Tell Brak και ως τα μεγάλα οικιστικά κέντρα του Ινδού ποταμού έχουν φθάσει ως εμάς αναρίθμητα κομψοτεχνήματα της πιο προχωρημένης μεταλλοτεχνίας.[4] Στην περιοχή, μάλιστα, ο Schuhmacher εντάσσει και την Ιβηρική[5] όπου έχουν ευρεθεί παρόμοια χρυσά διαδήματα.[6] Ομοιότητες συνδέουσες την Ur, το Mari και τον πολιτισμό του Ινδού φαίνεται ότι περιλαμβάνουν μεταξύ των άλλων και την χρήση επεξειργασμένων οστράκων, με κοινά διακοσμητικά στοιχεία, για την παραγωγή χρηστικών αντικειμένων όπως κοχλιαρίων και φιαλών για σπονδές.[7]

Η ΔΙ' ΕΞΑΧΝΩΣΕΩΣ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑ ΣΕ ΤΕΚΜΗΡΙΑ ΤΟΥ ΕΑΜΑ

Διαβιβάζεται το ακόλουθο μήνυμα - ερώτημα που ετέθη και στο ΕΑΜΑ: 

Αγαπητές κυρίες / κύριοι, του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου Αθηνών και του ΥΠ ΠΟ,

πρόσφατα στο Journal of Archaeological Science 149 (January 2023), δημοσιεύτηκε το άρθρο "Portable laser ablation sheds light on Early Bronze Age gold treasures in the old world: New insights from Troy, Poliochni, and related finds", υπογεγραμμένο από τους Moritz Numrich, Christoph Schwall, Nicole Lockhoff, Kostas Nikolentzos, Eleni Konstantinidi-Syvridi, Massimo Cultraro, Barbara Horejs, Ernst Pernicka. Σύμφωνα με το άρθρο σε τεκμήρια του Μουσείου των Αθηνών επετράπη η λήψη δειγμάτων προκειμένου να ακολουθήσει ανάλυση στην Γερμανία. Θα ήθελα να πληροφορηθώ από ποιόν και με ποιά διαδικασία επετράπη κάτι τέτοιο. 

ΜΦΧ 

Δ Ν Κονιδάρης, 13/12/22

Necklaces (top left), earrings (top right) and brooches (bottom) were among the total 61 gold objects from Troy that have been studied by the international team of researchers.

Μιά διεθνής συνεργασία όπου το ΕΑΜΑ εμφανίζεται ως ο ουραγός, παρέχον απλώς τα ανεκτίμητα χρυσά κοσμήματα προς εξάχνωση / ξετρύπημα. Άλλωστε η συμμετοχή των Ελλήνων επιστημόνων εμφανίζεται επίσης αμφισβητούμενη εδώ, με μόνο σαφές όφελος την συμπερίληψη των ονομάτων τους μεταξύ των συντακτών του άρθρου, στο οποίο υποστηρίζουν ότι προσέφεραν την τεκμηρίωση (!!). Τεκμηρίωση που αφορά σε τεκμήρια χιλιο-δημοσιευμένα και υπερ-σχολιασμένα..

Γιά την διεξαγωγή της μελέτης & των ελέγχων λήφθηκαν 84 δείγματα (δι εξαχνώσεως!) από 61 κοσμήματα της Τροίας & της Πολιόχνης, κατά κύριον λόγο προερχόμενα από το ΕΑΜΑ (25+20 = 55), Ποιός το επέτρεψε ???? Άς σημειωθεί ότι μεταξύ των τεκμηρίων που ελέγχθηκαν περιλαμβάνεται και δακτύλιος κόμης από την Πολιόχνη που ευρίσκεται στο Γερμανικό SAM, άν και φέρει αρίθμηση από το ΕΑΜΑ! Πιθανώς πρόκειται για εξαγωγή προς Γερμανία του τεχνουργήματος!

https://www.classicult.it/en/gold-from-troy-poliochni-and-ur-all-had-same-origin/?fbclid=IwAR2CcXKGZRDjIzOe0MljD2T2ywH5gYzRiILH3jGTwH3pBZnbNDfWRIc3cDg

Experts have long debated the origin of the gold from the royal tombs of Ur as well. There are no natural sources of gold in Mesopotamia – so West Anatolia, which was also the site of Troy, was believed to be a possible source.

“However, other quite different regions which are known to have had strong trade links with Ur have also been considered,” says Pernicka. Comparative archaeological studies have shown from strikingly similar items that these were used in the Early Bronze Age across a large geographic area, stretching from the Aegean to the Indus valley in what is now Pakistan: official seals and standardized weights, earrings with the same spiral patterns, gemstones such as lapis lazuli or the shimmering carnelian. “The new archaeometric data open up a sound and global framework for our models of societies, their networks and the significance of resources around 4500 years ago,” says Horejs.

The precise origin of the gold of Troy could not however be determined once and for all by the researchers, Pernicka says,

“If we observe the share of trace elements in the gold from Troy, Poliochni and Ur, Bronze Age gold from Georgia correlates the closest with the stated find sites. But we still lack data and studies from other regions and from other objects to establish this assumption.” 

Η οπή που έχει λιώσει στην επιφάνεια του χρυσού αντικειμένου με την δέσμη από το φορητό σύστημα αφαιρέσεως / εκτομής λέιζερ έχει διάμετρο μόλις 120 μm,  βάθος εκτομής 200 μm, διαθέτει δε κωνική μορφή, με το βάρος του αφαιρουμένου υλικού να ανέρχεται στα 14 μg περίπου. Η ζημιά στο χρυσό αντικείμενο μπορεί να διακριθεί μόνον χρησιμοποιώντας ηλεκτρονικό μικροσκόπιο. Όμως ορατή δια μικροσκοπίου είναι η παραμόρφωση και ο αποχρωματισμός περιφερειακά της οπής σε διάμετρο εξαπλάσια αυτής της οπής, ενώ παρατηρούνται και υπολείμματα (σταγονίδια απο συμύκνωση του νέφους), ενώ και η δομή του μετάλλου που απέμεινε περί το σημείο επεμβάσεως εκτιμάται ότι επηρεάστηκε!!

 

Κρατήρας εκτομής με υπολείμματα από το εξαχνωμένο υλικό

ΑΛΛΗΛΟΓΡΑΦΙΑ

ΤΡΙΤΟΣ: 

Κύριε Κονιδάρη οι αναλύσεις πραγματοποιήθηκαν αφού λήφθηκαν όλες οι απαραίτητες άδειες, βάσει της κείμενης νομοθεσίας και στο πλαίσιο ελληνογερμανικού ερευνητικού προγράμματος. Η δειγματοληψία έγινε προσεκτικά, το σημείο της λήψης δεν είναι ορατό δια γυμνού οφθαλμού και συνεπώς δεν ετέθη σε κίνδυνο η ακεραιότητα του αρχαίου

ΥΠΟΦΑΙΝΟΜΕΝΟΣ 

Ευχαριστώ, όμως η απάντησή σας δεν με καλύπτει μιάς και δεν συνοδεύεται από τεκμήρια. Ευχαριστώ για την ευγένειά σας. ΥΓ: Είναι αδύνατον να λαμβάνει χώραν δειγματοληψία και να διατηρείται η ακεραιότητα του ευρήματος. 

ΤΡΙΤΟΣ: 

Οι σχετικές αποφάσεις εκδίδονται από διευθυνση συντηρησης, εάν έχετε κάποιο ιδιαίτερο ενδιαφέρον μπορείτε να στείλετε αίτημα για να έχετε προσβαση σε αυτά. Πάντως τέτοιου είδους αναλύσεις γίνονται δεκάδες σε όλα τα ελληνικά μουσεία και εφορειες αρχαιοτήτων

ΥΠΟΦΑΙΝΟΜΕΝΟΣ 171222 

Θα ήμουν πολύ περίεργος να μάθω σε πόσα άλλα ανάλογα τεκμήρια της τρίτης χιλιετίας π.Χ. έχουν γίνει ανάλογες 'δειγματοληψίες'.. Π.χ. υπάρχουν ανάλογες σε ευρήματα της Ούρ κλπ.? Θα ήθελα επίσης το πλήρες άρθρο, και όλα τα σχετικά με τις αιτήσεις και εγκρίσεις για τέτοιες επεμβάσεις, καθώς και εάν τα ευρήματα μεταφέθηκαν στο εξωτερικό .. Σε κάθε περίπτωση εσείς είστε ευγενέστατος να παράσχετε εξηγήσεις, πιθανόν όμως να μήν είστε σε θέση να δώσετε ότι κάποιος πολίτης, όπως εγώ, ζητά .. Για τις τέτοιες δειγματοληψίες & αναλύσεις εν συνεχεία επεμβάσεων σε ευρήματα τέτοιας σημασίας θα αναμείνω περαιτέρω εξηγήσεις, όπως και για ανάλογα.. ΥΓ: θυμίζω ότι η πινακίδα του Δισπηλιού έχει απωλεσθεί .. και δεν είναι η μόνη περίπτωση .. 

ΤΡΙΤΟΣ: 181222 

Δειγματοληψιες γίνονται σε πολλα ευρήματα από πολλες θέσεις σε όλο τον κόσμο, φυσικά δεν εξάγονται αντικείμενα στο εξωτερικό και όλα βρίσκονται στο μουσείο μας, όπως συμβαίνει και με τα υπόλοιπα μουσεία της Ελλάδος. Γιά ο, τι παραπανω, πρέπει να κάνετε γραπτό αίτημα, τεκμηριωνοντας το λόγο που το ζητάτε. Ήδη στο άρθρο μας γίνεται συγκριση με αναλυθεντα ευρήματα από Βουλγαρία, Τουρκία κλπ. Εν τέλει ποιο είναι το πρόβλημα σας; εάν ενεργούμε νόμιμα; εάν καταστρέφουμε αρχαία;

ΥΠΟΦΑΙΝΟΜΕΝΟΣ 181222 

Η οπή που έχει λιώσει στην επιφάνεια του χρυσού αντικειμένου με την δέσμη από το φορητό σύστημα αφαιρέσεως / εκτομής λέιζερ αναφέρεται ότι έχει διάμετρο μόλις 120 μm και διαθέτει κωνική μορφή, όμως το βάθος εκτομής εκτιμάται περί τα 200 μm, ή όχι ? Η ζημιά στο χρυσό αντικείμενο (υποστηρίζεται ότι) μπορεί να διακριθεί μόνον χρησιμοποιώντας ηλεκτρονικό μικροσκόπιο, όμως ορατή δια του μικροσκοπίου είναι η παραμόρφωση και ο αποχρωματισμός περιφερειακά της οπής σε διάμετρο πολλαπλάσια αυτής της οπής, ενώ προφανώς η δομή του μετάλλου που απέμεινε ομοίως επηρεάστηκε!! Εμφανής είναι επίσης η απόθεση στην επιφάνεια σφαιροειδών αποθέσεων, προφανώς από την ψύξη του νέφους του προερχομένου από το αφαιρεθέν υλικό! Δεδομένου ότι τα υπό μελέτη ανεκτίμητης αξίας χρυσά κοσμήματα έχουν μικρές διαστάσεις, μάλιστα κατά περίπτωση πάχη περί το mm, ερωτάται άν βάθη εκτομής ίσα με το 1/5 του προηγουμένου μεγέθους, άν - συνεχίζω - μπορεί να θέσουν σε κίνδυνο την κατάσταση συντηρήσεως των τεκμηρίων. Πολύ περισσότερο όταν τα όποια αποτελέσματα της μελέτης εμφανίζουν ακρίβεια της τάξεως του +-30% (Burger et al. 2017). Ερωτάται επίσης ποιός ο λόγος να γίνουν αυτές οι κατ' αρχήν επικίνδυνες επεμβάσεις σε χρυσά ευρήματα της τρίτης χιλιετίας π.Χ., δεδομένων των κινδύνων και της χαμηλής ακρίβειας των όποιων αποτελεσμάτων. Αυτό που φοβούμαι είναι ότι το ΕΑΜ εμφανίζεται σε αυτήν την 'συνεργασία' ως ουραγός, παρέχον κατά βάσιν τους θησαυρούς του, με αμφισβητήσιμη περαιτέρω συμμετοχή των αξιόλογων - κατά τα άλλα - Ελλήνων αρχαιολόγων - στο αρχαιολογικό / αναλυτικό έργο, πέραν της αναφοράς των ονομάτων των ως συντακτών του άρθρου.

ΥΠΟΦΑΙΝΟΜΕΝΟΣ 181222

Μήν χάνετε την ευγένειά σας, είστε υποχρεωμένοι ως θεματοφύλακες της κληρονομιάς μας να δίδετε εξηγήσεις στους πολίτες.

ΤΡΙΤΟΣ 181222: 

Εννοείται. Και νομίζω σας έδωσα επαρκεστατες σημειώνοντας από την αρχή ότι μεριμνούμε για την ακεραιότητα των αρχαίων. Αλλά ταυτόχρονα προσπαθουμε να απαντουμε σε επιστημονικά ερωτήματα με βάση τις νέες αρχαιομετρικες μεθόδους. Απλώς πρεπει και εγώ να καταλάβω ποιος είναι ο προβληματισμος επιφυλαξη σας .. Κυριε κονιδαρη η μέθοδος ήταν γνωστή και αναλυμενη με λεπτομέρεια, εξετάστηκε και εγκρίθηκε από τη δνση συντήρησης που εκτελεί ελέγχει και αδειοδοτει όλες τις τέτοιου είδους έρευνες. Εννοειται ότι τα προς εξέταση αρχαία ήταν προσεκτικα επιλεγμένα και δεν είχαν τα χαρακτηριστικά που αναφέρετε. Ως προς τη συμμετοχή μας έχουμε αναλάβει ο, τι μας αναλογεί, την αρχαιολογική τεκμηρίωση τους και αυτό προσφέρουμε. .. Και φυσικά την ερμηνεία των αποτελεσμάτων. Εάν μετά από αυτά δεν σας πεισω τότε δεν μπορώ να προσθεσω κάτι άλλο. Εάν κάποιος είναι από την αρχή προκατειλημμενος ότι καποιος κάνει δήθεν λανθασμένες ενέργειες τότε δεν υπάρχει περιθωριο διαλόγου. 

ΥΠΟΦΑΙΝΟΜΕΝΟΣ 181222 

Προσφέρατε μόνον διαβεβαιώσεις και ΚΑΝΕΝΑ από τα ζητηθέντα στοιχεία .. 

ΤΡΙΤΟΣ 181222 

Κυριε κονιδαρη σας είπα ότι η αδειοδότηση γίνεται από τη δνση συντήρησης, σε αυτήν με γραπτό επίσημο αίτημα πρέπει να απευθυνθείτε να σας δώσει τις άδειες. Εγώ σας λέω ότι υπάρχουν, εάν δεν με πιστευετε μπορείτε να τις αναζητήσετε εκεί ..

Επίσης τονίζω ότι γίνονται ετησίως δεκάδες Αρχαιομετρικες έρευνες από Έλληνες, ξένους, και από τους δυο, επιστήμονες. Είστε εναντίον των επιστημονικών ερευνών;

ΥΠΟΦΑΙΝΟΜΕΝΟΣ 181222 

Υποτιμάτε κυρίως τον εαυτό σας με αυτά.. Όσο για της επιστημονικές υποδείξεις σας .. προτιμώ να μην απαντήσω .. διατηρώντας την σοβαρότητά μου

Χρυσή κλωστή στριμμένη από λωρίδες φύλλου χρυσού[8]

Α' ΑΝΟΙΚΤΗ ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΣΤΟ ΕΑΜΑ & ΥΠΠΟ

Αγαπητές κυρίες / κύριοι, του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου Αθηνών και του ΥΠ ΠΟ, πρόσφατα στο Journal of Archaeological Science 149 (January 2023), δημοσιεύτηκε το άρθρο:

"Portable laser ablation sheds light on Early Bronze Age gold treasures in the old world: New insights from Troy, Poliochni, and related finds", υπογεγραμμένο από τους Moritz Numrich, Christoph Schwall, Nicole Lockhoff, Kostas Nikolentzos, Eleni Konstantinidi-Syvridi, Massimo Cultraro, Barbara Horejs, Ernst Pernicka. 

Σύμφωνα με το άρθρο επετράπη η λήψη δειγμάτων από χρυσά τεκμήρια του ΕΑΜΑ, προκειμένου να ακολουθήσει φασματομετρική ανάλυση στην Γερμανία. Θα ήθελα να πληροφορηθώ από ποιόν και με ποιά διαδικασία επετράπη κάτι τέτοιο, θα παρακαλούσα δε να μου δοθεί το σύνολο του σχετικού υλικού: αιτήσεις, άδειες κλπ.{A} Σημειώνω ότι σύμφωνα με την δημοσίευση η δειγματοληψία αφορούσε σε 25+20 = 55 χρυσά τεχνουργήματα του ΕΑΜΑ από την Τροία & Πολιόχνη (αντιστοίχως), της τρίης χιλιετίας π.Χ., αλλά και σε έναν ακόμη ‘δακτύλιο κόμης’ από την Πολιόχνη που ευρίσκεται, άγνωστο πώς, στο Γερμανικό SAM (Studien zu den Anfängen der Metallurgie), άν και φέρει αρίθμηση τεκμηρίου του ΕΑΜΑ! Πιθανώς πρόκειται για τεχνούργημα που έχει στο παρελθόν εξαχθεί στην Γερμανία, γεγονός για το οποίο η κοινή γνώμη δεν έχει ενημερωθεί, σε κάθε δε περίπτωση θα παρακαλούσα να παράσχετε τώρα την σχετική πληροφόρηση {B}!! 

Φαίνεται ότι οι ‘σχεδόν μη καταστρεπτικές’ δειγματοληψίες έγιναν στα πλαίσια μιάς διεθνούς ‘συνεργασίας’ μεταξύ δύο φορέων:

OEAW (Österreichische Akademie der Wissenschaften): A NEW APPROACH FOR GOLDEN TREASURES όπου το ΕΑΜΑ αναφέρεται απλώς ως δότης των προς δειγματοληψία τεκμηρίων!)

&

 CEZA (Curt-Engelhorn-Centre Archaeometry): Mycenaean gold – Studies on Origin, Distribution and Authenticity, στην ομάδα του οποίου περιλαμβάνονται ως συμμετέχοντες αρχαιολόγοι του ΕΑΜΑ και άλλοι, όπου η Ελληνική πλευρά εμφανίζεται ως συνεργαζόμενη. Άλλωστε το έργο αφορά στον Μυκηναϊκό χρυσό.. (!!) οπότε φοβούμαστε για πρόσθετες επεμβάσεις σε τεκμήρια του Μυκηναϊκού πολιτισμού {Γ}. Για την Ελληνική συμμετοχή σε αυτά τα δύο προγράμματα θα θέλαμε επίσης πλήρη ενημέρωση {Δ}. 

Σύμφωνα με την δική μας κατανόηση του πράγματος το ΕΑΜΑ εμφανίζεται ως ο ουραγός ή πτωχός συγγενής, παρέχον απλώς τα ανεκτίμητα χρυσά κοσμήματα προς εξάχνωση / ξετρύπημα. Άλλωστε η συμμετοχή των Ελλήνων επιστημόνων εμφανίζεται επίσης αμφισβητούμενη εδώ, με μόνο σαφές όφελος την συμπερίληψη των ονομάτων τους μεταξύ των συντακτών του άρθρου, στο οποίο υποστηρίζουν ότι προσέφεραν την τεκμηρίωση (!!). Τεκμηρίωση που, όμως, αφορά σε τεκμήρια χιλιο-δημοσιευμένα και υπερ-σχολιασμένα από πολλές δεκαετίες τώρα .. 

Σημειώνω ότι η δειγματοληψία σε κάθε έκθεμα έγινε δι’ εξαχνώσεως, με την βοήθεια φορητής συσκευής λέιζερ (pLA). Η οπή που δημιουργείται έτσι στην επιφάνεια του χρυσού αντικειμένου με την δέσμη από το φορητό σύστημα αφαιρέσεως / εκτομής λέιζερ έχει διάμετρο 120 μm,  βάθος εκτομής 200 μm, διαθέτει δε κωνική μορφή, με το βάρος του αφαιρουμένου υλικού να ανέρχεται στα 14 μg περίπου ανά δείγμα. Η ζημιά στο χρυσό αντικείμενο μπορεί να διακριθεί χρησιμοποιώντας ηλεκτρονικό μικροσκόπιο. Ομοίως ορατή δια μικροσκοπίου είναι η παραμόρφωση και ο αποχρωματισμός περιφερειακά της οπής σε διάμετρο επταπλάσια αυτής της οπής (προσεγγίζοντας έτσι το 1 mm), ενώ παρατηρούνται και υπολείμματα (σταγονίδια από συμπύκνωση του νέφους), εκτιμάται δε ότι επηρεάστηκε και η δομή του μετάλλου που απέμεινε περί το σημείο επεμβάσεως!!

Επισημαίνεται ότι η ακρίβεια που έτσι επιτυγχάνεται από την υιοθέτηση του συγκεκριμένου σχήματος δειγματοληψίας & αναλύσεως ανέρχεται στο χονδροειδές +-30%, με αποτέλεσμα τα όποια ευρήματα και συμπεράσματα να είναι ασαφή. Πράγματι ο Pernicka στην σχετική ανακοίνωση τύπου της 30.11.2022 καταλήγει: “If we observe the share of trace elements in the gold from Troy, Poliochni and Ur, Bronze Age gold from Georgia correlates the closest with the stated find sites. But we still lack data and studies from other regions and from other objects to establish this assumption.”

Αξίζει να σημειωθεί ότι το δειγματοληπτικό – μετρητικό σχήμα pLA-ICP-MS που υιοθετήθηκε στα τεκμήρια του ΕΑΜΑ εφαρμόστηκε σε τεκμήρια της Ur, με την διαφορά όμως ότι εκεί χρησιμοποιήθηκε σταθερή συσκευή δειγματοληψίας LA, ενώ – επιπρόσθετα - τα Μεσοποταμιακά τεκμήρια που ελέγχθηκαν έχουν διασωθεί σε θρυμματισμένη μορφή και είναι εν γένει μεγαλύτερου μεγέθους, εν σχέσει με αυτά του ΕΑΜΑ. Ομοίως σε θρυμματισμένη συνήθως μορφή έχουν ευρεθεί τεκμήρια της Γεωργίας (Κολχίδος) στα οποά έγινε επίσης ανάλυση στοιχείων, ιχνοστοιχείων και ισοτόπων. Ας προσθέσουμε εδ΄ώ ότι τα Κολχικά ευρήματα διαθέτουν έντονη Ελληνική (Μυκηναϊκή) συσχέτιση..

Αγαπητοί κύριοι του ΥΠ ΠΟ – ΕΑΜΑ θα παρακαλούσα να μάς παράσχετε πλήρη ενημέρωση για το θέμα, ιδιαίτερα στα σημεία {Α-Β-Γ-Δ} και να προστατέψετε τα τεκμήρια της ιστορίας μας, μη ανταλλάσσοντάς τα ‘σαν καθρεφτάκια προς ιθαγενείς) έναντι μικρο-εξυπηρετήσεων αρχαιολόγων μας προς το DAI… Πολύ περισσότερο που η Γερμανική πλευρά, σύμμαχος των γενοκτόνων Τούρκων από παλιά, διατηρεί πληθώρα ευρημάτων του ευρύτερου Ελληνικού Πολιτισμού μας στα Μουσεία μας..

ΜΦΧ 

Δ Ν Κονιδάρης, 13/12/22

ΥΓ: Σημειώστε ότι ερώτημά μου υποβληθέν από εβδομάδος στο ΕΑΜΑ δεν έχει απαντηθεί, σε περίπτωση δε που επιμένετε στην σιωπή θα καταφύγω στον Τύπο.

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ - ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΕΑΜΑ[9]

https://www.facebook.com/permalink.php?story_fbid=pfbid0333TCw1FdBpq6nWS4pJP3VYZ18f6BusyrRvRdKPEpjXVtxbbjyNuxuTWkSVeaHVzml&id=100052896971032&__cft__[0]=AZVcWs5HL_PMAdgh_cbxZQPtFuzFJk3wPZPZUtEJ8OfR-lBR1bv0EytVNmw3qgDJnWsrm89CBE-0tyfvVBtsoIQWzGaxPPx9b3_brwRzwO5IDw0tlbQBdclVHPr6QS_-64O2bJB1VODSJ-T0Ngyb208DJNpa2SkJDv_99FJcLE3Ndw&__tn__=%2CO%2CP-R

23.12.2022

ΘΕΜΑ: Ερευνητικό πρόγραμμα αρχαιομετρικών αναλύσεων στο ΕΑΜ

ΣΧΕΤ. Η από 13/12/22 επιστολή σας

Αξιότιμε κύριε Κονιδάρη

Σε απάντηση του από 22 Δεκεμβρίου μηνύματος ηλεκτρονικού ταχυδρομείου σας ενημερώνουμε τα εξής:

1. Το άρθρο "Portable laser ablation sheds light on Early Bronze Age gold treasures in the old world: New insights from Troy, Poliochni, and related finds" στο οποίο αναφέρεσθε παρουσιάζει τα προκαταρκτικά πορίσματα ενός ερευνητικού προγράμματος με τίτλο «A new approach for golden treasures. Innovative analyses in Archaeometry», με επιστημονικό υπεύθυνο - συντονιστή τον Δρ. Reinhard Jung (Austrian Academy of Sciences, Βιέννη). Στο συγκεκριμένο πρόγραμμα συμμετέχουν διακεκριμένοι επιστήμονες από την Αυστρία, τη Γερμανία και την Ιταλία, ενώ τον γενικό συντονισμό των αρχαιομετρικών αναλύσεων έχει ο διεθνώς καταξιωμένος για τις επιστημονικές του μελέτες, Καθηγητής Ernst Pernicka (Curt Engelhorn Zentrum Archäometrie Institute, University of Heidelberg). Το εν λόγω άρθρο αξιολογήθηκε πριν τη δημοσίευσή του - σε ένα από τα πλέον έγκριτα περιοδικά για μελέτες αυτού του είδους - από ομάδα επιστημόνων–κριτών, σύμφωνα με την συνήθη διαδικασία που προηγείται της έκδοσης επιστημονικών πονημάτων.

2. Το άρθρο είναι προσβάσιμο σε όλους στο σύνδεσμο

https://reader.elsevier.com/reader/sd/pii/S0305440322001522?token=5249E7CAEF2

7C911D1016FC6F840DF0DA456293CDA597EEF8EE4753A6BA8CBEC76420767

3EF668C583E9AACEF6A137C9&originRegion=eu-west-

1&originCreation=20221222074106, δείγμα της πλήρους διαφάνειας αλλά και του σεβασμού της επιστημονικής δεοντολογίας. Το θέμα αντιμετωπίστηκε θετικά και από τον ελληνικό τύπο https://www.thepresident.gr/2022/12/02/polychryses-archaiespoleis-

opos-i-troia-i-poliochni-kai-i-oyr-moirazontan-ylika-kai-technites/

3. Ο κ. Jung που είναι ο συντονιστής της έρευνας, είναι αξιόπιστος ερευνητής με μακρά εμπειρία και γνώση στην Αιγαιακή αρχαιολογία, έχει εργαστεί στην Ελλάδα επί σειρά ετών και έχει συνεργαστεί και παλαιότερα με το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο. Όλοι οι συμμετέχοντες στο πρόγραμμα εξάλλου, ο καθένας στον τομέα του, είναι αναγνωρισμένοι ερευνητές από τη διεθνή επιστημονική κοινότητα.

4. Η αδειοδότηση των αρχαιομετρικών αναλύσεων πραγματοποιήθηκε από τη Διεύθυνση Συντήρησης Αρχαίων και Νεωτέρων Μνημείων του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, η οποία είναι και η καθ’ ύλην αρμόδια βάσει της εγκυκλίου ΥΠΠΟΑ/ΓΔΑΠΚ/ΔΣΑΝΜ/Φ77/217149/140435/2243/09-06-2017 περί δειγματοληψιών.

Οι εγκριτικές αποφάσεις της ΔΣΑΝΜ είναι οι κάτωθι:

ΥΠΠΟΑ/ ΓΔΑΠΚ/ ΔΣΑΝΜ/ ΤΕΕ/ 628487/ 451418/ 5436/ 486/ 24.1.2019. .

ΥΠΠΟΑ/ΓΔΑΠΚ/ΔΣΑΝΜ/ΤΕΕ/Φ77/ 365561/257098/3975/246/ 24.11.2020

ΥΠΠΟΑ/Φ77/365561π.ε./ 24.5.2021

ΥΠΠΟΑ/Φ77/376675/ 10.11.2021

Η λήψη των παραπάνω αποφάσεων ανήκει στην αρμοδιότητα της εκδούσας Διεύθυνσης, εφόσον αυτό επιτρέπεται από τον Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας, ο οποίος ρυθμίζει, μεταξύ άλλων και τέτοιου είδους θέματα.

5. Σημειώνεται ότι τόσο στην αίτηση όσο και στην εισήγηση του ΕΑΜ υπήρξε αναλυτική περιγραφή της αρχαιομετρικής μεθόδου, καθώς και σύμφωνη γνώμη του Τμήματος Συντήρησης του ΕΑΜ για την επιλογή των αντικειμένων. Άλλωστε το ΕΑΜ αρνήθηκε να δώσει την άδεια για συγκεκριμένα αντικείμενα (τα οποία περιλαμβάνονταν στον αρχικό κατάλογο της αίτησης). Συγκεκριμένα, επισημαίνεται στην εισήγησή μας προς τη ΔΣΑΝΜ:

«Το ΕΑΜ εκφράζει τη σύμφωνη γνώμη του με τους εξής όρους – παρατηρήσεις:

α) Δεν χρειάζεται να εξετασθεί το διάδημα από τον Ταφικό Κύκλο Β Μυκηνών με αρ. ευρ. Π 8599, καθώς πρόκειται να αναλυθεί από τον λακκοειδή Γ του Ταφικού Κύκλου Β το Π 8706.

β) Δεν είναι αναγκαία η δειγματοληψία–ανάλυση των Π 242, 243, 244, καθώς πρόκειται να εξετασθεί το Π 26.

γ) Το Π 394 είναι υπό συντήρηση και πρέπει να γνωμοδοτήσει το αρμόδιο Τμήμα, αφού ολοκληρωθεί η παρέμβαση των συντηρητών, εάν μπορεί να αναλυθεί. Υπάρχει η δυνατότητα ανάλυσης χρυσών ήλων από την αποθήκη (π.χ. Π 779). Το ίδιο ισχύει και για τα υπόλοιπα εγχειρίδια–ξίφη (π.χ. το Π 5664).

δ) Λόγω της μοναδικότητας και της ξεχωριστής σημασίας δεν συναινούμε στην δειγματοληψία και ανάλυση των χρυσών νεκρικών προσωπίδων με αρ. ευρ. Π 623, Π 624.

ε) Λόγω της μοναδικότητας, της ξεχωριστής σημασίας, της εξαιρετικά λεπτότεχνης και εύθραυστης κατάστασης διατήρησης, δεν συναινούμε στην δειγματοληψία και ανάλυση των ενωτίων από Πολιόχνη Π 7159».

Συνεπώς στην πρότασή μας για την έγκριση της δειγματοληψίας ελήφθησαν υπόψη οι παράγοντες κινδύνου και οι παράμετροι φθοράς ή «κακοποίησης» των αρχαίων.

6. Κανένα αρχαίο δεν εξήχθη από την χώρα. Το αναφερόμενο Π 7161.2 είναι αντικείμενο που βρίσκεται στις συλλογές μας και όχι στη Γερμανία, ενώ το SAM που αναφέρετε στο μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου δεν είναι κάποιο Μουσείο ή Ινστιτούτο, αλλά επιστημονική σειρά μελετών/περιοδικών με αναλυτικό τίτλο Studien zu den Anfängen der Metallurgie: SAM/Römisch-Germanisches Zentralmuseum, Mainz.[ΣτΜ: 10] Αυτό επισημαίνεται άλλωστε και στο άρθρο (σελ. 3 και 6), με την πρόσθετη διευκρίνιση ότι στο Π 7161.2 έγινε δειγματοληψία παλαιότερα δύο φορές από τον Axel Hartmann και δημοσιεύθηκε στο SAM 3 (Hartmann 1970. Prähistorische Goldfunde aus Europa. Studien zu den Anfängen der Metallurgie (SAM), Band 3, Berlin). Άλλωστε αναφέρεται και στο πρόσφατα δημοσιευθέν άρθρο: “…. hair ring from Poliochni (SAM -Studien zu den Anfangen der Metallurgie- archive: Au 4358; National Archaeological Museum Athens: Π 7161.2) were analyzed with this method…elevated platinum concentrations had already been observed in gold objects from Poliochni that were analyzed as part of the SAM project (Hartmann 1982)”.

7. Σε όλες τις αποφάσεις της ΔΣΑΝΜ έχουν τεθεί οι πιο κάτω όροι:

« Η δειγματοληψία, η συσκευασία και η διαδικασία παραλαβής των δειγμάτων να πραγματοποιηθεί στο χώρο φύλαξης υπό την επίβλεψη συντηρητή του ΕΑΜ, το οποίο να ειδοποιηθεί εγκαίρως για την ακριβή ημερομηνία.

Οι περιοχές δειγματοληψίας να τεκμηριωθούν με λεπτομέρεια σχεδιαστικά και φωτογραφικά και τα τεκμήρια να ενταχθούν στο φάκελο των αντικειμένων, ώστε να είναι εφικτή η ανάκληση τους.

Η άδεια χορηγείται με την προϋπόθεση μη εξάντλησης του σχετικού υλικού, ώστε να διασφαλιστεί ότι θα υπάρχει υλικό διαθέσιμο για μελλοντικές αναλύσεις.

8. Το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο υπήρξε και εξακολουθεί να είναι από τους πρωτοπόρους στις αρχαιομετρικές αναλύσεις, ήδη από τη δεκαετία του ’70, χωρίς να έχει σταματήσει στιγμή να συμμετέχει ή και να συντονίζει προγράμματα που προάγουν την έρευνα, σε πλήρη εναρμόνιση με τα εκατοντάδες παρόμοια που υλοποιούνται πλέον τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό. Σε αυτό το πλαίσιο, το Μουσείο ενθαρρύνει τη συμμετοχή του επιστημονικού του δυναμικού σε ερευνητικά προγράμματα όπως το συγκεκριμένο, προκειμένου να αποκτηθεί τεχνογνωσία και εμπειρία σε καινοτόμες ερευνητικές μεθόδους αλλά ταυτόχρονα να εξασφαλιστεί και η ορθή αρχαιολογική τεκμηρίωση των προς εξέταση αρχαίων. Προτεραιότητα ωστόσο τόσο του Μουσείου όσο και των αρμοδίων Υπηρεσιών του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, σε όλες τις αποφάσεις συμμετοχής σε αντίστοιχα προγράμματα, είναι η ασφάλεια και η ανάδειξη των αρχαιοτήτων.

9. Ο ισχυρισμός σας ότι « Σύμφωνα με την δική μας κατανόηση του πράγματος το ΕΑΜΑ εμφανίζεται ως ο ουραγός ή πτωχός συγγενής, παρέχον απλώς τα ανεκτίμητα χρυσά κοσμήματα προς εξάχνωση / ξετρύπημα. Άλλωστε η συμμετοχή των Ελλήνων επιστημόνων εμφανίζεται επίσης αμφισβητούμενη εδώ, με μόνο σαφές όφελος την συμπερίληψη των ονομάτων τους μεταξύ των συντακτών του άρθρου, στο οποίο υποστηρίζουν ότι προσέφεραν την τεκμηρίωση (!!). Τεκμηρίωση που, όμως, αφορά σε τεκμήρια χιλιο-δημοσιευμένα και υπερ-σχολιασμένα από πολλές δεκαετίες τώρα ..» είναι εν τέλει προσβλητικός, ενώ οι αναφερόμενοι στο άρθρο Έλληνες αρχαιολόγοι διατηρούν κάθε έννομο δικαίωμα να υπερασπιστούν την υπαλληλική και επιστημονική τους ακεραιότητα και αξιοπρέπεια.

Παραμένουμε στη διάθεσή σας για όποια απορία ή διευκρίνιση!

Εσωτ. Διανομή: ΕΑΜ Τ4

Ο Αναπληρωτής Διευθυντής

του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου

Ευάγγελος Βιβλιοδέτης

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ - ΑΝΤΑΠΑΝΤΗΣΗ [11]

Αξιότιμε κ. Δντά

Εκφράζω κατ' αρχήν την ευαρέσκειά μου για την ανταπόκρισή σας στο ηλεκτρονικό μήνυμά μου, όμως λυπούμαι για το ότι δεν απαντάτε ουσιαστικά σε κανένα από τα τεθέντα ζητήματα, δεν υποβάλλετε κανένα από τα ζητηθέντα έγγραφα (ούτε εσείς ούτε το ΥΠΠΟ), αποφεύγετε μάλιστα οποιαδήποτε αναφορά στην 'ελάχιστα καταστρεπτική εξάχνωση - ξετρύπημα' που εγκρίνατε σε σειρά τεκμηρίων.

Τα σημεία 1, 2 & 3 είναι άσχετα πρός το θέμα μας. Ας μας επιτραπεί όμως ένα σχόλιο για τον παρατιθέμενο σύνδεσμο μέσω του οποίου: "Το άρθρο είναι προσβάσιμο σε όλους στο σύνδεσμο ...  δείγμα της πλήρους διαφάνειας αλλά και του σεβασμού της επιστημονικής δεοντολογίας". Μα κανείς δεν μπήκε στον κόπο να διαπιστώσει ότι το άρθρο ΔΕΝ είναι προσβάσιμο μέσω αυτού του συνδέσμου, απλώς εκεί δίδεται μερική άποψή του ..;; Επίσης από πότε η επιστημονική δεοντολογία και η διαφάνεια απαιτούν την ελεύθερη κυκλοφορία των επιστημονικών άρθρων (που, επαναλαμβάνω δεν ειναι η περίπτωσή μας εδώ..); Ας σημειωθεί σχετικά ότι άν και ζήτησα το άρθρο αυτό δεν μου εδόθη, οπότε τι θα πρέπει να συμπεράνω για την 'διαφάνειά και τον σεβασμό της επιστημονικής δεοντολογίας' όπως την αντιλαμβάνεστε εσείς; Όσον για την θετική υποδοχή του άρθρου (και των 'ελάχιστα επεμβατικών δειγματοληψιών') από το ξενότιτλο THE PRΕSIDENT, διευθυνόμενο από κάποιον αποκληθέντα στον τύπο 'κυριος τίποτα', σημειώνω απλώς την ανακρίβεια και την χαμηλή ποιότητα του πονήματος .. 

Το σημείο 4 & 5 αναφέρονται τα σχετικά με την διαδικασία αδειοδοτήσεως ΧΩΡΙΣ να παρέχονται  τα σχετικά έγγραφα ούτε οι αιτήσεις, ενώ δίδονται, άν και επιλεκτικά, μερικά πράγματι χρήσιμα σχόλια της υπηρεσίας συντηρήσεως .. 

Tο σημείο 6 σχετίζεται με το τεκμήριο Π7161.2 (δακτύλιος κόμης) που αναφέρεται στον Πίνακα 1 τού άρθρου, όλη δε η παρουσίαση εκεί το εμφανίζει ως ελεγχθέν ΟΧΙ στο ΕΑΜΑ αλλά στο SAM. Πράγματι στον Πίνακα περιγράφονται τα ελεγχθέντα τεκμήρια ανά θέση (site: Τροία - Πολιόχνη), μοιρασμένα περαιτέρω αναλόγως με την 'προέλευσή' τους (sample source: NAMA, Museum of Prehistory.. - Berlin, SAM archive), σύμφωνα λοιπόν με αυτήν την διάκριση το SAM παρουσιάζεται ως πηγή προελεύσεως, ενώ φαίνεται ότι τελικά δεν είναι, θα έπρεπε λοιπόν η ένδειξη SAM να τεθεί στην στήλη όπου η τεκμηρίωση (η οποία μάλιστα υποστηρίζεται ότι έγινε από τους Έλληνες ειδικούς). Στην απάντησή σας ξεκαθαρίζετε ότι το SAM είναι περιοδικό, όμως η εσφαλμένη (κατά την άποψή μου) παρουσίαση / ένταξη του τεκμηρίου στον πίνακα οδήγησε στην παρανόηση, θα πρότεινα δε να διορθωθεί η σχετική εγγραφή στο άρθρο ώστε να μην δημιουργούνται παρεξηγήσεις στο διεθνές κοινό του.

Στο σημείο 7 και ειδικά στο τέλος του αναφέρετε: "Η άδεια χορηγείται με την προϋπόθεση μη εξάντλησης του σχετικού υλικού, ώστε να διασφαλιστεί ότι θα υπάρχει υλικό διαθέσιμο για μελλοντικές αναλύσεις". Τι σημαίνει αυτό: ότι το υλικό της ληφθείσας δειγματοληψίας ή μέρος του είναι διαθέσιμο για μελλοντικές αναλύσεις; Άν ναι που ευρίσκεται το υλικό αυτό και ποιά η ποσότητά του? Ή ότι απομένει επαρκές τμήμα του τεκμηρίου στο οποίο θα μπορούσατε στο μέλλον να επιτρέψετε μιά νέα 'ολίγον' καταστρεπτική ή μή επέμβαση; 

Στο σημείο 8 αναφέρετε: "Το ΕΑΜ υπήρξε και εξακολουθεί να είναι από τους πρωτοπόρους στις αρχαιομετρικές αναλύσεις, ήδη από τη δεκαετία του ’70". Χαίρομαι που το ακούω, όμως τότε γιατί καλέσατε τους Γερμανούς σε τομέα όπου πρωτοπορείτε? Έστω, γιατί από τα δύο αναφερθέντα προγράμματα στο μεν πρώτο το ΕΑΜΑ αναφέρεται ΜΟΝΟΝ ως δότης τεκμηρίων, ενώ στο δεύτερο επιστήμονές του εμφανίζονται απλώς ως συνεργαζόμενοι? Φαίνεται λοπόν ότι η πρωτοπορία του Μουσείου μας δεν εξετιμήθη δεόντως από τους OEAW &  CEZA, οι οποίοι εξετίμησαν μόνον την προς 'εξάχνωση - ξετρύπημα' συλλογή μας. Μήπως εννοείτε ότι η πρωτοπορία του ΕΑΜΑ έγκειται στο ότι είναι πάροχος αρχαιολογικών θησαυρών για περισσότερο ή λιγότερο καταστρεπτικές αρχαιομετρικές αναλύσεις οι οποίες διεξάγονται από τρίτους? 

Αναφορικά με το σημείο 9 της απαντήσεως σας υπογραμμίζω ότι στα πλαίσια του Δυτικού Πολιτισμού η επιστημονική κριτική - και μάλιστα η ευγενική & καλόπιστη - είναι ελεύθερη, προστατεύεται δε και από τον Ποινικό Κώδικα, εκπλήσσομαι δε που εμφανίζεστε αγνοών τέτοια στοιχειώδη θέματα δημοκρατίας και ελευθερίας του λόγου.. Βεβαίως προκαλεί έκπληξη, στον γράφοντα τουλάχιστον, το γεγονός ότι το ΕΑΜΑ σε επίσημη απάντησή του αναλαμβάνει την πρωτοβουλία - ή υπακούει στις απαιτήσεις κάποιων; - να μού γνωστοποιήσει τις απειλές ιδιωτών αναφορικά με την σε βάρος μου άσκηση λογοκρισίας ώστε να επιτύχει τον περιορισμό της ελεύθερης κριτικής.. Δέν θα το επιτύχει, ενώ αχρείαστα εκτίθεται στην κριτική των ελευθέρως σκεπτομένων ανθρώπων και υπηρετεί το Μουσείο μας με τον χειρότερο τρόπο, πάντα κατά την προσωπική άποψη του γράφοντος .. 

Σε κάθε περίπτωση ερωτώ και πάλι ποιά ήταν η συμμετοχή των 'θιγέντων' στο συγκεκριμένο άρθρο, παρακαλώ δε τους ίδιους να μπουν στον κόπο να μού/μας εξηγήσουν, διαλύοντας ενδεχομένως εσφαλμένους φόβους μου ή και παρανοήσεις. Θα ήμουν πράγματι ευτυχής να έχω την λεπτομερή άποψή τους επί του θέματος, πρόθυμος μάλιστα να ανασκευάσω, εφ' όσον πεισθώ. Δεν διεκδικώ το αλάθητο, αφού όπως μαθαίνω ακόμη και ο πάπας πιά δεν το διαθέτει! Του λόγου μου, επαναλαμβάνω, είμαι οπαδός της ελευθερίας του λόγου και της ελεύθερης επιστημονικής ή μη κριτικής, ουδεμία δε σχέση έχω με ολοκληρωτικές αντιλήψεις που υποστηρίζεται ότι έχουν διαδοθεί (;) εσχάτως ακόμη και στο σώμα των αρχαιολόγων και το σωματείο τους ...

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ - Β' ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΕΑΜΑ[12]

30.12.2022

ΘΕΜΑ: Ερευνητικό πρόγραμμα αρχαιομετρικών αναλύσεων στο ΕΑΜ

ΣΧΕΤ. Το από 25/12/2022 μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου.

Αξιότιμε κύριε Κονιδάρη

Σε απάντηση του από 25 Δεκεμβρίου 2022 μηνύματος ηλεκτρονικού ταχυδρομείου σας ενημερώνουμε τα εξής:

1. Η αδειοδότηση των αρχαιομετρικών αναλύσεων πραγματοποιήθηκε από τη Διεύθυνση Συντήρησης Αρχαίων και Νεωτέρων Μνημείων του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, η οποία είναι και η καθ’ ύλην αρμόδια βάσει της εγκυκλίου ΥΠΠΟΑ/ΓΔΑΠΚ/ΔΣΑΝΜ/Φ77/217149/140435/2243/09-06-2017 περί δειγματοληψιών.[13]

Οι εγκριτικές αποφάσεις της ΔΣΑΝΜ είναι οι κάτωθι:

ΥΠΠΟΑ/ ΓΔΑΠΚ/ ΔΣΑΝΜ/ ΤΕΕ/ 628487/ 451418/ 5436/ 486/ 24.1.2019. .

ΥΠΠΟΑ/ΓΔΑΠΚ/ΔΣΑΝΜ/ΤΕΕ/Φ77/ 365561/257098/3975/246/ 24.11.2020

ΥΠΠΟΑ/Φ77/365561π.ε./ 24.5.2021

ΥΠΠΟΑ/Φ77/376675/ 10.11.2021

Η χορήγηση αντιγράφων των αποφάσεων ή η πρόσβαση σε στοιχεία ή στο σύνολο του φακέλου ανήκει στην αρμοδιότητα της εκδούσας Διεύθυνσης βάσει του Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας.

2. Το εν θέματι πρόγραμμα έχει την θετική έγκριση του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, το οποίο εκπροσωπείται σε αυτό δια δύο υπαλλήλων του.

3. Οι εν λόγω υπάλληλοι έχουν κάθε έννομο δικαίωμα υπεράσπισης της επιστημονικής τους «τιμής» και αξιοπρέπειας.

Εσωτ. Διανομή: ΕΑΜ Τ4

Ο Αναπληρωτής Διευθυντής

του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου

Ευάγγελος Βιβλιοδέτης

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ - Γ' ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΜΟΥ ΣΤΟ ΕΑΜΑ & ΥΠΠΟ

Αξιότιμε κ. Δντά,

ούτε η τελευταία (μή-) απάντησή σας παρέχει τα ζητηθέντα από μέρους μου στοιχεία, ενώ σε κυρίαρχό motto αυτής, αλλά και της προηγουμένης, αναδεικνύεται η 'εκφοβιστική' (;) αναφορά σας ότι "οι εν λόγω υπάλληλοι έχουν κάθε έννομο δικαίωμα υπεράσπισης της επιστημονικής τους «τιμής» και αξιοπρέπειας" διαδεχόμενη την προηγηθείσα, ομιλούσα τότε για "την υπαλληλική και επιστημονική τους ακεραιότητα και αξιοπρέπεια". Η εντύπωση, λοιπόν, που δημιουργείται είναι ότι στην αλληλογραφία μας το ενδιαφέρον σας δεν εστιάζεται στα ουσιαστικά θέματα προστασίας των αρχαιολογικών τεκμηρίων που ετέθησαν από τον γράφοντα, αλλά περισσότερο στην 'στήριξη' συναδέλφων σας, και μάλιστα κατά βάναυση παραβίαση της ελευθερίας του λόγου και της επιστημονικής κριτικής. Όμως το ΕΑΜΑ (θα έπρεπε να) είναι ο θεματοφύλακας της αρχαιολογικής κληρονομιάς μας και δεν του πρέπει να δίνει λαβές για την εμφανισή του ως μέσου εξυπηρετήσεως προσωπικών επιδιώξεων! Εάν και μόνο το χιλιοστό της ευαισθησίας που επιδεικνύεται για τους κατά φαντασίαν 'θιγομένους' επιφυλάσσετο και για τα αρχαιολογικά τεκμήριά μας δεν θα υπήρχε λόγος συζητήσεώς μας τώρα! Άλλωστε με κάθε καλόπιστη διάθεση παρακάλεσα τους κατά φαντασίαν 'θιγομένους' να προβούν σε διευκρινήσεις, δεν θα θεωρούσα δε καθόλου υποτιμητικό να ανασκευάσω εν συνεχεία εφ' όσον με έπειθαν. Όμως αυτοί σιωπούν, θεωρούντες προφανώς ότι σοφά ποιούν: δεν θα τους αντικρούσω, αντίθετα είμαι υποχρεωμένος να αποδεχθώ την στάση τους ως σιωπηρά μέν - εκκωφαντική δε δήλωση ότι το δίκαιο είναι με το μέρος μου ..

Κλείνω την προσπάθειά μου συνεννοήσεως με το ΕΑΜΑ/ΥΠΠΟ με τα ακόλουθα:

(α) Θα ήθελα, γιά τελευταία φορά, να παρακαλέσω να απαντήσετε - όπως έχετε υποχρέωση ως ΕΑΜΑ & ΥΠΠΟ - στο σύνολο των τεθέντων ερωτημάτων και να παράσχετε τα σχετικά έγγραφα, μαζύ και τα αφορώντα στο πρόγραμμα που αναφέρετε: "Ερευνητικό πρόγραμμα αρχαιομετρικών αναλύσεων στο ΕΑΜ".

(β) Επιπρόσθετα σημειώνω ότι στην σελ. 3 του άρθρου, του οποίου την τεκμηρίωση ανέλαβαν (κατά δήλωση του ενός) τα δύο στελέχη του ΕΑΜΑ, αναφέρεται ότι ο χρυσός δακτύλιος κόμης Π 7167 ηλέγχθη με την μέθοδο 'laboratory-based LA-ICP-MS' (και όχι pLA ή portable LA) ήτοι το τεκμήριο μεταφέρθηκε πρός έλεγχο στο ξένο εργαστήριο εκτός Ελλάδος. Επομένως η δήλωσή σας ότι "Κανένα αρχαίο δεν εξήχθη από την χώρα" αποδεικνύεται εδώ ανακριβής (ψευδής), τουλάχιστον σύμφωνα με την δική μου κατανόηση!  Ας σημειωθεί ότι το ίδιο αυτό τεκμήριο είχε την τύχη (ή μάλλον ατυχία) να υποστεί και δεύτερη δειγματοληψία - έλεγχο - δι' εξαχνώσεως / ξετρυπήματος - οπότε ορθόν είναι να αναγορευθεί στο πλέον ταλαίπωρο εκ των εδώ σχολιαζομένων!

(γ) Δεδομένου ότι το άρθρο 26 του Ν. 3028/2002 αναφέρει: 

Ενέργειες επί κινητών μνημείων: Απαγορεύεται κάθε ενέργεια σε κινητό μνημείο η οποία είναι δυνατόν να επιφέρει με άμεσο ή έμμεσο τρόπο καταστροφή, βλάβη, ρύπανση ή αλλοίωση της μορφής του

θεωρώ ότι οι επιτραπείσες 'ελάχιστα καταστρεπτικές' επεμβάσεις παραβιάζουν τον νόμο. Άλλωστε στην εγκύκλιο του 2017 (με θέμα: Χορήγηση αδειών δειγματοληψίας και ανάλυσης κινητών και ακινήτων μνημείων και εν γένει αρχαιολογικού υλικού) αναφέρεται επίσης:

Δε θα πραγματοποιείται δειγματοληψία που απαιτεί την αφαίρεση τμήματος από ολόκληρα κινητά μνημεία σύμφωνα με το άρθρο 26 του Ν. 3028/2002.

αλλά και: 

Όταν για τη διενέργεια της εξέτασης/ανάλυσης ή της δειγματοληψίας απαιτείται μεταφορά κινητών μνημείων ή θραύσματων μνημείων .. η άδεια μεταφοράς εκδίδεται από τη Διεύθυνση Μουσείων (Δ.Μ.) του ΥΠΠΟΑ κατόπιν υποβολής σχετικού αιτήματος του ενδιαφερομένου προς την αρμόδια Εφορεία Αρχαιοτήτων, Ειδική Περιφερειακή Υπηρεσία ή Δημόσιο Μουσείο και ύστερα από την έκδοση της άδειας δειγματοληψίας ή ανάλυσης. Η μεταφορά πραγματοποιείται με ευθύνη και δαπάνη του αιτούντος. 

Ερωτάται λοιπόν επιπρόσθετα εάν εξεδόθησαν άδειες μεταφοράς και αν προηγήθηκαν οι σχετικές αιτήσεις, ζητείται δε και η σχετική πληροφόρησή μου με την κατάθεση του συνόλου του υλικού..

(δ) Περί του κ. R. J. τον οποίον τόσον πολύ εξυμνείτε βλ. ανάρτησή μου: https://dnkonidaris.blogspot.com/2022/12/warriors-and-weapons-in-central-and.html

ΜΦΧ

Δ Ν Κονιδάρης

020123

ΠΕΡΙ ΤΟΥ R. Jung

Ο πολύς J. (R. Jung), συντονιστής έρευνας που χρησιμοποιεί - ξετρυπά - εξαχνώνει τεκμήρια του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου Αθηνών (ΕΑΜΑ) θεωρείται από το ίδιο αυτό Μουσείο ως ".. αξιόπιστος ερευνητής με μακρά εμπειρία και γνώση στην Αιγαιακή αρχαιολογία, έχει εργαστεί στην Ελλάδα επί σειρά ετών και έχει συνεργαστεί και παλαιότερα με το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο..." Ας δούμε μερικά δείγματα επιστημοσύνης του κυρίου: 

(Α) Εμφανίζεται να αγνοεί την ύπαρξη πολεμικών όπλων στην Νεολιθική Θεσσαλία, παραβλέπων επίσης την αμυντική οχύρωση πληθώρας θέσεων στο Αιγαίο .., 

(Β) Χρονολογεί την Εποχή του Χαλκού στον Ελλαδικό χώρο ασαφώς στην τρίτη χιλιετία, όταν η έναρξή της στην Κρήτη - τουλάχιστον - τοποθετείται στο 3500 π.Χ. περίπου, 

(Γ) Αγνοεί την ύπαρξη πελέκεων στο Αιγαίο ήδη από την Τελική Νεολιθική (τέσσερεις επίπεδοι πελέκεις της ΤΝ, δύο από το Σέσκλο, ένας από την Αλεπότρυπα και ένας από τα Πευκάκια, ενώ υπάρχουν και άλλοι από την Πρώιμη Εποχή του Χαλκού Ι και ΙΙ. Όμως θα πρέπει να σημειωθεί ότι η εικόνα μας για την πρώιμη μεταλλουργία του Αιγαίου περιλαμβάνει επίσης ευρήματα της Μέσης Νεολιθικής από την Ορθόπετρα (Ντικιλί Τάς), την Δήμητρα και από την Φτελιά Μυκόνου της ΤΝ Ι, ενώ ο αριθμός μεταλλικών ευρημάτων αυξάνεται σχεδόν χρόνο με τον χρόνο...), 

(Δ) Αποδίδει Μυκηναικό ξίφος φυλασσόμενο στο Μουσείο Βάρνας στην Ανατολία, παραβλέπων ότι το ανάλογό του από την Πύλη των Λεόντων είναι το σχετικό με την νίκη των Χετταίων επί της Assuwa, συμμαχήσασας τότε - όπως φαίνεται - με τους Μυκηναίους.. 

(Ε) Αποκρύπτει ότι .. Σύμφωνα με τον Alexandrov (Alexandrov 2017, p. 32, n. 27): Τα αποθέματα χρυσού στην Α. Ροδόπη (Ada Tepe κ.α.) υπήρξαν κατά το δεύτερο ήμισυ της δευτέρας χιλιετίας π.Χ. οι πιθανές πηγές χρυσού των Μυκηνών. 

(Ζ) Αποσιωπά την ύπαρξη στο Αιγαίο της Ύστερης Εποχής του Χαλκού πελέκεων με οπή στειλεώσες .. "Αξίζει να προστεθεί εδώ από τον μεταφραστή ότι χυτοί ορειχάλκινοι πελέκεις με οπή στειλεώσεως ή κοίλο αυλό (πτυοσκάπανο) διαθέτων ή μή μία ή και δύο δακτυλιοειδείς οπές αναρτήσεως στο άκρο είναι όπλο / εργαλείο το οποίο απαντά στην περιοχή του Πόντου αλλά και στην Τροία το ενωρίτερο περί το 1600 π.Χ., ενώ δεν λείπει από την Χερσόνησο του Αίμου τις Βοιωτικές Θήβες και την παράλια Μακεδονία."

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ  Δ - ΚΟΙΝΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΓΔΑΠΚ ΠΡΟΣ ΕΑΜ

ΠΡ: ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗ ΤΕΚΜΗΡΙΩΝ ΕΑΜΑ

Yahoo/Εισερχόμενα

Γενική Διεύθυνση Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς <gda@culture.gr>

Προς: ΕΘΝΙΚΟ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ

Κοιν.: ppctem@yahoo.gr

Τετ 18 Ιαν στις 2:43 μ.μ.

Σας προωθούμε το κάτωθι αίτημα- αναφορά το οποίο σας έχει ήδη αποσταλεί και παρακαλούμε για τις δικές σας κατα αρμοδιότητα ενέργειες .

Εκ της ΓΔΑΠΚ

________________________________________

Από: Γραφείο Πληροφόρησης Κοινού

Στάλθηκε: Πέμπτη, 22 Δεκεμβρίου 2022 8:56 πμ

Προς: ΕΘΝΙΚΟ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ; Γενική Διεύθυνση Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς

Θέμα: ΠΡ: ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗ ΤΕΚΜΗΡΙΩΝ ΕΑΜΑ

________________________________________

Από: no-reply

Στάλθηκε: Πέμπτη, 22 Δεκεμβρίου 2022 8:40 πμ

Προς: Γραφείο Πληροφόρησης Κοινού

Θέμα: ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗ ΤΕΚΜΗΡΙΩΝ ΕΑΜΑ

Αίτηση επικοινωνίας από Δημήτριος Κονιδάρης ( ppctem@yahoo.gr ) :

Αγαπητές κυρίες / κύριοι, του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου Αθηνών και του ΥΠ ΠΟ, πρόσφατα στο Journal of Archaeological Science 149 (January 2023), δημοσιεύτηκε το άρθρο:

"Portable laser ablation sheds light on Early Bronze Age gold treasures in the old world: New insights from Troy, Poliochni, and related finds", υπογεγραμμένο από τους Moritz Numrich, Christoph Schwall, Nicole Lockhoff, Kostas Nikolentzos, Eleni Konstantinidi-Syvridi, Massimo Cultraro, Barbara Horejs, Ernst Pernicka.

Σύμφωνα με το άρθρο επετράπη η λήψη δειγμάτων από χρυσά τεκμήρια του ΕΑΜΑ, προκειμένου να ακολουθήσει φασματομετρική ανάλυση στην Γερμανία. Θα ήθελα να πληροφορηθώ από ποιόν και με ποιά διαδικασία επετράπη κάτι τέτοιο, θα παρακαλούσα δε να μου δοθεί το σύνολο του σχετικού υλικού: αιτήσεις, άδειες κλπ.{A} Σημειώνω ότι σύμφωνα με την δημοσίευση η δειγματοληψία αφορούσε σε 25+20 = 55 χρυσά τεχνουργήματα του ΕΑΜΑ από την Τροία & Πολιόχνη (αντιστοίχως), της τρίης χιλιετίας π.Χ., αλλά και σε έναν ακόμη ‘δακτύλιο κόμης’ από την Πολιόχνη που ευρίσκεται, άγνωστο πώς, στο Γερμανικό SAM (Studien zu den Anfängen der Metallurgie), άν και φέρει αρίθμηση τεκμηρίου του ΕΑΜΑ! Πιθανώς πρόκειται για τεχνούργημα που έχει στο παρελθόν εξαχθεί στην Γερμανία, γεγονός για το οποίο η κοινή γνώμη δεν έχει ενημερωθεί, σε κάθε δε περίπτωση θα παρακαλούσα να παράσχετε τώρα την σχετική πληροφόρηση {B}!!

Φαίνεται ότι οι ‘σχεδόν μη καταστρεπτικές’ δειγματοληψίες έγιναν στα πλαίσια μιάς διεθνούς ‘συνεργασίας’ μεταξύ δύο φορέων:

OEAW (Österreichische Akademie der Wissenschaften): A NEW APPROACH FOR GOLDEN TREASURES όπου το ΕΑΜΑ αναφέρεται απλώς ως δότης των προς δειγματοληψία τεκμηρίων!)

& CEZA (Curt-Engelhorn-Centre Archaeometry): Mycenaean gold – Studies on Origin, Distribution and Authenticity, στην ομάδα του οποίου περιλαμβάνονται ως συμμετέχοντες αρχαιολόγοι του ΕΑΜΑ και άλλοι, όπου η Ελληνική πλευρά εμφανίζεται ως συνεργαζόμενη. Άλλωστε το έργο αφορά στον Μυκηναϊκό χρυσό.. (!!) οπότε φοβούμαστε για πρόσθετες επεμβάσεις σε τεκμήρια του Μυκηναϊκού πολιτισμού {Γ}. Για την Ελληνική συμμετοχή σε αυτά τα δύο προγράμματα θα θέλαμε επίσης πλήρη ενημέρωση {Δ}.

Σύμφωνα με την δική μας κατανόηση του πράγματος το ΕΑΜΑ εμφανίζεται ως ο ουραγός ή πτωχός συγγενής, παρέχον απλώς τα ανεκτίμητα χρυσά κοσμήματα προς εξάχνωση / ξετρύπημα. Άλλωστε η συμμετοχή των Ελλήνων επιστημόνων εμφανίζεται επίσης αμφισβητούμενη εδώ, με μόνο σαφές όφελος την συμπερίληψη των ονομάτων τους μεταξύ των συντακτών του άρθρου, στο οποίο υποστηρίζουν ότι προσέφεραν την τεκμηρίωση (!!). Τεκμηρίωση που, όμως, αφορά σε τεκμήρια χιλιο-δημοσιευμένα και υπερ-σχολιασμένα από πολλές δεκαετίες τώρα ..

Σημειώνω ότι η δειγματοληψία σε κάθε έκθεμα έγινε δι’ εξαχνώσεως, με την βοήθεια φορητής συσκευής λέιζερ (pLA). Η οπή που δημιουργείται έτσι στην επιφάνεια του χρυσού αντικειμένου με την δέσμη από το φορητό σύστημα αφαιρέσεως / εκτομής λέιζερ έχει διάμετρο 120 μm,  βάθος εκτομής 200 μm, διαθέτει δε κωνική μορφή, με το βάρος του αφαιρουμένου υλικού να ανέρχεται στα 14 μg περίπου ανά δείγμα. Η ζημιά στο χρυσό αντικείμενο μπορεί να διακριθεί χρησιμοποιώντας ηλεκτρονικό μικροσκόπιο. Ομοίως ορατή δια μικροσκοπίου είναι η παραμόρφωση και ο αποχρωματισμός περιφερειακά της οπής σε διάμετρο επταπλάσια αυτής της οπής (προσεγγίζοντας έτσι το 1 mm), ενώ παρατηρούνται και υπολείμματα (σταγονίδια από συμπύκνωση του νέφους), εκτιμάται δε ότι επηρεάστηκε και η δομή του μετάλλου που απέμεινε περί το σημείο επεμβάσεως!!

Επισημαίνεται ότι η ακρίβεια που έτσι επιτυγχάνεται από την υιοθέτηση του συγκεκριμένου σχήματος δειγματοληψίας & αναλύσεως ανέρχεται στο χονδροειδές +-30%, με αποτέλεσμα τα όποια ευρήματα και συμπεράσματα να είναι ασαφή. Πράγματι ο Pernicka στην σχετική ανακοίνωση τύπου της 30.11.2022 καταλήγει: “If we observe the share of trace elements in the gold from Troy, Poliochni and Ur, Bronze Age gold from Georgia correlates the closest with the stated find sites. But we still lack data and studies from other regions and from other objects to establish this assumption.”

Αξίζει να σημειωθεί ότι το δειγματοληπτικό – μετρητικό σχήμα pLA-ICP-MS που υιοθετήθηκε στα τεκμήρια του ΕΑΜΑ εφαρμόστηκε σε τεκμήρια της Ur, με την διαφορά όμως ότι εκεί χρησιμοποιήθηκε σταθερή συσκευή δειγματοληψίας LA, ενώ – επιπρόσθετα - τα Μεσοποταμιακά τεκμήρια που ελέγχθηκαν έχουν διασωθεί σε θρυμματισμένη μορφή και είναι εν γένει μεγαλύτερου μεγέθους, εν σχέσει με αυτά του ΕΑΜΑ. Ομοίως σε θρυμματισμένη συνήθως μορφή έχουν ευρεθεί τεκμήρια της Γεωργίας (Κολχίδος) στα οποά έγινε επίσης ανάλυση στοιχείων, ιχνοστοιχείων και ισοτόπων. Ας προσθέσουμε εδ΄ώ ότι τα Κολχικά ευρήματα διαθέτουν έντονη Ελληνική (Μυκηναϊκή) συσχέτιση..

Αγαπητοί κύριοι του ΥΠ ΠΟ – ΕΑΜΑ θα παρακαλούσα να μάς παράσχετε πλήρη ενημέρωση για το θέμα, ιδιαίτερα στα σημεία {Α-Β-Γ-Δ} και να προστατέψετε τα τεκμήρια της ιστορίας μας, μη ανταλλάσσοντάς τα ‘σαν καθρεφτάκια προς ιθαγενείς) έναντι μικρο-εξυπηρετήσεων αρχαιολόγων μας προς το DAI… Πολύ περισσότερο που η Γερμανική πλευρά, σύμμαχος των γενοκτόνων Τούρκων από παλιά, διατηρεί πληθώρα ευρημάτων του ευρύτερου Ελληνικού Πολιτισμού μας στα Μουσεία μας..

ΜΦΧ

Δ Ν Κονιδάρης, 13/12/22

ΥΓ: Σημειώστε ότι ερώτημά μου υποβληθέν από εβδομάδος στο ΕΑΜΑ δεν έχει απαντηθεί, σε περίπτωση δε που επιμένετε στην σιωπή θα καταφύγω στον Τύπο.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

[1]. Numrich et al. 2023, § 4.1.
[2]. Κονιδάρης 2022.

[3]. Κονιδάρης 2022, σημ. 14_8.

[4]. Κονιδάρης 2022, σημ. 14_9.

[5]. Κονιδάρης 2022, σημ. 14_10.

[6]. Κονιδάρης 2022, σημ. 14_11.

[7]. Κονιδάρης 2022, σημ. 14_12.
[8]. Jansen 2019, p. 492. Ευρήματα του Ελληνικού ενδιαφέροντος τάφου 11 από το Vani Κολχίδος.
[9]. ΥΠΠΟΑ 22/12/2022, Α. Π.: 635902.

[10]. Ο τόμος SAM 3 (Studien zu den Anfangen der Metallurgic 1), περιλαμβάνει τα αποτελέσματα αναλύσεων 1400 δειγμάτων χρυσού της ΠΕΧ και είναι έργο της σχολής αναλύσεων της Stuttgart (Hartmann 1970).  

[11]. Απεστάλη στο eam@culture.gr με μήνυμα ηλ. ταχ. της 24.12.2022/1735

[12]. ΥΠΠΟΑ 30/12/2022, Α. Π.: 640504.

[13]. εγκ, ΥΠΠΟΑ/ΓΔΑΠΚ/ΔΣΑΝΜ/Φ77/217149/140435/2243/09-06-2017, <https://www.culture.gov.gr/DocLib/%CE%95%CE%93%CE%9A%CE%A5%CE%9A%CE%9B%CE%99%CE%9F%CE%A3%20%CE%B4%CE%B5%CE%B9%CE%B3%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%BF%CE%BB%CE%B7%CF%88%CE%B9%CF%8E%CE%BD%2020_2_17%20%20.pdf>. Ενδιαφέροντα αποσπάσματα από την εγκύκλιο του 2017 (Χορήγηση αδειών δειγματοληψίας και ανάλυσης κινητών και ακινήτων μνημείων και εν γένει αρχαιολογικού υλικού): 

σελ. 4-5: Δε θα πραγματοποιείται δειγματοληψία που απαιτεί την αφαίρεση τμήματος από ολόκληρα κινητά μνημεία σύμφωνα με το άρθρο 26 του Ν. 3028/2002.[Άρθρο 26, Ενέργειες επί κινητών μνημείων: Απαγορεύεται κάθε ενέργεια σε κινητό μνημείο η οποία είναι δυνατόν να επιφέρει με άμεσο ή έμμεσο τρόπο καταστροφή, βλάβη, ρύπανση ή αλλοίωση της μορφής του] Κατ΄εξαίρεση μπορεί να χορηγηθεί άδεια για λήψη δείγματος από ολόκληρο αντικείμενο, μόνο εφόσον υπάρχουν σημεία ήδη φθαρμένης επιφάνειας, χωρίς διακοσμητικά χαρακτηριστικά, και οι αρμόδιες Υπηρεσίες κρίνουν σκόπιμη τη χορήγησή της.

σελ. 6-7: Όταν για τη διενέργεια της εξέτασης/ανάλυσης ή της δειγματοληψίας απαιτείται μεταφορά κινητών μνημείων ή θραύσματων μνημείων:

Α) σε χώρους εκτός αρμοδιότητας του ΥΠΠΟΑ

Β) εκτός της περιοχής αρμοδιότητας της κατά περίπτωση Εφορείας Αρχαιοτήτων/Ειδικής

Περιφερειακής Υπηρεσίας/Δημόσιου Μουσείου και

Γ) στο εξωτερικό

η άδεια μεταφοράς εκδίδεται από τη Διεύθυνση Μουσείων (Δ.Μ.) του ΥΠΠΟΑ κατόπιν υποβολής σχετικού αιτήματος του ενδιαφερομένου προς την αρμόδια Εφορεία Αρχαιοτήτων, Ειδική Περιφερειακή Υπηρεσία ή Δημόσιο Μουσείο και ύστερα από την έκδοση της άδειας δειγματοληψίας ή ανάλυσης. Η μεταφορά πραγματοποιείται με ευθύνη και δαπάνη του αιτούντος.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

https://www.oeaw.ac.at/fileadmin/Institute/OEAI/IMAGES/Neuerscheinungen/JAS_Numrich_et_al_2022.pdf?fbclid=IwAR14xX5Iq0dE3ftvj4JVUzCsK7c6_D16UYmYNfol_M1Ny1jsyHeoH7kZGnU

Numrich, M., Ch. Schwall, N. Lockhoff, K. Nikolentzos, E. Konstantinidi-Syvridi, M. Cultraro, B. Horejsf, E. Pernicka. 2023. "Portable laser ablation sheds light on Early Bronze Age gold treasures in the old world: New insights from Troy, Poliochni, and related finds," Journal of Archaeological Science 149. 

https://web.archive.org/web/20200208063043id_/https://hss-opus.ub.ruhr-uni-bochum.de/opus4/frontdoor/deliver/index/docId/6686/file/diss.pdf
Jansen, M., 2019. "Geochemie und Archaometallurgie des Goldes der Bronzezeit in Vorderasien" (PhD thesis, Ruhr University Bochum, Bochum).

https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0305440317300638

Burger, M., Glaus, R., Hubert, V., van Willigen, S., Worle-Soares, M., Convertini, F., Lefranc, P., Nielsen, E., Günther, D., 2017. "Novel sampling techniques for trace element quantification in ancient copper artifacts using laser ablation inductively coupled plasma mass spectrometry," J. Archaeol. Sci. 82, pp. 62–71. https://doi.org/10.1016/j.jas.2017.04.009. 

Good performances (±30%) were also obtained with the pLA + filter sampling approach and subsequent LA-ICPMS analysis. Limits of detection for both approaches were in the low μg/g or sub- μg/g range, making these methods interesting for trace element analysis.

https://thesis.ekt.gr/thesisBookReader/id/22612?lang=el#page/10/mode/2up

Νικολέντζος, Κ. 2009. "Μυκηναϊκή Ηλεία: πολιτιστική και πολιτική εξέλιξη, εθνολογικά δεδομένα και προβλήματα" (διδ. ΕΚΠΑ).

Κονιδάρης, Δ. Ν. 2022. The Hittites and the Aegean world, Αθήνα.

Hartmann, A. 1970. Prahistorische Goidfunde aus Europa (Studien zu den Anfängen der Metallurgic 3) Berlin. 

Hartman, A. 1982. Prähistorische Goldfunde aus Europa II (Studien zu den Anfängen der Metallurgie  5), Berlin.

DOI: 10.13140/RG.2.2.32781.00483

ΠΛΕΟΝ ΠΡΟΣΦΑΤΟΣ ΕΜΠΛΟΥΤΙΣΜΟΣ - ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: 031123