BUY NOW

Support independent publishing: Buy this book on Lulu.

Δευτέρα 27 Ιουνίου 2022

BRONZE AGE FRAGMENTAL PIECES OF EVIDENCE IN HOMER ..

 ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΑ ΣΠΑΡΑΓΜΑΤΑ / ΑΠΟΛΙΘΩΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ ΤΟΥ ΧΑΛΚΟΥ ΠΑΡΟΝΤΑ ΣΤΟΝ ΟΜΗΡΟ & ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ ΠΑΛΑΙΟΤΗΤΟΣ ΤΩΝ ΕΠΩΝ

War of Troy, from Vergilius Romanus

Θεωρείται[0] πολύ πιθανόν ότι η Ιλιάδα και η Οδύσσεια συνετέθησαν προφορικά προκειμένου να άδονται ενώπιον τοι κοινού και, με βάση αυτήν την άποψη, καταγράφηκαν με υπαγόρευση κατά το δεύτερο ήμισυ του 8ου αι. π.Χ. Σύμφωνα με ορισμένους αρχαίους συγγραφείς, οι Πεισιστρατίδες, τύραννοι της Αθήνας, που κυβέρνησαν την πόλη από το 560 έως το 510 π.Χ., έπαιξαν σημαντικό ρόλο στον καθορισμό της οργανώσεως των βιβλίων σε κάθε έπος. Στην πραγματικότητα, το σύνολο των κυλίνδρων που παρήχθησαν κατά τη βασιλεία τους απετέλεσε την βάση γιά την παράδοση χειρογράφων που ήταν γνωστή στους Αλεξανδρινούς μελετητές από τον τρίτο αιώνα π.Χ. και μετά. Ενώ οι συγγραφείς του πέμπτου αιώνα αναφέρουν τα Ομηρικά ποιήματα ως ήδη καθιερωμένα έργα, τα παλαιότερα σωζόμενα θραύσματα των ποιημάτων που ανακαλύφθηκαν στην Αίγυπτο χρονολογούνται από τον τρίτο αιώνα π.Χ. Γενικά, ο αριθμός των Ομηρικών παπύρων είναι εντυπωσιακός, επιβεβαιώνοντας την συντριπτική παρουσία των ποιημάτων στην εκπαίδευση και την λογοτεχνική κουλτούρα του αρχαίου κόσμου. Επιπλέον, ο Όμηρος συχνά ξεπερνούσε τα όρια της συμβατικής εκπαιδεύσεως για να εισέλθει στο βασίλειο της καθημερινής ζωής, όπως στο σαχιδικό εγχειρίδιο τελετουργικών ξορκιών για ιατρικά προβλήματα που περιγράφονται παρακάτω, όπου μερικές γραμμές από την Ιλιάδα έμειναν αμετάφραστες. Ίσως μάλιστα ο αναγνώστης να γνώρισε μια ιδιαίτερη θεραπεία προφέροντας τα ελληνικά στο πρωτότυπο.

Κατάλογος των νηών & ατάλαντος

Σε άρθρο του ο Calverts Watkins επιχειρεί να φωτίσει γλωσσολογικά και αρχαιολογικά ορισμένους Ομηρικούς τύπους.[1] Αναφερόμενος λοιπόν στο απόσπασμα του Καταλόγου των Νηών το σχετικό με την Κρήτη, Il.2.654-651, διαπιστώνει αρχικά ότι η φράση που περιγράφει τον Μηριόνη πρέπει για γλωσσικούς λόγους να χρονολογείται το αργότερο μέχρι την ΥΜ IIIa. Το αρχαϊκό επίθετο ἀτάλαντος[2] αναφέρεται ως περαιτέρω απόδειξη της πρώιμης χρονολογίας του αποσπάσματος: προφανώς οι ζυγοί χρησιμοποιήθηκαν μόνον ως ταφικά αντικείμενα για μια σύντομη περίοδο στους Πρώιμους Μυκηναϊκούς χρόνους, πριν από το 1400 π.Χ. Βεβαίως οι ζυγοί περιλαμβάνονται μεταξύ των συλλαβογραμμάτων αμφοτέρων των Γραμμικών Γραφών. Στο ίδιο απόσπασμα από την Ιλιάδα, τόσον η Κνωσός όσο και η Γόρτυνα αναφέρονται ως ανήκουσες στην ηγεμονία του Ιδομενέως. Δεδομένου ότι ο αρχαιότερος οικισμός της Γόρτυνος χρονολογείται στην ΥΜ IIIb2, οι δύο πόλεις θα μπορούσαν να υπάρχουν ταυτόχρονα μόνο εάν γίνει δεκτή η όψιμη ημερομηνία χρονολογήσεως του Palmer για την καταστροφή της Κνωσού, ήτοι η ΥΜ IIIb, περί το 1225 π.Χ.

Η μικρογραφική ζωφόρος της Θήρας και η επική ποίηση της Εποχής του Χαλκού [4]

Aπό την ανακάλυψή τους το 1972 οι μικρογραφικές τοιχογραφίες της Δυτικής Οικίας του Ακρωτηρίου έχουν τραβήξει το ενδιαφέρον της επιστημονικής κοινότητος εντός των ορίων των συγχρονικών και τεχνικών μελετών των αρχαιολόγων του Μινωικού πολιτισμού. Οι μελετητές της προϊστορίας έχουν ασκήσει την ειδικότητά τους επί των τοιχογραφιών, έχουν υποστηρίξει την Αιγαιακή περιοχή ενδιαφέροντός τους κατά προβλέψιμο τρόπο και έχουν διερευνήσει μορφολογικές πλευρές του ύφους και του θέματος. Η μελέτη από την επιστημονική κοινότητα έχει παραμείνει πιστή στις παλαιώτερες ερμηνείες, παρά τα νέα στοιχεία εκτός Θήρας καθώς και τις νέες απόψεις τις σχετικές με την Εποχή του Χαλκού. Αυτό που έχει χαθεί είναι η ενότητα και η ευρύτερη σημασία – σπουδαιότητα αυτών των τοιχογραφιών. Η πρωταρχική πηγή τους είναι ένας επικός ή ηρωικός μετασχηματισμός της ιστορικής εμπειρίας ο οποίος συνεπάγεται / υπαινίσσεται την ταυτόχρονη ύπαρξη ποιήσεως. Μία σύγκριση των οπτικών εικόνων με ποιητικά θέματα, στερεότυπα και επεισόδια καθιστά τις μικρογραφικές τοιχογραφίες ένα πρώιμο και σημαντικό τεκμήριο για την προϊστορία της Ελληνικής επικής παραδόσεως και την εξέλιξη της αφηγηματικής τέχνης. Αυτή η προσέγγιση συμφωνεί με πρόσφατα συναρπαστικά επιτεύγματα της Αιγαιακής αρχαιολογίας και φιλολογίας, ώστε να σχηματίζεται ένα πειστικό επιχείρημα υπέρ της υπάρξεως επικής ποιήσεως ήδη από την πρώιμη Μυκηναϊκή περίοδο. Ένας κρυφός σκοπός της παρούσας εκθέσεως είναι να προκαλέσει μελέτη - σκέψη και συζήτηση  επί της τρέχουσας μεθοδολογίας στην Αιγαιακή αρχαιολογία, τεχνητά απομονωμένης από τα τεκμήρια και τα αποτελέσματα ερευνών στην κλασική φιλολογία και αρχαιολογία.[6]

Οι εικονογραφικές λεπτομέρειες της μεγαλυτέρας πόλεως .. ανήκουν στον κόσμο της Αιγαιακής τοπογραφίας αλλά επίσης παραπέμπουν στην ποιητική περιγραφή αυτού του τόπου στον Όμηρο.. . Οδ.13.96-101..

Το βραχώδες ακρωτήριο, οι κολπίσκοι οι οποίοι αποκρύπτουν σκάφη ακόμη δε και το παρατηρητήριο ή σκοπίη[6a] όλα εμφανίζονται (όλων γίνεται υπαινιγμός ή νύξη..) στην τοιχογραφία (εικ. 3), το τελευταίο δε στοιχείο (ήτοι η σκοπίη) εμφανίζεται στα τρία μικρά κτίρια, όπου στο ένα από αυτά παρίσταται μία μικρή μορφή μπροστά στην είσοδό του.. Τρείς άνδρες ανεβαίνουν τρέχοντας προς την κορυφή του λόφου (προερχόμενοι από την πόλη ?) ενώ δύο επιστρέφουν προς το κατάλυμα: πρόκειται για την μετάδοση νέων για την άφιξη του στόλου, με άλλα λόγια, ο παρατηρητής ταξιδεύει από το παρατηρητήριο προς την πόλη, με λεπτομέρειες οι οποίες ενώνουν-συνδέουν τα πλοία και την πόλη σε μία συνδυασμένη αφήγηση. Τόσον η ποίηση όσον και η γεωγραφία παρέχουν ομοιότητες – παραλληλισμούς αυτού του είδους του οροσήμου (τοποσήμου) και της σχέσεώς του με τα αστικά καταλύματα. Πλησίον της Ομηρικής Τροίας ο ταχυπόδαρος ανιχνευτής – παρατηρητής Πολίτης, υιός του Πριάμου, είχε στήσει το παρατηρητήριό του στον τύμβο του Αισυήτου, Il.2.790-794. Αυτή η πολλαπλή λειτουργία ενός διακεκριμένου (εμφανούς, εξέχοντος, περιόπτου) τοπογραφικού χαρακτηριστικού (γνωρίσματος) θα πρέπει να βοηθά στην ταξινόμηση (κατάταξη) των θέσεων στην Αιγαιακή αρχαιολογία. Για παράδειγμα το τοπίο της προϊστορικής Κέας είναι ένα από τα πολλά για να συμπληρώσει αυτήν την τοιχογραφία. Ο βαθύς κόλπος του Βουρκαρίου προστατεύει τα πλοία και την πόλη της Αγίας Ειρήνης, ενώ η κορυφή του Τρούλλου πιθανώς λειτουργούσε ως παρατηρητήριο αλλά και ιερός τόπος, όπως υποστηρίζει ο Gaskey με αναφορά στον τύμβο του Αισυήτου. Ο τύμβος ενός άλλου ήρωος στην Τροία επίσης λειτούργησε ως ιερός τόπος και τόπος συγκεντρώσεως (συναθροίσεως), Il. 10.415, 11.166-167.[7a], [8]

Κανένα συγκεκριμένο Αιγαιακό τοπίο δεν μπορεί να διεκδικήσει την αποκλειστική ταυτοποίησή του με την μεγάλη πόλη που παρίσταται στην τοιχογραφία (νότιο διάζωμα, λεπτομέρεια: στόλος και δεύτερη πόλη), ούτε Κρητικό, Κυκλαδικό, Μυκηναϊκό, ούτε του ίδιου του Ακρωτηρίου της Θήρας. . . Οι πλησιέστεροι συγγενείς της πόλεως αυτής ανήκουν στην γεωγραφία της φαντασίας, όπως για παράδειγμα στην περιγραφή της Σχερίας από την Ναυσικά (Οδ.6.262-269):. .

Τόσον η ζωγραφική όσον και η ποίηση συμφωνούν στην εικόνα ενός πολιτισμού κλίνοντος περισσότερο προς την θαλασσοπλοΐα παρά προς τον πόλεμο, και μίας πόλεως η οποία προσφέρει (διαθέτει) όρμο, κέρδος & ξεινία, ζωτικά στοιχεία πολιτισμού απουσιάζοντα από την Λήμνο[9] (Soph.Phil.302-303). Δύο μορφές φέρουσες σάκκους επί κοντών πάνω στους ώμους τους δρασκελίζουν μια γλώσσα γής μεταξύ της σκοπίης και του δευτέρου λιμένος, όπου δύο πλοία μικρώτερα αυτών του στόλου μοιάζουν ως φορτηγά. Ο ποιητής και ο ζωγράφος στρέφονται στην Αιγαιακή ζωή για να απεικονίσουν μια φανταστική πόλη. ..
Το Κρητικό ανάλογο του οποίου γίνεται κυρίως επίκληση (χρήση) στην αρχιτεκτονική τοπιογραφία είναι αυτό που παρουσιάζεται στο Μωσαϊκό Πόλεως.[10]

Ιστορικές αντανακλάσεις στον Όμηρο: Κατάλογος τῶν Νηών

Πράγματι, η περιγραφή του συνασπισμού των κρατών της βορειοδυτικής Ανατολίας, γνωστού ως Assuwa, όπως αναφέρεται στα αρχεία του Tudhaliya II, έχει ομοιότητα με τον 'Τρωικό Κατάλογο' που βρέθηκε στην Ιλιάδα του Ομήρου, Il.2. 815-879,[12] ο οποίος θεωρείται με την σειρά του αυθεντική επιβίωση της Ύστερης Εποχής του Χαλκού, και μάλιστα χρονικώς προηγούμενη των Τρωικών![16]
Η Ολμπράιτ το έθεσε πιο συνοπτικά..

Ιστορικές αντανακλάσεις στον Όμηρο: Το δίπτυχο του Βελλεροφόντη

Η Shear σημειώνει ότι oι ομοιότητες μεταξύ της περιγραφής στην Ιλιάδα και του αναδιπλούμενου - πτυσσόμενου ξύλινου πίνακα του ναυαγίου είναι προφανείς, αλλά η πιθανότητα η πινακίδα του Βελλεροφόντη να είναι προιστορική έχει σαφώς – ζωηρά - εντόνως απορριφθεί,[18] υπογραμμίζοντας προσθέτοντας ότι άν και οι απόψεις του Bellamy και ιδιαιτέρως του Heubec μνημονεύονται - χρησιμοποιούνται συχνά προς υποστήριξη αυτής της θέσεως, αποσιωπάται ότι αμφότεροι οι μελετητές δημοσίευσαν τα συμπεράσματά τους πρίν την ανακάλυψη των διπτύχων του ναυαγίου της Αντιφέλλου. Παρ’ όλα αυτά η ερμηνεία τους εξακολουθεί να γίνεται αποδεκτή και να επαναλαμβάνεται από τους μελετητές της Ελληνικής γραμματείας, βλ. επί παραδείγματι τον Knox![20]
Δίπτυχο από το ναυάγιο της Αντιφέλλου

Ιστορικές αντανακλάσεις στον Όμηρο: Τα 'δύο δούρεα'

Σχολιάζοντας την παράσταση στο ρυτό Schimmel σημειώναμε:[22]
Πίσω από την καθιστή θεά κατακόρυφα τοποθετημένα εικονίζονται δύο δόρατα, ανήκοντα μαζύ με τον σάκκο και την φαρέτρα στο σύνολο το οποίο σηματοδοτεί το κυνήγι, μαζύ με το ιερό δένδρο και την έλαφο - θήραμα.[14_146] Το ζεύγος των δοράτων παραπέμπει στα ‘δύο δούρεα’ στα οποία επανειλημμένως αναφέρεται ο Όμηρος στα έργα του,[14_147] εχρησιμοποιούντο δε τόσον στο κυνήγι όσον και στον πόλεμο, στο Αιγαίο και την Ανατολία, ήδη από τα μέσα της δευτέρας χιλιετίας πρίν από την εποχή μας.[14_148] Σε ξίφος ανευρεθέν στον τάφο V των Μυκηνών απεικονίζεται κυνηγετική πολεμοφανής παράσταση ήρωος ο οποίος υποτάσσει λέοντα, συμβολίζoντα τους εχθρούς, ενώ, αναλόγως, στην Χεττιτική εικονογραφία το κυνήγι απεικονίζεται ως βασιλική δραστηριότητα με θρησκευτικό χαρακτήρα.[14_149] Παράσταση των δύο δοράτων έχουμε για πρώτη φορά στην τοιχογραφία της Κνωσσού όπου απεικονίζεται ο Αρχηγός των Μαύρων,[14_150] αλλά και σε τοιχογραφία κυνηγίου από την Τίρυνθα καθώς και σε αγγεία από την Τίρυνθα και το Λευκαντί.[14_151]

Ιστορικές αντανακλάσεις στον Όμηρο: Τυνδάρεως

Ο Ιωάννης Κακριδής έχει σημειώσει τα εξής για τον Τυνδάρεο: "τα μεγάλα γεγονότα με τα οποία συνδέονται αυτός και οι απόγονοί του μπορούν να χρονολογηθούν με ασφάλεια στις παραμονές και τα επακόλουθα του Τρωικού Πολέμου, δηλαδή στα τέλη του 13ου αιώνα π.Χ.. Και μόνο επί τη βάσει αυτοή ο χαρακτήρας αποκτά ιστορική διάσταση".[30]

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

[0]. Online Exhibits, s.v. Translating an Oral Tradition into Writing.
[1]. Kadmos Mitteilungen 1990.29.1.84; Watkins 1987.
[2]. Mallory 1988, p. 177: Υπό την έννοια 'ίσος κατά βάρος'.
[4]. Morris 1989: αποσπάσματα.
[6]. ό.π. p. 511.
[6a] συνηθέστατα κορυφή λόφου, LSJ: σκοπ-ιά, Ion. σκοπ-ιή, ἡ, lookout-place, in Hom. esp. a hill-top, σκοπιὴν εἰς παιπαλόεσσαν Od.10.97; ἀπὸ σκοπιῆς εἶδεν Il.4.275, Od.4.524; ἥμενος ἐν σκοπιῇ Il.5.771; ὀπτῆρας δὲ κατὰ σκοπιὰς ὤτρυνα νέεσθαι each to his lookout-place, Od.14.261; ἄγγελος . . ἀπὸ τηλαυγέος φαινόμενος σ. Thgn.550; watch-tower, Hdt.2.15; ὥσπερ ἀπὸ σ. μοι φαίνεται Pl.R. 445c. 2. peak, height, of Cithaeron, Simon.130; of Athos, S.Fr.237 (anap.); Ἰλιὰς σ., of the Trojan acropolis, E.Hec.931 (lyr.), cf. Ph.233 (lyr.), Ar.Nu.281 (lyr.), etc.; Θάσου σκοπιαί JHS29.93: metaph., Pi.N.9.47:—σκοπιαί personified as women (Oreads), Philostr.Im.2.4. II. look-out, watch, σκοπιὴν ἔχειν to keep watch, Od.8.302; οὔ κῃ πρόσω σ. ἔχοντες τούτων Hdt.5.13; κρυπταὶ σ. X.Eq.Mag.4.10; σκοπιὴν φυλάσσειν Arat.883.
[7a].  Πρόκειται γιά το μνήμα του Ίλου, LSJ, s.v. σῆμα: sign by which a grave is known, mound, cairn, barrow, Il.2.814, etc.; “τοῦ δὲ τάφον καὶ σῆμ᾽ ἀϊδὲς ποίησεν Ἄναυρος” Hes.Sc.477; ἐπὶ σῆμ᾽ ἔχεεν raised a mound, Il.6.419, etc.;}), … {το σήμα sign και ως sign by which a grave is known, mound, cairn, barrow !!!
[8]. ό.π. p. 518.
[9]. Soph.Phil.300-303: 

Φέρ’, ὦ τέκνον, νῦν καὶ τὸ τῆς νήσου μάθῃς.Ταύτῃ πελάζει ναυβάτης οὐδεὶς ἑκών·
οὐ γάρ τις ὅρμος ἔστιν, οὐδ’ ὅποι πλέων
ἐξεμπολήσει κέρδος ἢ ξενώσεται.
Οὐκ ἐνθάδ’ οἱ πλοῖ τοῖσι σώφροσιν βροτῶν... 


και σε Νεοελληνική απόδοση Ι. Ν. Γρυπάρη (https://www.greek-language.gr/greekLang/ancient_greek/tools/corpora/anthology/content.html?m=1&t=568):

Τώρ' άκου και για το νησί πώς είναι·
κανείς δεν πιάνει εδώ καραβοκύρης
με θέλημα του, π' ούτε ένα λιμάνι
δεν έχει που για κέρδος μια πραμάτεια
να εμπορευτή ή να βρη κονάκι ο ξένος·
ποιος έχασε το νου του εδώ να πιάση;

[10]. ό.π. p. 519.
[12]. Cline 1997, pp. 201-202. 
[16]. Page 1963, p. 140. Βλ. wikipedia, s.v. Trojan Battle Order.
[18]. Shear 1998, n.4. 
[20]. Knox 1996, p. 20 ('Introduction', in Homer. The Odyssey).
[22]. Κονιδάρης 2022, σελ. 216.
[14-146]. Κονιδάρης 2022, σελ. 216, σημ. 14_146.
[14-147]. Κονιδάρης 2022, σελ. 216, σημ. 14_147.
[14-148]. Κονιδάρης 2022, σελ. 216, σημ. 14_148.
[14-149]. Κονιδάρης 2022, σελ. 216, σημ. 14_149.
[30]. Rozokoki 2011, p. 40.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

https://www.jstor.org/stable/23048961?seq=1
Rozokoki, A. 2011. “The significance of the ancestry and ancient origins of Helen of Sparta,” Quaderni Urbinati di Cultura Classica (New Series) 98 (2), pp. 35-69.

https://www.degruyter.com/document/doi/10.1515/kadm.1990.29.1.84/html

https://www.scribd.com/document/368144711/Kadmos-Mitteilungen-1990-29-1-84
Kadmos Mitteilungen 1990.29.1.84
"MITTEILUNGEN, The Third International Congress on Santorini (Thera)," Kadmos 29 (1), pp. 84-88.

Watkins, C. 1987. “Linguistic and Archaeological Light on some Homeric Formulas,” in Proto-Indo-European: The Archaeology of a Linguistic Problem. Studies in Honor of Marija Gimbutas, ed. S. Nacev and E. C. Polomé, Washington, pp. 286-298.

Yegül, F. K. 1986. Rev. of W. Martini, Das Gymnasium von Samos, in AJA 90, pp. 496–499.

https://www.cambridge.org/core/journals/antiquity/article/abs/susan-nacev-skomal-edgar-c-polome-ed-protoindoeuropean-the-archaeology-of-a-linguistic-problem-essays-in-honor-of-marija-gimbutas-400-pages-17-tables-7-maps-2-charts-34-illustrations-1987-washington-dc-institute-for-the-study-of-man-isbn-0941694291-hardback-65/56EE10EACB9A1FFFA4548561AA321140
Mallory, J. 1988. Rev. of Susan Nacev Skomal & Edgar C. Polome (ed.), Proto-Indo-European: the archaeology of a linguistic problem: essays in honor of Marija Gimbutas, in Antiquity 62 (234), pp. 177-178.

http://art.buffalo.edu/coursenotes/ahi307/morris.pdf
Morris, S. P. 1989. “A Tale of two Cities: The Miniature Frescoes from Thera and the Origins of Greek Poetry”, AJA 93 (4), pp. 511-535.

http://kernos.revues.org/1096
Dietrich, B.C. 1994. “Theology and Theophany in Homer and Minoan Crete,” Kernos 7, pp. 59-74.

Page, D. 1963. History and the Homeric Iliad, Berkeley, Los Angeles: University of California Press.

Knox, B. 1996. Introduction to the Odyssey, Homer, trans. B. Fagles, New York, p. 20. 'Introduction', in Homer. The Odyssey.

https://www.academia.edu/355137/1997_Cline_Achilles_in_Anatolia_article?auto=download&email_work_card=download-paper
Cline, Ε. Η. 1997. “Crossing Achilles in Anatolia: Myth, History, and the Assuwa Rebellion,” in Crossing Boundaries and Linking Horizons. Studies in Honor of Michael C. Astour on His 80th Birthday, ed. G. D. Young, M. W. Chavalas, and R. E. Averbeck, Bethesda, pp. 189-210.

https://www.jstor.org/stable/632241?seq=1#page_scan_tab_contents
Shear, I. M. 1998. “Bellerophon Tablets from the Mycenaean World? A tale of seven bronze hinges,” JHS 118, pp. 187–189. DOI: http://dx.doi.org/10.2307/632241

Κονιδάρης, Δ. 2022. Οι Χετταίοι και ο κόσμος του Αιγαίου, γ' επηυξ. έκδοση, Αθήνα.

Online Exhibits, s.v. Translating an Oral Tradition into Writing, <https://apps.lib.umich.edu/online-exhibits/exhibits/show/translating-homer--from-papyri/translating> (26 May 2022).                                  
https://www.jstor.org/stable/23048961
Rozokoki, A. 2011. The Significance of the ancestry and eastern origins of Helen of Sparta," Quaderni Urbinati di Cultura Classica, New Series 98 (2), pp. 35-69.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
https://www.academia.edu/36102643/_The_Religion_and_the_Pantheon_of_the_Sogdians_5th_8th_centuries_CE_in_Light_of_their_Sociopolitical_Structures_Journal_Asiatique_2017_2_pp_191_209
Shenkar, M. 2017. “The Religion and the Pantheon of the Sogdians (5th–8th centuries CE) in Light of their Sociopolitical Structures,” Journal Asiatique 2017/2, pp. 191-209.


In Greece “…the religious inventories of the individual city-states resembled each other because of their shared past and the spread of epic poetry throughout the Greek world. In particular the poems of Homer and Hesiod had unified and structured the Greek pantheon”.30: 
Kindt 2012, p. 13. .. 
Kindt, J. 2012. Rethinking Greek Religion, Cambridge. https://books.google.gr/books?id=1k5K3PatfT0C&printsec=frontcover&hl=el#v=onepage&q=Homer%20and%20Hesiod%20had%20unified%20and%20structured%20the%20Greek%20pantheon&f=false
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Homer's poems appear to have been recorded shortly after the alphabet's invention: an inscription from Ischia in the Bay of Naples, ca. 740 BCE, appears to refer to a text of the Iliad; likewise, illustrations seemingly inspired by the Polyphemus episode in the Odyssey are found on Samos, Mykonos and in Italy in the first quarter of the seventh century BCE. We have little information about the early condition of the Homeric poems, but Alexandrian editors stabilized the text in the second century BCE, from which all modern texts descend" (Wikipedia article on Homer, accessed 11-27-2008).
https://historyofinformation.com/detail.php?entryid=10

http://www.my-favourite-planet.de/english/people/h1/homer-03.html

https://archive.chs.harvard.edu/CHS/article/display/4988
Douglas Frame, D. Achilles and Patroclus as Indo-European Twins: Homer’s Take

Nagy, G. 2015. "Mycenaean reflex in Homer: phorēnai," in Short Writings III, <http://nrs.harvard.edu/urn-3:hlnc.essay:Nagy.A_Second_Look_at_a_Possible_Mycenaean_Reflex_in_Homer.2015> (8 Nov. 2022).

Yegül, F. K. 1986. Rev. of W. Martini, Das Gymnasium von Samos, in AJA 90, pp. 496–499.

https://papers.ssrn.com/sol3/Delivery.cfm/SSRN_ID1426853_code515373.pdf?abstractid=1426853&mirid=1
Joshua T. Katz, J, T. 2005. Rev. of J. Latacz, Troy and Homer: Towards a Solution of an Old Mystery, in Princeton/Stanford Working Papers in Classics Paper 120503.


ΠΛΕΟΝ ΠΡΟΣΦΑΤΗ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ - ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ: 160123

Κυριακή 19 Ιουνίου 2022

Sericulture and Han Silk

ΤΟ ΜΕΤΑΞΙ ΣΤΗΝ ΚΙΝΑ ΤΩΝ HAN (Sengupta)

 Hermes woolen tapestry, Loulan, 1st-2nd century CE, New Delhi: National Museum of India[0]

Preface

THE very notion of silk was shaped by China's adventure with sericulture. It profoundly affected the economic and cultural development of the ancient world. The rarity and antiquity of textiles from Sir Marc Aurel Stein's three expeditions are best conveyed by Stein's assistant Fred Andrews who in his article in The Burlington Magazine (1920) stated that "the first impression of a casual examination of the specimens was the absence of general resemblance to anything in textiles with which we are familiar". Commencing from Stein's crucial discovery of burial silks in the Tarim Basin in 1913, over 2,000 textile fragments have been recovered during three of his expeditions in the first two decades of the twentieth century. Sir Stein's gigantic contribution to Central Asian archaeology was due to his amazing stamina, courage, intuition, and luck. The varieties of textile excavated by him span several centuries, from the first century BCE to the eleventh century CE. Classified by the sites of their discovery, relics from Loulan and Astana constitute the majority. The exotic fragments were shared between the museums in London and New Delhi. Parts of the Stein Collection in London include those in the British Museum and some 700 textiles on loan to the Victoria and Albert Museum. The importance of over 600 textile pieces in the National Museum at New Delhi cannot be underemphasized. The deliberation on the high quality and artistic value of the Stein Collection in India is intended to fill a lacuna and realize at least in part the worldwide interest to study a significant segment of the Stein Collection not in view. This was made possible by the liberal consent of Kuniko Ono, the publisher of Shikosha Artbooks. First published in Japan in 1979, the reproduction of the Stein Collection in Fabrics from the Silk Road in the National Museum of India has helped to exemplify Sir Stein's Central Asian expedition in the four volumes of Innermost Asia published in 1928.


Besides Stein's assemblage, Central Asian burial textile in the State Hermitage Museum in Leningrad is a major collection. Our knowledge of antique textile comes mainly from these museum pieces. Archaeological textile studies are an important source of information for anthropological and technological inquiry. At Copenhagen John Becker's reconstruction of Han Pattern and Loom resulted in the instructive A Practical Study of the Development of Weaving Techniques in China, Western Asia and Europe first published in 1986. Moreover color is the single most remarkable quality of any Central Asian textile. The sources of natural dyes and method of fixing hold a number of clues. The discovery of heritage textiles from Central Asia and China is comparatively recent. Even so, the admirable work of scholars and ever-growing demand in a collector's market have increased the number of publications on ancient textiles in museums and art galleries. The Metropolitan Museum of Art and The Cleveland Museum of Art came together and held an exhibition of the Asian textiles dating from the eighth to the early fifteenth century CE. The catalog When Silk Was Gold: Central Asian and Chinese Textiles published in 1997 by the collaborating museums admirably fulfilled a function in this category. Since 1950 the second period in archaeological excavation of textiles was undertaken by the People's Republic of China in well over 100 burial sites in south central China, Mangolia and Central Asia. In collaboration with worldwide institutions The Silk Road International Dunhuang Project documentation makes research in this area infinitely expandable.


The mysterious innovations in silk weaving in Central Asia are astonishing in the light of the fact that the technology was known for centuries in West Asia. Chinese Central Asia without the proto-weaving techniques of twining and plaiting suddenly accomplished sericulture and professional silk weaving. The fully developed and technically unsurpassed figure weaves from a landlocked region defined by its deserts, inhospitable climate and limited rainfall are rather mysterious. The greatest advantage was the native mulberry bush in the rearing of Bombyx mori for the finest and longest of silken thread. The convergence of sericulture and silk weaving had definitive form and function. Exposed to freezing nights and searing heat during the day, graves yielded stunning silk furnishing symptomatic of a drastic change in funerary customs. Ethno- archaeology not only reveals technical excellence in weaving but also offers proof of faith in afterlife. The discovery of these historic fabrics preserved in Japan, Africa and Europe exposes their identity and character. In addition, the textile designs actually have a notable function in Parthian and Greco-Buddhist architectural reliefs in Persia and South Asia. Riboud's discussion on Han dynasty textiles compares the animal style to early Indian sculpture. The shared motifs in mortuary art indicate that a full exploration in this direction is a challenging but a rewarding task. When that cultural context is not acknowledged a great amount of historical realism is also lost. To address this problem consideration of religious symbolism, funerary customs and folklore inherent to the burial silk and artifacts recovered along the Silk Road is essential.


As the most preferred funerary goods silk worth its weight in gold is the most significant factor in the trade along the Silk Road. Caught in the dynamics of history are the geopolitical plot and the emerging distinction between China, Inner Asia and Eurasia in the geographical sense of the term. It was not yet populated by either self- contained or self-defined nationalities. Ethnically and culturally indistinct nationalities intermingled in the Crossroads of Asia. As the carriers of ideas and commodities and also religions, merchants and travelers not only connected Mongolia-China with Syria, Turkey, and Egypt but several of them even adopted new homelands. Commercial contacts have a longer lasting life and an immense potential to cement the bonds between various countries. As a result, the Greco-Buddhist reliquary cult in South Asia flourished precisely due to the lucrative silk trade with Rome. It is in this light that several of the figured textiles will be viewed in terms of their affirmed function. One of the astonishing by-products of the Silk Road is the jade garment. Depending on the station of the person buried, body suits made of pieces of jade are exceptional. These are fashioned mostly with square or rectangular and occasionally triangular, trapezoid and rhomboid plaques knitted together by gold, silver or copper wire. The most fabulous among these is the jade burial suit at the Mausoleum Museum of the Nanyue King in Cuangzhou. The "patchwork suit" is made of 2,291 pieces of jade pieces connected by red silk thread or silk ribbon overlapping the edges of the plaques. The world's oldest textile printing blocks in bronze from this Han tomb are also part of the Nanyue culture. Indicating that Guangzhou in the ancient Silk Route was exposed to diverse influences, the tomb contained in addition to extraordinary Chinese burial goods, five African elephant tusks, frankincense and a silver box from Persia.


Patchwork robe refers to clothing pieced together from bits of precious cloth. It indicates that even small pieces of textile fragments were treasured. Seated Buddha from the Mathura school in north India wears scraps of fabric sewn together. A votive frieze from Amaravati (now in Los Angeles) also depicts patchwork garment with square patches. In philosophic terms the "patchwork robe of salvation" in the Greco- Buddhist cult might be a treasured spiritual vestment or simply a skillful means of teaching (upaya):


Zen master Tongan asked, "What is the business under the patchwork robe?" Liangshan had no answer.


Tongan said, "It is wretched if you don't reach this state. You ask me and I'll tell you."


Introduction

The main commodity in the international trade was silk produced in China. Seres, the Greek word for silk, became synonymous for China, the land of silk. The Latin serieum is derived from the Greek ser. The adoption of Greek and Latin words for silk is evident in other languages: sieg in Chinese, modern ssu for silk thread, sir in Korean, sirket in Mongolian, seale in Russian, and silk in English. Referring to the ancient overland silk trade routes, the nineteenth-century German geographer Ferdinand von Richthofen first coined the word Seidenstrassen or Silk Road between East and West. Most of the medieval sources refer to the famous highway as Big Route (botshaom targovam puti) or Shawari Caravan (Shahrahibuzurg) and even as Silk Road (Rahiabrasnami) To reach the Syrian markets it had to cross the deserts and mountains of Asia. Along the most dangerous stretches of the route fortified strongholds were built to protect the precious caravans. In the first centuries of the Christian era Hatra in Iraq among the great Parthian cities continued to flourish as a major Arab staging-post. In the chain Hatra linked Palmyra (sacked CE 272) and Dura-Europos in Syria (deserted CE 256), Petra in Jordan (declined CE 235), and Baalbeck in Lebanon, all having the eclectic identity of a mixed population merged with the Greek settlers. Pliny the Elder and others identify Petra, the capital of the Nabataeans, as the center of caravan trade. The caravan route of the Silk Road branched off at certain points for practical purpose. In Bactria the route turned southwards, continuing by sea through the Persian Gulf and then to Alexandria by way of the Red Sea. Thus on its western end the Silk Road began on the Mediterranean coast, in the ports of Alexandria and Antioch. It wound its way through the caravan cities in northern Iran, Chorasrnia and Ferghana, and then through western Turkistan, notably the city of Samarkand in Sogdiana. The arterial route then scaled the Pamir range, the Roof of the World. It then became the T'ien Shan South Road that skirted the Takla Makan Desert, passing through such oasis towns as Kashgan and Kucka along the way. Entering China through Loulan or Dunhuang, the Silk Road finally reached Ch' ang-an, the city known today as Sian (0.1). To the Han the economic factor of silk was significant. A speech by the Grand Secretary to the early western Han Council recorded in 81 BCE proclaims the importance of silk trade with the nomad tribes in the north:


For a piece of Chinese plain silk article several pieces of gold can be exchanged with the Hsiung-nu, and thereby reduce the resources of our enemy. Thus mules, donkeys and camels cross the frontier in unbroken lines; horses, dapples and bays and prancing mounts, come into our possession. The furs of sables, marmots, foxes and badgers, colored rugs and decorated carpets fill the imperial treasury, while jade and auspicious stones, corals and crystals become national treasures.


Above all, the supply of lustrous silk to Rome by way of Parthia and Palmyra filled the coffers of the eastern kingdoms. And as planned, it also reduced the vital resources of their common enemy. The Syrian glass factories established at this time in Central Asia were probably part of the reciprocal exchange between China and Syria. By shifting important local industries from the subject nations, there appears to be a concerted effort to deny Rome the benefits of its imperial power. This ploy made Rome pay exorbitant amounts of gold to buy the luxurious silk and precious gems, cut glasses and crystals, aromatics and medicines, as well as wine from Ferghana it craved for. Pliny complained that the luxury goods were depleting the Roman treasury to the extent of fifty million sesterces annually.' A vital section of the Silk Route was owned by the Parthians and due to concerns caused by the expansionism of Rome, for about fifty years silk intended for Rome traveled through Media, Armenia and on to Colchis and the Black Sea coast. In CE 66 the ploy of crowning the Parthian ruler Trididates in Rome did not yield expected results and the Sasanians who supplanted Parthians continued to resist the advances of Rome and levied heavy taxes on the caravans passing through their territories.


The Silk Route


Roughly the size of Australia, Central Asia covers the immense expanse of the empire of the steppes called Russian and Chinese Turkistan. The overland caravan contact along the southern limits of the region became possible with the domestication of the Bactrian camel in the first centuries of the Common Era (0.2). Following camel trails nomads in the Eurasian Kazakhstan still gallop across the steppes and the high mountain pass. Ancient traditions are kept alive by the craftsmen in the vibrant markets and caravanserais of Kazakhstan, Turkmenistan, Uzbekistan and Xinjiang. It is a mysterious land of myths and legends in which the Silk Road has left behind ruined cities and tombs. The Chinese autonomous Province of Xinjiang has Takla Makan Desert and Kunlun Mountains in the south sharing borders with Tibet and Pakistan where Gilgit is located on the ranges of Karakoram. The major sites in Xinjiang are Loulan, Astana, Niya, Bezeklik, Taxkurgan and Fiaoche. In Western Kinghay, cultural counterparts of Xinjiang are Sholak Korgon, Koshoy Korgon, Shirdakbek, Lap Nor and Gandhara. Consequent to Alexander's conquest, Sogdiana between River Amu Darya and Syr Darya played an important role in the religious and cultural development of Central Asia. Until the eighteenth century, the merchants who took the hazardous journey were mostly Sogdians, a Greco-Iranian people (0.3). Thereafter the Uyghurs, a Turkic people of Central Asia, took over and established settlements along the way (0.4). Two trade routes were most traversed. One passed through the land from the hilly areas of Gilan to Alburz that came to an end at the Caspian Sea. The Hindu Kush and the Pamirs cut off Inner Asia from India and the Tibetan Plateau. The route went by way of Khurasan and Kabul and entered the Indian subcontinent. The third turned south from Samarkand and went through Bactria toward Gandhara, which is now part of Afghanistan and Pakistan. By land and sea the Silk Route linked Tamluk on the Bay of Bengal. As a thriving cult center it introduced exotic votive terracotta that glorified the goddess wrapped in splendid gold and diaphenous silk (0.5).


Far from being a monolithic entity like Egypt, China did not have nationalistic lines either in geographical or cultural terms. Chinese territory from the Yellow River to its western frontiers extended towards Afghanistan and north-eastward to the Karakoram Range and the Tian Shan Mountains, which encompass the Tarim Basin. From the Carpathians in the west, grasslands stretch north of the Black Sea across the Dnieper, Don, and Volga rivers eastward to the drainage of the Irtysh River north of Lake Balkash and on to the foothills of the Altai Mountains. The mountain barriers of Hindu Kush, Karakoram, Kuen Lun, and the Western Himalayas did not prevent the merchants and religious zealots in their activities. South of the Kazakh Steppe is the extremely arid Turkistan and its Takla Makan Desert. The far-flung region's survival centered on natural oases on the caravan routes along Samarkand (Marakanda), Bukhara, Khiva, Merv, Kokand, Kashi (Kashgar), Yarkand, and Turpan (Turfan). The Silk Route went through ancient cities in which Chang'an, Dunhuang, Kashgar, Yarkand, Khotan, Herat, and Almaty linked East and West. The relatively safe overland routes under the Mongols from the Black Sea to the Pacific Ocean were used later by the Polo Brothers.

Sericulture and Han Silk 

Out of the range of craft material the magical silk fabric is probably the most distinctively Chinese. Silk wearing requiring specialized skills, equipment, and process increased its prestige; pure kanaus silk is still called podshoki, the "Emperor's Cloth" in Central Asia. Silk was a major economic factor and signifier of social status. This was nevertheless not so noteworthy compared to its demand as shroud and as grave goods since silk was perceived to be a unique material effecting metamorphoses. The lustrous stuff spun from the cocoons was believed to reward rebirth and eternal life. To be buried in a silken shroud was actually not beyond one's dream in Central Asia. The silk fragments, apart from its historic and artistic significance, provide information on ancestor worship in the funerary cult that is deep-seated in China. The Chinese believed that the dead ancestors continued to be part of the family and had their own need in afterlife. The dead were thus cared for and propitiated with burial goods in which silk was a vital component. From Han dynasty (206 BCE-ca 220) onwards silk was currency for immortality. As Late as Ming (1368-1644) and Qing (1644-1911) period, a kind of furnace (kabala) was erected in the royal tombs near Beijing to burn messages on silk to communicate with the emperor's soul. With regard to veneration of ancestors, Matteo Ricci, who worked in China from 1582 until his death in 1610, wrote in his memoir: 

The most solemn thing among the literati and in use from the exalted king down to the very least person is the annual offering they make to the dead at certain times of the year — of meat, fruit, perfumes, incense and pieces of silk cloth — and paper among the poorest. And in this act they make the fulfilment of their duty to their relatives, namely, "to serve them in death as though they were alive".[1] 

A brief description by Phan shows that despite its ancient origins veneration of ancestors continued to be the most important ritual in China. In funerary rituals a piece of paper or white cloth bearing the name of the deceased is placed in front of the corpse prepared for burial. After burial, this name tag is brought home to the family altar to receive prayers and acts of piety. Eventually it is replaced by a piece of wood called the "spirit tablet". On its front the name, family status, and societal rank of the deceased are written, and on its back, the dates of birth and death. Since the soul of the deceased is believed to reside in this tablet, characters such as shen wei or Iing wei or shen zur meaning "the seat of the spirit" are inscribed on it. Venerated ancestors' portraits are placed in the family altar and on special occasions like birthday or death anniversary spirit of the dead is given offerings. On festivals such as the New Year and on the first and fifteenth days of the month of the lunar calendar, graves are tended and family members gather to feast on sacrificial food and drink and pay respect, burn silk, incense and paper money. Days are set aside in the traditional Chinese calendar for these duties, the most important being the "clear and bright" (qing ming)  full-moon day in early April. At the heart of all these ancestor rites is filial piety (hsiao), the most important virtue in Confucian ethics, by which a person lives out five relationships (wu lun) — ruler and subject, parent and child, husband and wife, older and younger siblings, and friends. 

Silk in Pre-Han Eurasia 

Ancient-most excavated Han textiles according to style and motif belong to Western Han (207 BCE - c. 9) and Western Han (10-221),[2] Because of its social and economic status the secrets of silk manufacture were guarded by strict regulations, with threat of torture and death to those who break the restrictions. At Augustus Censer's demise in 14 CE the exotic iridescent silk was banned in Rome and was hence hoarded like gold. Silk shrouds in burials are much more visible than silk currency in barter or payment to army officers. As such the secrets of silk recovered from burials hold the reality of what life was for countless generations of the dead. A unique culture emerged out of a distinctive historic setting. The search is to discover the favorable conditions to the development of Han silk industry and how the wide market for silk in Central Asian burials was linked to the escalation of the Greco-Buddhist relicary cull in South Asia.[3] The evidence, strangely enough, might lie in the birth of as new era filled with renewed hope in resurrection and afterlife.

.............................

{p. 98} been and is and will be; and no mortal has ever lifted my mantle" had universal concurrence.[39] Apart from being a valuable stuff, the worth of silk is further enhanced by its magical motifs. From an early date the winged griffin in textiles was developed to manifest the divine. The garment worn by the Sasanian king on the rock carvings of Taq-i-Bustan in Iran depicts winged Serimurvs (Simurgh) set in an overall pattern of small medallions enclosing, rosette with four petals to convey immortality (2.34a). The Senmury caftan depicted on the left wall of the Great Ivan is similar to the ninth-century silk caftan with embroidered senmurvs conserved in the Hermitage Museum. It is made up of Sasanian and Chinese silk pieces decorated with the fabled senmurv. Textile design displaying unity of form and content demonstrates skillful organization of motifs based on clearly understood agenda. The senmurv carved on the costume of a Sasanian king at Taq-i-Bustan in western Iran reveals its extraordinary breadth and geographical span (2.34b). Senmurv, the winged griffin in Sasanian art, is a dog-faced winged lion embossed in gold applique (2.34c). The popular motif within a circular border in a treasured parcel gilt silver plate of a Sasanian king is typical of the wide variety of contexts (2.34d).

Senmurv.svg,  The Sassanian Royal Symbol and the Mythology of Pers

One of the remarkable Sasanid weft-faced silk twill woven with simurgh is the reliquary of Saint Len in Paris (2.35). A fragment of this fabric in compound weave is in the Victoria and Albert Museum in London (8579-1863). The weft-faced compound structure utilize single or paired warp sets with plain weave or twill binding systems. Some of them are excavated in Egypt, northern Caucasus, India and China. The senmurv is enclosed in interlocking pearl roundels with stylized floral motifs filling the interstices. The framed senmurv replicated in Sogdian silk is interconnected at the tangent points by a crescent within smaller pearl medallion. The peacock tail of the senmurv is intricately woven and its distinctive armband with svmbolic motif reflects a taste for opulent textiles that extended outward from the Mediterranean basin. The crescent on the Alexandrian copper coin of Augustus as symbol of redeeming goddess Isis—Demeter recurs in the woven textiles of seventh-eighth century CE. In seventh and eighth centuries its original function was reclaimed in sculptures carved on several funerary monuments in Iran (2.36), A similar wall panel from the same site in Chal Tarhan but in a better condition is in the British Museum (A ME 1973.7-25.3). The Persian griffin widely used in textiles and metalwork as emblem of Sasanian kingship appeared first as necromantic sign on Greco-Buddhist reliquary mounds (2.37). The

[p. 98] been and is and will be; and no mortal has ever lifted my mantle" had universal concurrence.[39] Apart from being a valuable stuff, the worth of silk is further enhanced by its magical motifs. From an early date the winged griffin in textiles was developed to manifest the divine. The garment worn by the Sasanian king on the rock carvings of Taq-i-Bustan in Iran depicts winged Serimurvs (Simurgh) set in an overall pattern of small medallions enclosing, rosette with four petals to convey immortality (2.34a). The Senmury caftan depicted on the left wall of the Great Ivan is similar to the ninth-century silk caftan with embroidered senmurvs conserved in the Hermitage Museum. It is made up of Sasanian and Chinese silk pieces decorated with the fabled senmurv. Textile design displaying unity of form and content demonstrates skillful organization of motifs based on clearly understood agenda. The senmurv carved on the costume of a Sasanian king at Taq-i-Bustan in western Iran reveals its extraordinary breadth and geographical span (2.34b). Senmurv, the winged griffin in Sasanian art, is a dog-faced winged lion embossed in gold applique (2.34c). The popular motif within a circular border in a treasured parcel gilt silver plate of a Sasanian king is typical of the wide varietyt of contexts (2.34d).

One of the remarkable Sasanid weft-faced silk twill woven with simurgh is the reliquary of Saint Len in Paris (2.35). A fragment of this fabric in compound weave is in the Victoria and Albert Museum in London (8579-1863). The weft-faced compound structure utilize single or paired warp sets with plain weave or twill binding systems. Some of them are excavated in Egypt, northern Caucasus, India and China. The senmurv is enclosed in interlocking pearl roundels with stylized floral motifs filling the interstices. The framed senmurv replicated in Sogdian silk is interconnected at the tangent points by a crescent within smaller pearl medallion. The peacock tail of the senmurv is intricately woven and its distinctive armband with svmbolic motif reflects a taste for opulent textiles that extended outward from the Mediterranean basin. The crescent on the Alexandrian copper coin of Augustus as symbol of redeeming goddess Isis—Demeter recurs in the woven textiles of seventh-eighth century CE. In seventh and eighth centuries its original function was reclaimed in sculptures carved on several funerary monuments in Iran (2.36), A similar wall panel from the same site in Chal Tarhan but in a better condition is in the British Museum (A ME 1973.7-25.3). The Persian griffin widely used in textiles and metalwork as emblem of Sasanian kingship appeared first as necromantic sign on Greco-Buddhist reliquary mounds (2.37). The

...






[p. 248]. remains from the Parthian artifacts from Grave IV at Tillya Tepe in Afghanistan establish that embellishment of silk with gold thread was already in practice in the first century CE. The exquisitely crafted costumes and gold jewellery from the six graves in the "gold mound" were probably manufactured in Syria and Cyprus. The extraordinary geographical span of textiles originating in Central Asia has equally remarkable breadth of time. A fragment of Faimid-era door panel from Cairo depicts within a circular pearl roundel a celestial musician in a costume embellished with characteristic Sogdian circular motif within lattice framework (4.14).

Besides spreading cultural interchange, the "intercultural style" of silk continued to be a form of currency. Silk served as salary, reward, tax, and a means of barter and glorification until the medieval period. However, there was a marked reduction in the volume of trade due to the expansion of Islam when the explosive situation along the Silk Road stretched from Syria (636 CE), Alexandria (641 CE), and the whole of North Africa (647-98 CE). Islam held sway over commerce in the Red Sea and the Nile by capturing the caravan routes of North Africa, Spain (712 CE), and Persia. It introduced a gradual transition from Sasanian, Coptic, and Byzantine traditions in the form of highly valued Persian tiraz often inscribed with the names of kings, dates, and sites. Bestowed as sign of honor, fragments of many lines on tiraz used as shroud have been preserved in Egyptian tombs. These embroidered textiles provide window into political and religious life of early Islam. Bypassing the religious turmoil then besetting the West, China's trade during the Tang dynasty (618-906 ce) prospered due to the alternate East-West trade over the southern route by way of Ceylon and Tamil Nadu in south India. At the height of Tang dynasty, silk weaving in Kancipuram in Tamil Nadu flourished under the Pallava dynasty (fourth-late ninth century ce). Simultaneously, woodblock printing and dyeing workshops in South Asia produced less expensive substitutes for South-East Asia, Egypt, and West Africa. A group of seafaring Persians, Ethiopians, and Syrians traded in Chinese and Indian goods while the Chinese traded in lndo-China, Korea, India, and Ceylon from where her products reached Egypt, Eurasia, Persia, and the Byzantine Empire. Chinese raw silk was the most important single item of trade since the inception of the Roman Empire. Strategic geographic position of Persia enhanced trade with Syria and Byzantium that bought Chinese raw silk at inflated price till the fifth century. To maximize profit., the Soghdians in 550, like the Syrians of the Roman province, managed


Epilogue 249 

to bypass both the Sasanian and Byzantine courts, and achieved great success in silk trade.[14] Their commercial interest was limited to the reselling of silk yarn and readymade raw silk from the Chinese to the merchants who supplied the Persians, Syrians, Byzantines, and Indians. The Sogdian cycle of mural paintings at Afrasiab in the so-called "hall of the ambassadors" represents not only their gorgeous silks and wealth but also their expectations in afterlife (2.22). The local ruler of Samarkand and Soghdiana, represented in the cycle of mural paintings, is identified as the governor (650-55 CE) sent by the Chinese emperor Gaozong (649-83 ce).[15] Efficient relay stations for the mounted messengers helped management of export and inter-regional trade. China imported from Syria precious and semi-precious stones and artificial glass gems. woven silk, wrought garments, and gold. Persia monopolized pearl and coral trade to China since these were important ingredients in Chinese magic potions and used as elixir of life in religious rituals. Iran's export to China also included wasma (woad —indigo) obtained from Egypt. In addition, the Persians sold enormous quantities of Persian brocades woven with Chinese yarn to meet the artificial demand created in Byzantium due to court restrictions. However, from mid-fifth to mid-sixth century CE Sasanian Iran suffered blockade by the Hephtalites rulers in Central Asia. The war with Byzantium for a century from 527 ce onwards was also a bleak period for the Sasanids (226-651 ce), when Turks made most of the embargo placed on Persian commodity by strengthening their hold on transit trade in silk combined with the traffic of dancing girls from Samarkand and Khotan. By taking control of the Silk Road the Turks benefited from direct trade with Byzantium and the Caspian regions. But these two vexing problems may ultimately be connected. One is the development of technology for its religious application in burial textiles and the recognition of the commercial advantage of the distribution of patterned silks in weft-faced compound weaves. Roger II of Sicily (1095-1154 CE), the nephew of Norman chief Guiscard, succeeded …

 

 

[14] Through the envoy led by Maniah the Sogdiarts at fiat sought free trade with Persia but it failed when Shah Khosro torched their silk in front of their eyes to prove that they had no need of the silk from the Sogdians or the Turks. The Sogdians were then encouraged by their Turkish rulers to negotiate directly with the Byzantines, the fiercest enemies of the Persians. 

[15] Chavannes, Documenf Sur les Tou-kiue (Tyres) Occidentaux, SI. Petersburg, Ma 135. Quoted by Matteo Cornpareti, in Further Evidence for the interpretation of the 'Indian Scene' in the Pre-Islamic Paintings at Afrasiab (Samarkand).


ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

https://www.exoticindiaart.com/book/details/silk-road-fabrics-stein-collection-in-national-museum-of-india-nap935/?fbclid=IwAR2RffRovP-3WKTQT-JBpnSOVP91HLgQol8DaXFQFoTovWZSdkFdl09dTOQ
https://www.amazon.com/Silk-Road-New-History/dp/0190218428?asin=0195159314&revisionId=&format=4&depth=1

Sengupta, Arpurathani. 2018. The Silk Road Fabrics (The Stein Collection in the National Museum of India), New Delhi.

https://www.academia.edu/44851094/Textiles_of_the_Silk_Road_Enigmas_and_Riddlesdles_in_Cross_Cultural_Perspective_in_the_Art_of_Central_Asia
Sengupta, Arputharani. 2008. "Textiles of the Silk Road - Enigmas and Riddles," in Cross-Cultural Perspective in the Art of Central Asia, Aryan Books International, New Delhi, pp. 219-323.

Τρίτη 7 Ιουνίου 2022

WOMAN AT THE WINDOW

ΓΥΝΑΙΚΑ ΚΑΤΟΠΤΕΥΟΥΣΑ ΑΠΟ ΤΟ ΘΕΩΡΕΙΟ (κατασκοπία - παρακύπτουσα)

Διάτρητη πλάκα επιπλώσεως με 'γυναίκα στο παράθυρο'[1]
Ανασύνθεση διάτρητης πλάκας επιπλώσεως με 'γυναίκα στο παράθυρο'[2]

Το θέμα 'γυναίκες στο παράθυρο' ήταν δημοφιλές σε ελεφαντοστέινα Φοινικικά τεχνουργήματα του 9ου και 8ου αιώνα π.Χ., τα οποία εκτιμάται ότι αναπαριστούσαν την λατρεία της 'Αστάρτης στο παράθυρο', ενώ δεν λείπει και από την Βίβλο, Gen 26, 6-11 & Prov 7, 1- 27.[3] Το εικονιζόμενο κατωτέρω Κυπριακό 'περίπτερο' μπορεί κάλλιστα να συνιστά μια πρώιμη αναπαράσταση του θέματος, δεδομένου ότι τα Φοινικικά ελεφαντοστέινα τεκμήρια του ομοιάζουν πολύ στη λεπτομέρειά τους.
Ωστόσο, οι 'γυναίκες στο παράθυρο' εμφανίζονται επίσης σε τμήμα της συνθήκης μεταξύ του Χετταίου βασιλέως Suppiluliuma I με τον Hukkana της Haiasa,[4] σε Μυκηναϊκή τοιχογραφία και σε ένα επίσης Μυκηναϊκό αγγείο που βρέθηκε στην Κύπρο, ενώ ζεύγη γυναικών παρουσιάζονται σε άλλα Ελληνικά τεχνουργήματα της Ύστερης Εποχής του Χαλκού. Φαίνεται, λοιπόν, ότι το θέμα 'γυναίκες στο παράθυρο' ήταν επίκαιρο στη Ελληνική τέχνη του δέκατου πέμπτου και δέκατου τέταρτου αιώνα π.Χ., αν και πιθανώς με διαφορετική σημασία από αυτήν που είχε αργότερα στην Ανατολή. Το θέμα διατήρησε την δημοφιλία του πάντως και αργότερα, επί παραδείγματι απαντάται σε κωμικά αγγεία της Ελληνιστικής περιόδου![5]

Ελεφαντοστέινο ανάγλυφο πινάκιο από το Nimrud[6]

Ίσως, όμως, οι Μυκηναϊκές παραστάσεις επηρέασαν τα Φοινικικά ελεφαντοστέινα τεχνουργήματα, με την Κύπρο να λειτουργεί ως το χωνευτήρι όπου συναντήθηκαν οι δύο πολιτισμοί.[7] Το περίπτερο, στο οποίο ήδη αναφερθήκαμε, αποτελείται από περίπου 150 ξεχωριστά κομμάτια, καθένα από τα οποία έπρεπε να συγκολληθεί μία ή δύο φορές σε διπλανά κομμάτια. Είναι το πιο περίπλοκο στην κατασκευή από όλα τα γνωστά Κυπριακά αγγεία, όμως σε άλλα τεχνουργήματα παρατηρείται καλλίτερη χρήση των τεχνικών χυτεύσεως.

Κρατήρας από την Ποσειδωνία (Paestum) αποδιδόμενος στον Αστέα[8]


ΑΠΟ ΤΟ ΑΣΜΑ ΑΣΜΑΤΩΝ ΤΟΥ Yair Zakovitch[9]

Μια άλλη Φοινικική παράσταση γυναίκας στο παράθυρο, αυτή τη φορά πήλινο ομοίωμα ιερού με γυναίκα στο παράθυρο, βρέθηκε στην νεκρόπολη του Ιδαλίου Κύπρου. Είναι ενδιαφέρον ότι στις Μεταμορφώσεις του (βιβλίο 14, γραμμές 696-7611, ο Οβίδιος αφηγείται την ιστορία—που, προσθέτει, ήταν πολύ γνωστή σε όλη την Κύπρο - της Αναξαρέτης, μιας πριγκίπισσας που αδιαφορούσε για την αγάπη ενός ερωτευμένου νέου, ο δε απελπισμένος νεαρός αυτοκτόνησε και, καθώς η πριγκίπισσα έβλεπε την νεκρική πομπή του να περνά κάτω από το παράθυρό της, ολόκληρο το σώμα της έγινε πέτρα, Ένα άγαλμα της πριγκίπισσας, προσθέτει ο Οβίδιος, βρίσκεται στην Σαλαμίνα. Η Anni Caubert εντόπισε τις πρώτες εμφανίσεις του θέματος της γυναίκας στο παράθυρο σε Μινωικές τοιχογραφίες[10] από την δεύτερη χιλιετία π.Χ., μαζί με παραστάσεις της Χάθορ, της Αιγύπτιας θεάς τόσον του νυκτερινού όσον και του ουρανού της ημέρας (ο δίσκος του ο ήλιος ισορροπεί ανάμεσα στα κέρατα της αγελάδας στο κεφάλι της), θεά του έρωτα και θεά των νεκρών. Η εικόνα της γυναίκας στο παράθυρο στην Φοινικική τέχνη συνδέθηκε με την πορνεία και τον κάτω κόσμο.[11] Τι είναι αυτό με τη γυναίκα στο παράθυρο που προκάλεσε τόσο επίμονο ενδιαφέρον; Η γυναίκα που κατασκοπεύεται από το παράθυρο βρίσκεται μέσα στα όρια του οίκου της, του οίκου που φαινομενικά προστατεύει την αγνότητά της και την προστατεύει από περίεργους άνδρες. Σημειώστε τη συμβουλή του Ben Sira προς τους πατέρες σχετικά με τη φύλαξη της τιμής των κοριτσιών τους: «Προσέξτε να μην υπάρχει δικτυωτό πλέγμα στο δωμάτιό της, κανένα σημείο που να βλέπει τις προσεγγίσεις του σπιτιού» (42:11).[12] Από την οπτική γωνία της γυναίκας, φυσικά, ο οίκος περιορίζει την ελευθερία της και οι τοίχοι του ορίζουν τον κόσμο της. Σε κάθε περίπτωση, το παράθυρο καταλαμβάνει ένα οριακό σημείο.

Ομοίωμα ιερού με 'γυναίκα στο παράθυρο' (Κυπρο - αρχαικό 600 - 475 π.Χ.)[13]

Ανάγλυφο της Butkara I με απεικόνιση κυριών σε θεωρείο

απόσπασμα από το Ο ΚΙΝΕΖΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ [14]

Από πληθώρα τεκμηρίων αποκαλύπτεται ότι ο επισκέπτης των Βουδιστικών ιερών αντιμετωπίζετο όχι ως απλός θεατής αλλά ως αυτόπτης μάρτυρας συμμετέχων σε μιάν αλληλεπίδραση η οποία επετύγχανε την ένταξή του στα τεκταινόμενα και την αποτελεσματική κατήχησή του στις νέες ιδέες.[15] Αυτός ο τρόπος επικοινωνίας με τους ήδη πιστούς όσον και τους εν δυνάμει είχε ως σκοπό την αποτελεσματική δημιουργία μιάς κοινότητας εντεταγμένης στα νέα πιστεύω, υπήρξε δε απαραίτητος ιδιαίτερα λόγω της απουσίας γραπτού λόγου.
O σχολιαζόμενος εδώ τύπος προσλήψεως υποβάλλεται ιδιαίτερα στις λεγόμενες αφηγηματικές σκηνές τις σχετικές με την αναπαράσταση της ζωής του Βούδα. Σε αυτές είναι συνήθης η απεικόνιση θεατών, εντός θεωρείων ή επί εξώστη, οι οποίοι παρακολουθούν τα γεγονότα ως εάν ευρίσκοντο οι ίδιοι στο προσκήνιο και μάλιστα δίπλα στον ίδιο τον Βούδα.[16] Η ενεργός συμμετοχή των θεατών σε κάποια εδώ υπονοούμενη παράσταση υπογραμμίζεται από τα κομψά ενδύματα και τα περίτεχνα κοσμήματα που αυτοί απεικονίζονται να φέρουν, ενώ η σκηνή συχνά διακοσμείται από αντικείμενα υψηλής τέχνης όπως αγγεία. Με λίγα λόγια η παρουσία του ‘θεατή εντός της εικόνας’ ανταποκρίνεται σε μιαν οπτική στρατηγική που επιχειρεί να τον καταστήσει ‘αυτόπτη μάρτυρα’ επιτυγχάνοντας έτσι την σύνδεσή του με αυτούς που εκπροσωπούνται στις αφηγηματικές σκηνές και δημιουργώντας μια νέα κοινοτική θρησκευτική κοινότητα.

Παρατηρητές θαυμάζουν φυσικό πνεύμα,[17] 

ΓΛΥΠΤΟ ΤΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ YAKSI στο ΜΟΥΣΕΙΟ LACMA[18]

Το φυσικό πνεύμα (yaksi) επί κίονος κιγκλιδώματος ανήκοντος στην συλλογή του Μουσείου Τέχνης της Κομητείας του Λος Άντζελες, το ανάγλυφο μιας γυναίκας που ιππεύει ανάγλυφο γρύπα και το αναθηματικό αγαλματίδιο γυναίκας από το Faizabad αντιπροσωπεύουν παραδείγματα γυναικείων μορφών που αποδίδονται με την υψηλότερη ποιότητα, πιο ολοκληρωμένη κατασκευή, εφάμιλλη με αυτή των μορφών του πυλώνα Kathika. Μπορούν να χρονολογηθούν στα μέσα έως τα τέλη του πρώτου αιώνα π.Χ. λόγω των υφολογικών χαρακτηριστικών τους και συγκαταλέγονται μεταξύ μερικών από τα καλύτερα γλυπτά στην ιστορία της τέχνης Mathura.
Το θραύσμα μιας κολόνας από κιγκλίδωμα ή κουπαστή, ανήκον τώρα στην συλλογή του LACMA, απεικονίζει μια γυναικεία μορφή, θραυσμένη κάτω από το επίπεδο των μαστών. Στο χέρι της που σώζεται κρατά ψηλά ένα κύπελλο οίνου, η μορφή του οποίου μπορεί να ανιχνευθεί στις ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΕΣ πηγές. O Pratapaditya Pal πρόσθεσε ότι το αυλακωτό κύπελλο οίνου αναφέρεται στο τελετουργικό bakula dohada, κατά το οποίο μια νεαρή κοπέλα ψεκάζει το δέντρο bakula με οίνο από το στόμα της προκειμένου να αυξήσει την ικανότητά του να αποδίδει καρπούς. Στέκεται κάτω από ένα ανθισμένο δέντρο, κάτι που υποδηλώνει ότι είναι vrksadeata ή yaksi. Ένας άνδρας και μια γυναίκα την κοιτάζουν με απορία και έκπληξη πάνω από το κιγκλίδωμα. Η εικόνα στο σύνολό της αναφέρεται στην ομορφιά της αφθονίας και της παραγωγικότητας σύμφωνα με τις αρχές της κοσμολογίας του ύδατος, της οποίας οι εικόνες γέμισαν τους εξωτερικούς χώρους των ιερών μνημείων της παραδοσιακής Ινδίας.
Το πνεύμα yaksi στέκεται υπό γωνία ως προς τον θεατή, με το κεφάλι της να γέρνει απαλά προς την μία πλευρά, όπως η ανδρική μορφή στον πυλώνα κολόνα Kathika, μια στάση που φαίνεται να ήταν δημοφιλής αυτήν την περίοδο. Η μορφή της διαποτίζεται από μια αίσθηση νατουραλισμού εμφανούς στην απαλές καμπύλες, στους ωραίους όγκους των μάγουλων και του στήθους της και σε λεπτομέρειες όπως η ελαφριά αιώρηση του στολιδιού μαλλιών πάνω από το μέτωπό της ως απάντηση στην κλίση του κεφαλιού της. Τα χαρακτηριστικά του προσώπου της ..


“Women in a loggia” from ramp house deposit, Mycenae[19]
Κυπριακό τεχνούργημα (περίπτερο) με χρήση του θέματος 'γυναίκες στο παράθυρο'[20]


'ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΟ ΠΑΡΑΘΥΡΟ':  Η ΑΠΟΨΗ BOTICELLI[21]

Botticelli’s Portrait of Smeralda Bandinelli, c147l, ‘breaking the frame’[22]

Χρονολογούμενη περίπου από το 1475, αυτή η προσωπογραφία τριών τετάρτων φέρει μια παλαιά επιγραφή στο περβάζι που απεικονίζεται στο κάτω μέρος της εικόνας, που οδήγησε τους ιστορικούς στο παρελθόν να ταυτοποιήσουν την καθήμενη ως Smeralda di M. Bandinelli Moglie di VI, που πιστεύεται ότι είναι η γιαγιά του γλύπτη Baccio Bandinelli. Ωστόσο, είναι πιθανό ότι η επιγραφή να προστέθηκε αργότερα, καθώς ο γλύπτης πήρε αυτό το επώνυμο μόνο το 1530. Από τα αρχειακά τεκμήρια είναι γνωστό ότι το 1469 η Smeralda ήταν τριάντα ετών. Έχει προταθεί ότι η προσωπογραφία ζωγραφίστηκε από έναν από τους βοηθούς του Botticelli κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1470, ενώ άλλοι εξακολουθούν να πιστεύουν ότι αποτελεί γνήσιο έργο τέχνης του Botticelli. Ο πίνακας καταδεικνύει την μεγάλη συμβολή του καλλιτέχνη στην ιστορία της προσωπογραφίας, απομακρύνοντας το ενδιαφέρον από τα στατικά έργα εμπροσθίας όψεως (προφίλ) και εισάγοντας την ελκυστική στάση των τριών τετάρτων, επιτρέποντας έτσι στους θεατές να αλληλεπιδράσουν άμεσα με τα θέματα των πινάκων. Η Smeralda εμφανίζεται με το χέρι της στο πλαίσιο του παραθύρου, μια άλλη εφεύρεση του Botticelli, αμφισβητώντας για άλλη μια φορά την έννοια της πραγματικότητας και υπερβαίνουσα το επίπεδο της εικόνας και τον χώρο μεταξύ θέματος και θεατή. Υιοθετώντας αυτό το νέο ύφος προσωπογραφίας, ο Botticelli έδινε μια αίσθηση κινήσεως στις προσωπογραφίες του, αποδίδοντας προκλητικά ζωή στους πίνακές του. Οι καινοτομίες του καλλιτέχνη υιοθετήθηκαν γρήγορα από τους συγχρόνους του.


ΤΟ ΣΥΜΒΟΛΙΚΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΤΟΥ 'ΠΑΡΑΘΥΡΟΥ' ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΤΕΧΝΗ[23]

Η συμβολική σημασία του παραθύρου είναι δύσκολο να προσδιοριστεί και πρέπει να βασιστεί κανείς στη χρήση του θέματος σε άλλους πολιτισμούς του Αιγαίου και σε παραλληλισμούς από άλλες αρχαίες κοινωνίες. Οι περισσότερες από τις αναπαραστάσεις των παραθύρων στην τέχνη του Αιγαίου είναι απλώς χαρακτηριστικά αρχιτεκτονικών σκηνικών και παρόλο που μπορεί να έχουν ανθρώπινες μορφές (συνήθως γυναίκες), πιστεύεται γενικά ότι τέτοιες μορφές είναι απλώς θεατές γεγονότων ή τελετουργιών που απεικονίζονται στην τέχνη και δεν έχουν συμβολική σημασία (Morgan 1988, 82-83). Ωστόσο, το παράθυρο έχει μια συμβολική λειτουργία στην εικονογραφία της Εγγύς Ανατολής. Στην Αίγυπτο από την περίοδο Amarna και μετά, τα παράθυρα εμφανίσεων έγιναν δημοφιλή στην αιγυπτιακή βασιλική τέχνη και αρχιτεκτονική (Badawy 1968, 33). Γενικά, ο φαραώ και η οικογένειά του απεικονίζονται στο παράθυρο, αν και το παράθυρο μπορεί να εμφανίζεται χωρίς να υποδηλώνει ή να συμβολίζει την βασιλική παρουσία. Αυτό μπορεί να απετέλεσε μια μορφή μετωνυμίας, όπως η χρήση του στέμματος ή του θρόνου για να συμβολίσει τον βασιλέα ή την εξουσία του εν γένει. Ένα άλλο πλαίσιο στο οποίο το παράθυρο μπορεί να χρησιμοποιήθηκε για να συμβολίσει ένα πιο σύνθετο σύνολο ιδεών είναι αυτό με την γυναίκα στο παράθυρο στην εικονογραφία της αρχαίας μεσοποταμίας. Αυτό το θέμα έχει εντοπιστεί σε ελεφαντοστέινες πλάκες από το Nimrud (Barnett 1975, 145-151) που ήταν ένθετα σε έπιπλα (Pinnock 1995, 2523) και χρονολογούνται στη Νεοασσυριακή περίοδο (9ος-8ος αι.) καθώς και άλλα Φοινικικής προελεύσεως (Bahrani 2001, 166). Οι παραστάσεις 'γυναικών σε παράθυρο' σε αυτά τα πλακίδια έχουν ερμηνευτεί ως σύμβολα θρησκευτικής θυσίας παρθενίας και πορνείας στον ναό (Barnett 1975, 149). Μια χάλκινη βάση από την Έγκωμη του 12ου αιώνα που δείχνει δύο γυναίκες σε ένα διπλό παράθυρο πλαισιωμένο από ένα περίγραμμα από τρέχουσα σπείρα που τρέχουν είναι παρόμοια σε χρονολογία και διακόσμηση με το παράθυρο από τον Βροντά Κρήτης (Watling 1964, 204-205, pl. 33:c; Washbourne 1999 , 166, εικ. 3). Το παράθυρο μπορεί να θεωρηθεί ως συντομευμένο σύμβολο της εισόδου ναού ή ως παράθυρο σε έναν ναό και το θέμα του παραθύρου μόνον μπορεί να χρησιμοποιηθεί χωρίς την γυναίκα λειτουργώντας έτσι μετωνυμικά. Αν και σύγχρονοι μελετητές αμφισβήτησαν την ύπαρξη της ιεράς πορνείας στον ναό (Bahrani 2001, 169 και αναφορές εκεί), η ιδέα ότι το θέμα απεικονίζει μια σημαντική γυναικεία τελετή μεταβάσεως είναι δυνατή (Stol 1995, 493). Ο Carter (1997, 80) έχει προτείνει ότι η γυναίκα στο θέμα του παραθύρου είναι συνηθισμένη σε καναπέδες που χρησιμοποιούνται στην marzeah, μια τελετουργική συμποσιακή πρακτική της Εγγύς Ανατολής που περιλάμβανε την πόση και την λατρεία των προγόνων (Carter 1997, 77). Το παράθυρο, λοιπόν, υποδηλώνει (ή υσχετίζεται με) μια σημαντική ιεροτελεστία, ακόμα κι όταν λείπει η γυναίκα, όπως το παράθυρο των εμφανίσεων υποδηλώνει τον κυβερνήτη, ακόμα κι όταν η μορφή του απουσιάζει.

Σημειώνεται πάντως η άποψη της A. David σύμφωνα με την οποία το "παράθυρο εμφανίσεως" του Αιγυπτιακού βασιλικού ανακτόρου του Νέου Βασιλείου θεωρείται συνήθως ένα γηγενές αρχιτεκτονικό στοιχείο. Μετά όμως από ανασκόπηση αυτής του θέματος, προτείνεται από την ερευνήτρια η άποψη ότι το στοιχείο είχαν εντοπίσει απεσταλμένοι του Amenhotep III στο ανάκτορο της Κνωσού πριν την εισαγωγή της ιδέας στα Αιγυπτιακά ανάκτορα. Το κρητικό πλαίσιο και η επικοινωνιακή λογική του παραθύρου είναι παρόμοια με την αιγυπτιακά του εκδοχή, ενώ και η σχετική παράδοση του Αιγαίου προηγείται του αιγυπτιακού του avatar κατά τουλάχιστον 150 χρόνια.[23a1]

Wall Fragment with a Woman on a Balcony - Google Art Project.jpg
https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Wall_Fragment_with_a_Woman_on_a_Balcony_-_Google_Art_Project.jpg



'ΠΑΡΑΚΥΠΤΟΥΣΑ' ΓΥΝΑΙΚΑ[24]

Όλα εκκινούν από το ρήμα παρακύπτω, που μας εισάγει σε έναν ολόκληρο κόσμο από ερωτικά συμφραζόμενα. Το ρήμα παρακύπτω είναι η κατεξοχήν λέξις (με την αριστοτελική έννοια του όρου) που par excellence δηλώνει το γεμάτο ερωτικό πόθο κρυφοκοίταγμα, το λάγνο – και ως επί το πλείστον παράνομο – ξεμύτισμα μιας γυναίκας (από πόρτα / παράθυρο / στέγη), στην προσπάθειά της να δει και έτσι να ικανοποιήσει οπτικά τον έρωτά της για έναν άντρα.7
Είναι αυτονόητο πως μια τέτοια συμπεριφορά θεωρούνταν ανάρμοστη, επειδή αφενός προκαλεί την προσοχή και τα σχόλια των ανδρών και αφετέρου λειτουργεί ως ένδειξη χαλαρής – αν όχι έκλυτης – ηθικής εκ μέρους της γυναίκας. Ο Αριστοφάνης χρησιμοποιεί συχνά το ρήμα παρακύπτω με αυτήν ακριβώς τη σημασία. Για παράδειγμα, στην Ειρήνη, Aristoph. Peace 979-982: 

καὶ μὴ ποίει γ᾽ ἅπερ αἱ
μοιχευόμεναι δρῶσι γυναῖκες.
καὶ γὰρ ἐκεῖναι παρακλίνασαι
τῆς αὐλείας παρακύπτουσιν,
κἄν τις προσέχῃ τὸν νοῦν αὐταῖς
ἀναχωροῦσιν,
ᾆτ᾽ ἢν ἀπίῃ παρακύπτουσιν.

Και πάλι στις Θεσμοφοριάζουσες,  Aristoph. Thes. 797: 

κἂν ἐκ θυρίδος παρακύπτωμεν, τὸ κακὸν ζητεῖτε θεᾶσθαι.

Παρόμοια χωρία συναντάμε στον Θεόκριτο (Ειδ. 3.6-7: παρκύπτοισα – με δωρική αποκοπή του τελικού άλφα της πρόθεσης), και στον Λουκιανό (Δὶς κατηγορούμενος §31).

Spring: The Interior of an Artist's Atelier, watercolour and ink on paper, Leon Wyczółkowski (Polish, 1852–1936), 1933


ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗ ΠΑΡΕΝΟΧΛΗΣΗ ΕΛΛΗΝΑ ΑΠΟ ΑΙΓΥΠΤΙΑ! Ο ΗΡΑΚΛΕΙΔΗΣ ΑΠΑΙΤΕΙ ΔΙΚΑΣΤΙΚΗ ΣΥΝΔΡΟΜΗ ΓΙΑ ΑΠΡΕΠΕΙΑ ΑΙΓΥΠΤΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΑΙΓΥΠΤΟ![25]

Η ΚΑΤΑΓΓΕΛΙΑ ΤΟΥ ΠΑΘΟΝΤΟΣ: 
Την 21η Φαμενώθ του έτους 5 στο δημοσιονομικό ημερολόγιο [05 / 05/ 218 π.Χ.], πήγα στην [πόλη] Ψυάν στο ομώνυμο νομό για ένα προσωπικό θέμα. Καθώς περνούσα από [το σπίτι της] μια Αιγύπτια, που λέγεται ότι ονομάζεται Ψενόβαστις, έγειρε έξω [από ένα παράθυρο] και άδειασε ένα δοχείο με ούρα πάνω από τα ρούχα μου, έτσι που μούσκεψα πλήρως. Όταν την επέπληξα με θυμό, αντέδρασε με κακότητα. Όταν απάντησα αναλόγως, η γυναίκα με το δεξί της χέρι τράβηξε το διπλωμένο μανδύα μου με το οποίο ήμουν τυλιγμένος, τον έσκισε και ως αποτέλεσμα γυμνώθηκε το στήθος μου .. Με έφτυσε επίσης στο πρόσωπο, παρουσία πολλών ανθρώπων τους οποίους κάλεσα να γίνουν μάρτυρες. Οι πράξεις που της αποδίδω ότι διέπραξε είναι: η προσφυγή σε βία εναντίον μου και το ότι υπήρξε η πρώτη που ξεκίνησε [τους καυγάδες] βάζοντας τα χέρια της πάνω μου παράνομα. Όταν κάποιοι από τους περαστικούς την επέπληξαν για ό,τι είχε κάνει, απλά με άφησε και επέστρεψε στο σπίτι από το οποίο είχε ρίξει τα ούρα πάνω μου. Σε ικετεύω λοιπόν, βασιλέα, αν σε ευχαριστεί, να μην αγνοήσεις την ύπαρξή μου έτσι, χωρίς λόγο, που τον χειρίζεται μια Αιγύπτια, ενώ εγώ είμαι Έλληνας και επισκέπτης… 

Ο Ηρακλείδης περιγράφει τις πράξεις της ως υβρίν (ελλ. ύβρις, στην νομική ορολογία παραπέμπει σε επίθεση, σεξουαλικά εγκλήματα, ή κλοπή δημόσιας περιουσίας) και τονίζει ότι η καταγγελομένη ανέλαβε την πρωτοβουλία στην επιθετικότητα. Αν και δεν μαθαίνουμε τίποτα για την μοίρα της γυναίκας, εδώ παρατηρούμε και σημειώνουμε την άσκηση βίας από γυναίκα εναντίον ανδρός, αλλά και βία ασκηθείσα από Αιγύπτια, πιθανώς χαμηλότερης ταξικής θέσεως, εναντίον Έλληνα, ενδεχομένως της αριστοκρατίας.[26]
Κάθισμα τουαλέτας από την Αμάρνα (ΝΒ), το οποίο θα ετοποθετείτο πάνω από οπή στο έδαφος[27]


Τον σεξουαλικό χαρακτήρα της επιθέσεως υποστηρίζουν τα ακόλουθα στοιχεία: (α) η γυναίκα εμφανίσθηκε 'κατασκοπεύουσα' από το παράθυρο, εικόνα με σαφείς ερωτικές διαστάσεις εκείνη την εποχή .., (β) έγδυσε εν μέρει τον άνδρα, (γ) ο νομικός όρος ΥΒΡΙΣ διαθέτει επίσης δυνητικό ερωτικό περιεχόμενο ..

ΧΡΥΣΟ ΑΦΙΕΡΩΜΑΤΙΚΟ ΠΛΑΚΙΔΙΟ ΜΕ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΙΕΡΟΥ


Χρυσό αφιερωματικό φύλλο[28]


Εικόνες κτιρίου και γυναικών έχουν χαραχθεί και συμπιεστεί σε ένα φύλλο χρυσού. Η βάση της κατασκευής είναι ένα στρώμα τριών σειρών από τούβλα, ακολουθούν δε επίπεδα (όροφοι) του κτιρίου, το οποίο θα μπορούσε να ναός είτε ακρόπολη / οχυρό. Υπάρχει μια θύρα τοποθετημένη στο μέσον της κάτω κατασκευής η οποία χωρίζεται σε πέντε κάθετα τμήματα. Κάθε ένα από αυτά τα τμήματα τοίχου διαθέτει οπές παρατηρήσεως (ματάκια) και μιαν απλοποιημένη εικόνα που μοιάζει με αρπακτικό πτηνό που απλώνει τα φτερά του είναι χαραγμένη σε κάθε τμήμα τοίχου. Αυτό το διακοσμητικό θέμα (μοτίβο) μπορεί να υποδηλώνει ότι το σχέδιο κτιρίου σχετίζεται με την Ahura Mazda (ΟΡΟΜΑΣΔΗΣ: δημιουργική θεότητα του Ζωροαστρισμού). Στα δύο άκρα της οροφής της πρώτης κατασκευής διακρίνονται τα άνω μέρη του σώματος δύο γυναικών, στραμμένα και τα δύο προς τα έξω. Μια άλλη κατασκευή απεικονίζεται στην κορυφή του κάτω κτηρίου, η οποία επίσης χωρίζεται σε πέντε τμήματα κάθετα. Όπως και στην κάτω κατασκευή, κάθε μία από τις επάνω περιοχές των πέντε τμημάτων αυτού του άνω κτιρίου είναι διακοσμημένη με ένα απλοποιημένο σχέδιο που μοιάζει με αρπακτικό πτηνό. Πέντε γυναίκες στέκονται στην κορυφή της ανώτερης δομής. Μόνο το πάνω μέρος του σώματός τους φαίνεται, με τρεις από τις γυναίκες στραμμένες προς τα δεξιά και δύο από τις γυναίκες προς τα αριστερά. Η γυναίκα στα αριστερά έχει το χέρι της τεντωμένο και ένα πουλί πετά από πάνω σαν να προσγειώνεται στο χέρι. Αυτές οι γυναίκες έχουν ίσιες μύτες και αυτό αντιπροσωπεύει μια γυναικεία μορφή ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ύφους.

Rembrandt's Wife Saskia Uylenburgh at the Open Window


ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
[1]. Openwork furniture plaque with a "woman at the window", ca. 8th century B.C., MET 59.107.18.
[2]. Suter 1992, fig. 4a.
[3]. Christiansen 2007, p. 143. 
[4]. Πρόκειται για το λεγόμενο επεισόδιο Mariia (Christiansen 2007, p. 143).
[5]. Piqueux 2022, p. 70.
[6]. British Museum 118159, 900-700 π.Χ.
[7]. Museum of the World, <https://britishmuseum.withgoogle.com/object/bronze-stand-with-decoration>
[8]. Piqueux 2022, p. 70. Πρόκειται για το τεκμήριο Vatican 17106 της Συλλογής του Μουσείου Βατικανού (<https://m.museivaticani.va/content/museivaticani-mobile/en/collezioni/musei/museo-gregoriano-etrusco/sala-xxii--emiciclo-superiore--collezione-dei-vasi--ceramica-ita/cratere-a-campana-pestano-attribuito-ad-asteas.html>). Επίσης το ίδιο θέμα απεικονίζεται σε αγγείοαπό τον ίδιο καλλιτέχνη, φυλασσόμενο στο Βρετανικό Μουσείο (BM 1865,0103.27, <https://www.britishmuseum.org/collection/object/G_1865-0103-27>).
[9]. Yair Zakovitch 2019, p. 55.
[10]. Driessen 2012, fig. 5a-b. Για ευρύτερο σχολιασμό του θέματος εν γένει και του παραθύρου βλ. Day (Day and Gesell 2016, p. 162).
[11]. Lynn Sebesta 2017. Γιά παράδειγμα η τετράπλευρη κατασκευή από τον τάφο 97 της Έγκωμης, διακοσμημένη με 'γυναίκες στο παράθυρο, θεωρείται συσχετιζόμενη με την ιερά πορνεία!
[12]. Ο Ben Sira, επίσης γνωστός ως Shimon ben Yeshua ben Eliezer ben Sira ή Yeshua Ben Sirach, ήταν ελληνιστικός Εβραίος γραμματέας, σοφός και προφήτης από την ελεγχόμενη από τους Σελευκίδες Ιερουσαλήμ της περιόδου του δεύτερου ναού. Είναι ο συγγραφέας του Sirach, επίσης γνωστός ως "Βιβλίο του Εκκλησιαστικού". Έγραψε το έργο του στα εβραϊκά, πιθανώς στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου στο Πτολεμαϊκό Βασίλειο περίπου. 180–175 π.Χ., όπου θεωρείται ότι ίδρυσε σχολή.
[13]. <https://collections.louvre.fr/en/ark:/53355/cl010172027?fbclid=IwAR3LtArBJVfLV5xVnu-pZZbglg9gX0lgWuLEQd-ekcOHfD_0nPAMcyO41S0>. (LOUVRE N III 3293).
[14]. Κονιδάρης υπό έκδ.
[15]. Εδώ γίνεται αναφορά στην θεωρία της προσλήψεως - διανοητικής και συναισθηματικής - του καλλιτεχνικού έργου (Rezeptionsästhetik), βλ. Penzel 2020.
[16]. Galli 2011, pp. 321-323, nn. 83, 84.
[17] Onlookers admiring a Yakshi, Mathura, India, 20 BCE, <https://collections.lacma.org/node/249912>
[18]. Sonya Rhie Quintanilla 2007, p. 160.
[19]. Judith Weingarten / 11.27.2016, <https://brewminate.com/the-women-of-mycenaean-pylos-and-knossos/>. Σημειώστε ότι, όπως αναφέρει ο Χρ. Κεκές (Kekes 2016, p. 7): Η γυναικεία μορφή που βρίσκεται στα δεξιά κατεβάζει το αριστερό τηςχέρι εκτός του παραθύρου και φέρνει το δεξί της χέρι με λυγισμένο τον καρπό μπροστά στο στόμα της. Η Shaw (1996, 177) ερμηνεύει τη χειρονομία αυτής της μορφής ως χαιρετισμό ή ως επευφημία. 
[20]. Stand, Late Cypriot III, Cyprus, Enkomi (BM number 1897,0401.1296).
[21]. Masters of Art, s.v. Boticelli <https://books.google.gr/books?id=0i4VCwAAQBAJ&pg=PT36&lpg=PT36&dq=Smeralda+Bandinelli+%E2%80%98breaking+the+frame%E2%80%99.&source=bl&ots=aDiKuI7fK1&sig=ACfU3U29QcDNvovasQ8kDnJpnzrGtscXPg&hl=el&sa=X&ved=2ahUKEwiJz-yRwJ34AhUIgv0HHQTtA0wQ6AF6BAgsEAM#v=onepage&q=Smeralda%20Bandinelli%20%E2%80%98breaking%20the%20frame%E2%80%99.&f=false>.
[22]. <https://www.vam.ac.uk/articles/portrait-of-a-lady-known-as-smeralda-bandinelli>
[23]. Day & Gesell 2016, p. 162.
[23a1]. David 2021, p. 5.
[23a2]. Wall Fragment with a Woman on a Balcony - Google Art Project.jpg
https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Wall_Fragment_with_a_Woman_on_a_Balcony_-_Google_Art_Project.jpg, see <https://www.theartnewspaper.com/2022/03/23/roman-fresco-getty-collection-antiquities-traffickers>
[24]. Παπαχρυσοστόμου 2009, σελ. 92-93.
[25]. Cromwell 2022.
[26]. Matić 2021, p. 7.
[27]. Image from the post “Minding your Business: A Look at Egyptian Sanitary Practices” by Nile Scribes, which you can check out for more information about ancient Egyptian toilets.
[28]. MIHO MUSEUM, <https://www.miho.jp/booth/html/artcon/00003332e.htm>, 3rd‐2nd century B.C., Gold, H. 8.9 cm, W. 6.6 cm


The altar of St John, Rogier van der Weyden (1455)


Raimund Göbner. Dran am Fenster. 2018. Acryl auf Lindenholz. <https://www.galerienoah.com/wp-content/uploads/2021/03/WP_20181119_003.jpg>

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

https://books.google.gr/books?id=AzhsDwAAQBAJ&pg=PA55&lpg=PA55&dq=woman%20at%20the%20window%20%2B%20Minoan&source=bl&ots=UxcBlDHP7N&sig=ACfU3U0U-VXxm73kd4mlX3b1FxHRbpcvOQ&hl=el&sa=X&ved=2ahUKEwjHitWiu4z4AhV9g_0HHfzVCqkQ6AF6BAgiEAM&fbclid=IwAR0VP4gZrQQ3X0IfIHhq8LQ9zJ7FcJJZhhM7Fz2A8uDaiClCcnwmH5pOQk8#v=onepage&q=woman%20at%20the%20window%20%2B%20Minoan&f=false
Yair Zakovitch. 2019. The Song of Songs: Riddle of Riddles, London.

https://journals.openedition.org/cchyp/333?fbclid=IwAR13CPLvQKK1mqeRIMTchZYMy8LKG0sZUKBuqZhE7XyAL2dudt_5s84lGLg
Muller, B. 2016. Maquettes antiques d’Orient. De l’image au symbole, Picard, Paris, 2016, 296 pages, XIII pl., 176 figures, index, glossaire. ISBN 978-2-7084-1012-1
Cahiers du Centre d’Études Chypriotes, 47 | 2017, 344-346

https://www.academia.edu/44434211/MULLER_B_2014_b_Architectural_models_of_the_Near_East_and_Eastern_Mediterranean_a_Global_Approach_Introduction_Neolithic_Ist_millenium_BC_?fbclid=IwAR39MDkIPvPiRPsiDFsmquha1uJGObSVh7qsMXBHvEKrAxG74boZNrp5fvM
Muller, B. 2014. "'Architectural models' of the Near-East and Eastern Mediterranean: a Global Approach Introduction (Neolithic-Ist millenium BC) ," in Proceedings of the 8th ICAANE, ed. P. Bielinski, M. Gawlikowski, R. Kolinski, D. Lawecka, A. Soltysiak, Z. Wygnanska, pp. 123-149.

https://books.google.gr/books?id=rtqvCQAAQBAJ&pg=PR3&lpg=PR3&dq=Sonya+Rhie+Quintanilla.+2007.+History+of+Early+Stone+Sculpture+at+Mathura:+Ca.+150+BCE+-+100+CE,+Bosten+/+Leyden&source=bl&ots=TlnOA0tVen&sig=ACfU3U09scy3TWA0RW12VJmb8ZakTnygqA&hl=el&sa=X&ved=2ahUKEwj_x-f0_Zf4AhVY8rsIHbaCBkMQ6AF6BAgVEAM#v=onepage&q=Sonya%20Rhie%20Quintanilla.%202007.%20History%20of%20Early%20Stone%20Sculpture%20at%20Mathura%3A%20Ca.%20150%20BCE%20-%20100%20CE%2C%20Bosten%20%2F%20Leyden&f=false
Sonya Rhie Quintanilla. 2007. History of Early Stone Sculpture at Mathura: Ca. 150 BCE - 100 CE, Bosten / Leyden.

Κονιδάρης Δ. υπό έκδ. Ο Κινεζικός πολιτισμό; και οι Ελλαδικές επιδράσεις, Αθήνα.

https://www.theguardian.com/artanddesign/2022/may/08/reframed-the-woman-in-the-window-dulwich-picture-gallery-london-review-all-eyes-on-her-indoors
Cumming, L. 2022. "Reframed: The Woman in the Window review – all eyes on her indoors
Dulwich Picture Gallery, London. From Phoenicia to lockdown Britain, this ingenious show exploring the age-old motif of the woman in the window makes you re-evaluate the very act of looking," The Observer Art.

https://bmcr.brynmawr.edu/2017/2017.05.44/
Lynn Sebesta, J. 2017. Rev. of  S. Lynn Budin, J. MacIntosh Turfa, Women in Antiquity: Real Women across the Ancient World. Rewriting antiquity, in BMCR 2017.05.44.

https://books.openedition.org/pucl/2842
Driessen, J. 2012. "Chercher la femme: Identifying Minoan Gender Relations in the Built Environment," in Minoan Realities. Approaches to Images, Architecture, and Society in the Aegean Bronze Age, ed. D. Panagiotopoulos et U. Günkel-Maschek, pp. 141-163.

https://books.google.gr/books?id=76PYDwAAQBAJ&pg=PA162&lpg=PA162&dq=minoan+woman+at+the+window&source=bl&ots=ccS-F-hfTP&sig=ACfU3U13Zw_T1X4loTRay-ZsJxtwUzgLxw&hl=el&sa=X&ved=2ahUKEwjAztHE1p_4AhVdg_0HHc1GC0Q4ChDoAXoECBQQAw#v=onepage&q=minoan%20woman%20at%20the%20window&f=false
Day, L. P., G. C. Gesell. 2016. Kavousi IIC: The Late Minoan IIIC Settlement at Vronda: Specialist Reports and Analyses, INSTAP. 

https://www.persee.fr/doc/rhr_0035-1423_1969_num_175_1_9405
Turcan, R. 1969. "Wolfgang Fauth. Aphrodite Parakyptousa. Untersuchungen zum Erscheinungsbild der vorderasiatischen Dea Prospiciens," Revue de l'histoire des religions  175-1,  pp. 79-81.

https://www.pi.ac.cy/pi/files/epimorfosi/ekpaid_yliko/anthologio_arx_kypr_grammateia/praktika_id.pdf
Παπαχρυσοστόμου, Α. 2009. "Δειλότερος εἶ τοῦ παρακύπτοντος (Ίστρος Πάφιος 25 F53): Μία νέα διάσταση στο μοτίβο της λιθοποίησης μετά τους κλασικούς χρόνους," ΙΔ Συμπόσιο Αρχαίας Κυπριακής Γραμματείας, σελ. 91-95.

https://ur.booksc.me/book/21784989/1c809a
Graham, A. J. 1998. "The Woman at the Window: Observations on the 'Stele from the Harbour' of Thasos," The Journal of Hellenic Studies 118, pp. 22-40.

https://www.academia.edu/73737657/The_Rediscovery_and_Reception_of_Gandh%C4%81ran_Art_Proceedings_of_the_Fourth_International_Workshop_of_the_Gandha_ra_Connections_Project_University_of_Oxford_24th_26th_March_2021
p. 130:  Unlike the Mathura
railing pillars, however, those at Sanghol do not bear inscriptions, though they do present yakṣīs and
śālabhañjikās involved in a range of activities, often being admired by onlookers from balconies (Gupta
1985: 41-54).

https://www.chitrolekha.com/V6/n1/05_sculptors_anghol.pdf
Ardhendu Ray, 2016. "Embodiment of Beauty in Stone: A Survey of Stone Sculptures from Sanghol," Chitrolekha International Magazine on Art and Design 6 (1), pp. 52-65.

https://artsandculture.google.com/story/ZwWx9A-7JPwzJQ

https://books.google.gr/books?id=D9NyEAAAQBAJ&pg=PA70&lpg=PA70&dq=woman+at+the+window+in+ancient+theater&source=bl&ots=jSC_MxAGxl&sig=ACfU3U0jNKbNDj349GSRnin7DZhaK3l1Zg&hl=el&sa=X&ved=2ahUKEwjw59Tp9aX4AhUZwQIHHYIrCooQ6AF6BAgzEAM#v=onepage&q=woman%20at%20the%20window%20in%20ancient%20theater&f=false
Piqueux, A. 2022. The Comic Body in Ancient Greek Theatre and Art, 440-320 BCE, Oxford Univ. Press. 

Schauenburg, K. 1972. Frauen im Fenster, Phillipe von Zabern
” Mitteilungen des Deutschen Archäologischen Instituts, Römische Abteilung 79: 1–15. 

https://www.academia.edu/5245686/Die_Frau_am_Fenster_in_der_orientalischen_Elfenbeinschnitzkunst_des_fr%C3%BChen_1_Jahrtausends_v_Chr
Suter, C. E. 1992. "Die Frau am Fenster in der orientalischen Elfenbeinschnitzkunst des frühen 1. Jahrtausends v. Chr.," Tahrbuch der Staatlichen Kunstsammlungen in Baden-Wurttenmberg, pp. 7-28.

https://www.academia.edu/621203/Der_Blick_aus_dem_Fenster_Bemerkungen_zu_einem_literarischen_Motiv_in_einigen_hethitischen_und_alttestamentlichen_Texten
Christiansen, B. 2007. "The View from the Window Remarks on a Literary Motif in Some Texts of Hittite Scripture and the Old Testament,"  in Festschrift Silvin Košak. Dresdner Beiträge zur Hethitologie (Bd. 25),  ed. D. Groddek and M. Zorman, Wiesbaden, pp. 143-152.

https://www.researchgate.net/publication/316180460_The_Watcher_at_the_Window_Cultural_Poetics_of_a_Biblical_Motif
https://www.jstor.org/stable/10.2979/pft.2004.24.1.1?seq=1
Seeman, D. 2004. "The Watcher at the Window: Cultural Poetics of a Biblical Motif," Prooftexts A Journal of Jewish Literary History 24(1), pp. 1-50.

Rutherford, I. 2000. "Theoria and Darśan: Pilgrimage and Vision in Greece and India," The Classical Quarterly 50 (1), pp. 133-146.
δερκομαι, σλ. 143

Cromwell, J. 2022. "Urine, Torn Clothes, and Ethnic Tensions in Ptolemaic Fayum," <https://papyrus-stories.com/2022/08/31/urine/> (10 Sept. 2022).

https://www.academia.edu/44521731/Mati%C4%87_Uro%C5%A1_2021_Gender_Based_Violence_In_UCLA_Encyclopedia_of_Egyptology_eds_A_Austin_and_W_Wendrich_et_al_Los_Angeles
Matić, Uroš. 2021. "Gender-Based Violence," in UCLA Encyclopedia of Egyptology, ed. A. Austin and W. Wendrich et al., Los Angeles, pp. 1-20.

https://www.jstor.org/stable/25010832
McNally, S. 1985. "Ariadne and Others: Images of Sleep in Greek and Early Roman Art," Classical Antiquity 4 (2), pp. 152-192.

https://www.academia.edu/49257181/Akhenaten_s_Window_and_the_Aegean_Connection
David, A. 2021. "Akhenaten's Window and the Aegean Connection," Journal of Ancient Egyptian Interconnections 30, pp. 5–17. 

https://cejsh.icm.edu.pl/cejsh/element/bwmeta1.element.ojs-doi-10_14746_fpp_2019_24_05/c/26313-24009.pdf
Kloska, M. M. 2019. "The Symbolism and Function of the Window of Appearance in the Amarna Period," Folia Praehistorica Posnaniensia T. XXIV, pp. 77-98.

https://www.researchgate.net/publication/330442385_Aigaiakes_cheironomies_synomilias_kai_deeses_aigyptiakes_epirroes_kai_diachronikoteta
Kekes, G. 2016. "Αιγαιακές χειρονομίες (συν)ομιλίας και δέησης: αιγυπτιακές επιρροές και διαχρονικότητα," ΠΕΠΡΑΓΜΕΝΑ ΙΒ ́ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΚΡΗΤΟΛΟΓΙΚΟΥ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ (Proceedings of the 12th International Congress of Cretan Studies), σελ. 1-13.

https://www.ft.com/content/026a19fc-f68f-4457-bdc3-0621823f2cde?fbclid=IwAR0RP9C5_Zqa_9ouNJguWvXJJM7fz3EauhTz78mr1R9fI3_czhp2ufNdfkA
Chevalier, T. 2022. "Why ‘woman in the window’ is such an enduring theme in art," FT Magazine - Visual Arts, <https://www.ft.com/content/026a19fc-f68f-4457-bdc3-0621823f2cde?fbclid=IwAR0RP9C5_Zqa_9ouNJguWvXJJM7fz3EauhTz78mr1R9fI3_czhp2ufNdfkA> (14 August 2022).

https://www.academia.edu/94963329/%CE%9A%CE%BF%CF%85%CF%83%CE%BF%CF%8D%CE%BB%CE%B7%CF%82_%CE%A0_%CE%A0%CE%B1%CF%80%CE%B1%CE%B4%CE%AC%CE%BA%CE%B7_%CE%A7_%CE%91%CE%BD%CE%B9%CF%87%CE%BD%CE%B5%CF%8D%CE%BF%CE%BD%CF%84%CE%B1%CF%82_%CF%84%CE%B7%CE%BD_%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B1_%CF%84%CE%B7%CF%82_%CF%80%CE%B5%CE%BD%CF%84%CE%AC%CE%BB%CF%86%CE%B1%CF%82_%CE%BC%CE%B5_%CE%B1%CF%86%CE%BF%CF%81%CE%BC%CE%AE_%CE%AD%CE%BD%CE%B1_%CE%B8%CF%81%CE%B1%CF%8D%CF%83%CE%BC%CE%B1_%CE%BA%CE%BF%CE%BD%CE%B9%CE%AC%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%BF%CF%82_%CE%B1%CF%80%CF%8C_%CF%84%CE%B7%CE%BD_%CE%9A%CE%BD%CF%89%CF%83%CF%8C_Metioessa_AURA_Suppl_10_265_280?fbclid=IwAR3TiA0bPyYP14Yyk5Kdonlw25-IWFCtVqYcHlJeuxgs4M1Vm1IY6w3AtW4_aem_ASAoGb2N558Sj0ZqWZsncrde42czDewDZh7dKukLE8wIgL5cURynKp0eLVHfT4Hj8bdK7FBQlBfHF0-xtjDVtRul
Παλυβού, Κ. 2022. "Από τα παράθυρα της Δυτικής Οικίας... 'όλος ο κόσμος μια σκηνή'," στο ΜΗΤΙΌΕΣΣΑ. ΜΕΛΕΤΕΣ ΠΡΌΣ ΤΙΜΗΝ ΤΗΣ ΕΛΕΝΗΣ ΜΑΝΤΖΌΥΡΑΝΗ, επ. Γ. Βαβουρανάκης και Ι. Βοσκός, σελ. 85-96.

Ο ΦΙΛΙΣΤΑΙΟΣ ΑΒΙΜΕΛΕΧ 'ΠΑΡΑΚΥΠΤΩΝ' ΑΝΑΚΑΛΥΠΤΕΙ ΟΤΙ Η ΩΡΑΙΑ ΡΕΒΕΚΚΑ ΥΠΗΡΞΕ ΣΥΖΥΓΟΣ (ΕΡΩΤΙΚΑ ΜΗ ΔΙΑΘΕΣΙΜΗ) & ΟΧΙ ΑΔΕΛΦΗ (ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΗΤΟΙ ΔΙΑΘΕΣΙΜΗ) ΤΟΥ ΙΣΑΑΚ ..


ΠΛΕΟΝ ΠΡΟΣΦΑΤΟΣ ΕΜΠΛΟΥΤΙΣΜΟΣ - ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: 030823