ODYSSEUS & POLYPHEMOS

ΟΔΥΣΣΕΥΣ & ΠΟΛΥΦΗΜΟΣ ή ΟΔΥΣΣΕΥΣ ΩΣ ΠΟΛΥΦΗΜΟΣ..

Πολύφημος (Boston MFA, περί το 150 π.Χ. ή νεώτερο)

ODYSSEUS' ENCOUNTER with the Cyclops continues to attract much of the attention of readers of the Odyssey. Its riches extend in many dimensions and many critical paradigms find in it welcome food for interpretation, seeing in it, among other things, a noticeable instantiation of a well-known folktale motif, a shaman's encounter with a Master of Animals, or the prime manifestation of the Odyssey's self-reflexive poetics! The famous outis/metis naming trick binds most approaches together, as the trickster who wins out over the monster by guile finds his counterpart in the elusive hero who regains hisidentity by renouncing it. The Odyssey construes its protagonist, through the words of the narrator and the characters alike, as a no-man whose name is problematic and cannot be freely mentioned, and the Cyclops episode is often characterized as merely the most overt moment at which this naming and un-naming is enacted.

Polyphemos reclining and holding a drinking bowl. Late 5th to early 4th century BCE, Boeotia, Greece. MFA, Boston.

Given this preoccupation with names and naming in the scene, and in the poem as a whole, it is remarkable that no careful attention has been paid to the name of Odysseus' antagonist in the Cave. The word poluphemos is a collocation of the prefix polu- with an adjusted form of pheme, derived from phe-, one of the verbal roots for speech. The meaning of this composite adjective is glossed in Liddell and Scott-Jones as "abounding in songs and legends," "many-voiced, wordy" (these two senses applying to the use of the adjective as an epithet in Homer, on which see below), and "much spoken of, famous." Of these three senses, the third one has been most consistently, though not exclusively, applied to the Cyclops, which would give us a "much-famed" monster, who owes his fame, and name, to the fame of the story.[NOTEB_2] But the standard term for "fame" in the Homeric poems is not pheme but kleos, and the fact that Virgil uses 'fama' to translate the latter term[NOTEB_3] should not induce us to treat pheme and kleos as mere synonyms without further ado. Moreover, "fame" is never unproblematic in the Odyssey, where language, fame's basic substance, is treated in devious ways, and where the poem's protagonist and narrator are vying with each other in verbal astuteness. And no less importantly, the Cyclops shares the prefix of his name, polu-, with the common element of Odysseus himself in his many epithets.[NOTEB_4] So it may be worth exploring the Cyclops' name beyond the limits of a quick gloss.

Πολύφημος[NOTEB_4a]

Ένα κρανίο μαστόδοντα. Παρατηρήστε, την τρύπα στο κέντρο του κρανίου. Εδώ στερεωνόταν ο μεγάλος κορμός (μύτη). Ένα κρανίο σαν αυτό φαίνεται να ήταν η πηγή των θρύλων των Κύκλωπα[[NOTEB_4aa]

Odysseus presents the Cyclopes to his audience as the complete "Other," negatively related to Greek society by two polar contrasts:

Κυκλώπων δ᾽ ἐς γαῖαν ὑπερφιάλων ἀθεμίστων
ἱκόμεθ᾽, οἵ ῥα θεοῖσι πεποιθότες ἀθανάτοισιν
οὔτε φυτεύουσιν χερσὶν φυτὸν οὔτ᾽ ἀρόωσιν,
ἀλλὰ τά γ᾽ ἄσπαρτα καὶ ἀνήροτα πάντα
φύονται,
πυροὶ καὶ κριθαὶ ἠδ᾽ ἄμπελοι, αἵ τε
φέρουσιν 110
οἶνον ἐριστάφυλον, καί σφιν Διὸς ὄμβρος ἀέξει.
τοῖσιν δ᾽ οὔτ᾽ ἀγοραὶ βουληφόροι οὔτε θέμιστες,
ἀλλ᾽ οἵ γ᾽ ὑψηλῶν ὀρέων ναίουσι κάρηνα
ἐν σπέσσι γλαφυροῖσι, θεμιστεύει δὲ ἕκαστος
παίδων ἠδ᾽ ἀλόχων, οὐδ᾽ ἀλλήλων ἀλέγουσιν.

(Od.9.106-15)

[We] reached the country of the lawless outrageous Cyclopes who, putting all their trust in the immortal

gods, neither plow with their hands nor plant anything but all grows for them without seed planting, without cultivation, wheat and barley and also the grapevines, which yield for them wine ofstrength, and it is Zeus' rain that waters it for them.

These people have no institutions no meetings for counsels: 

rather they make their habitations in caverns hollowed among the peaks of the high mountains, and each one is the'law for his own wives and children, and cares nothing about the others.

Πολύφημος και Γαλάτεια, από την αυτοκρατορική έπαυλη στο Boscotrecase, τελευταία δεκαετία του 1ου αι. π.χ.[NOTEB_5b]

The Cyclopes do not know agriculture (οὔτε φυτεύουσιν .. οὔτ᾽ ἀρόωσιν); nor do they have assemblies or laws (ἀγοραὶ βουληφόροι οὔτε θέμιστες). This double negative characterization may hold true for Greek culture in general,[NOTEB_5] but insofar as that culture in the poem is represented by Odysseus, who has left the confines of ordinary Greek civilization and who has to be reintegrated into it, it becomes ironic for him to introduce the Cyclopes in this way. In particular, the lack of agorai "assemblies," the Cyclopes making the law for their wives and children, is a striking detail: isn't that what Odysseus will do himself, killing all the Suitors singlehandedly in his megaron, without any regard for any law or assembly of the polis? Perhaps Odysseus has more in common with the Cyclops than he believes or wants his audience to believe... [ΝΟΤΕ100]

Polyphemus throwing a rock at Acis and Galatea from the 'Galeria nel Palazzo Farnese in Roma ... dipinta da Annibale Caracci', 1657

Η ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΤΟΥ ΟΔΥΣΣΕΩΣ με τους Κύκλωπες συνεχίζει να προσελκύει μεγάλο μέρος της προσοχής των αναγνωστών της Οδύσσειας. Ο πλούτος του θέματος αυτής της συναντήσεως εκτείνεται σε πολλές διαστάσεις και πολλά κριτικά παραδείγματα βρίσκουν σε αυτό καλοδεχούμενη τροφή για ερμηνεία, ανακαλύπτοντας εκεί, μεταξύ άλλων, μιαν αξιοσημείωτη παρουσίαση ενός γνωστού μυθικού θέματος, αυτού της συναντήσεως ενός σοφού - σαμάνου με τον Δεσπότη Θηρών[NOTE3] ή την πρωταρχική εκδήλωση της αυτο-αναφορικής ποιητικής της Οδύσσειας! Το περίφημο τέχνασμα της ονοματοθεσίας ού τις // μή τις // μήτις συνδέει τις περισσότερες προσεγγίσεις μεταξύ τους, καθώς ο πονηρός άνδρας που επικρατεί του τέρατος με δόλο βρίσκει τον ομόλογό του στον άπιαστο ήρωα που ανακτά την ταυτότητά του αποκηρύσσοντάς την.[NOTE5] Η Οδύσσεια ερμηνεύει τον πρωταγωνιστή της, μέσα από τα λόγια του αφηγητού και των χαρακτήρων του έπους ομοίως, ως 'κανένας (ού τίς)', του οποίου το όνομα είναι προβληματικό και δεν μπορεί να αναφερθεί ελεύθερα, το δε επεισόδιο του Κύκλωπα συχνά χαρακτηρίζεται ως απλώς η πιο φανερή - απροκάλυπτη στιγμή κατά την οποία αυτή η ονοματοδοσία και η μη-ονοματοδοσία λαμβάνει χώραν.

Ο Πολύφημος λαμβάνει ερωτική επιστολή από την νύμφη Γαλάτεια (Πομπηία)

Δεδομένης αυτής της ενασχολήσεως με τα ονόματα και την ονοματοδοσία επί σκηνής, αλλά και στο ποίημα συνολικά, είναι αξιοσημείωτο ότι δεν έχει δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στο όνομα του ανταγωνιστή του Οδυσσέα στο Σπήλαιο (ενν. τον Πολύφημο ..). Η λέξη Πολύφημος αποτελεί μια συνεγκατάσταση του προθέματος ΠΟΛΥ- με μια προσαρμοσμένη μορφή φήμης, που προέρχεται από το ΦΗ-, μια από τις λεκτικές ρίζες του λόγου. Η έννοια αυτού του σύνθετου επιθέτου αποκαλύπτεται στους Liddell, Scott & Jones ως "αφθονία σε τραγούδια και θρύλους», «πολλέφωνοι, λογικοί» (αυτές οι δύο έννοιες που ισχύουν για τη χρήση του ως επίθετου στον Όμηρο, για το οποίο βλέπε παρακάτω) και «διάσημος». Από αυτές τις τρεις εκδοχές, η τρίτη έχει εφαρμοστεί με μεγαλύτερη συνέπεια, αν και όχι αποκλειστικά, στον Κύκλωπα, κάτι που θα μας έδινε ένα «πολύ φημισμένο» τέρας, που οφείλει την φήμη και το όνομά του στη δημοφιλία - φήμη της ιστορίας.[2] Αλλά ο τυπικός όρος για την «φήμη» στα Ομηρικά ποιήματα δεν είναι 'φήμη' αλλά 'κλέος', και το γεγονός ότι ο Βιργίλιος χρησιμοποιεί τον όρο fama για να μεταφράσει την τελευταία λέξη[3] δεν θα πρέπει να μας παρακινήσει να αντιμετωπίζουμε την φήμη και το κλέος ως απλά συνώνυμα χωρίς περαιτέρω διαφοροποιήσεις. Επιπλέον, η «φήμη» δεν είναι ποτέ απροβλημάτιστη στην Οδύσσεια, όπου η γλώσσα, η βασική ουσία της φήμης, αντιμετωπίζεται με πονηρούς τρόπους, και όπου ο πρωταγωνιστής και ο αφηγητής του ποιήματος συναγωνίζονται μεταξύ τους λεκτικά.

Και κάτι όχι λιγότερο σημαντικό, ο Κύκλωπας μοιράζεται το πρόθεμα του ονόματός του, ΠΟΛΥ-, με το κοινό στοιχείο του ίδιου του Οδυσσέα στα πολλά επιθέματά του.[4] Έτσι ίσως αξίζει να εξερευνήσουμε το όνομα του Κύκλωπα πέρα ​​από τα όρια ενός συντόμου σχολίου.

Ο Οδυσσέας παρουσιάζει τους Κύκλωπες στο κοινό του ως τον πλήρη «Έτερο», που σχετίζεται αρνητικά με την ελληνική κοινωνία εμφανίζοντας δύο πολικές αντιθέσεις:                              

Κυκλώπων δ᾽ ἐς γαῖαν ὑπερφιάλων ἀθεμίστων

ἱκόμεθ᾽, οἵ ῥα θεοῖσι πεποιθότες ἀθανάτοισιν

οὔτε φυτεύουσιν χερσὶν φυτὸν οὔτ᾽ ἀρόωσιν,

ἀλλὰ τά γ᾽ ἄσπαρτα καὶ ἀνήροτα πάντα

φύονται,

πυροὶ καὶ κριθαὶ ἠδ᾽ ἄμπελοι, αἵ τε

φέρουσιν 

οἶνον ἐριστάφυλον, καί σφιν Διὸς ὄμβρος ἀέξει.

τοῖσιν δ᾽ οὔτ᾽ ἀγοραὶ βουληφόροι οὔτε θέμιστες,

ἀλλ᾽ οἵ γ᾽ ὑψηλῶν ὀρέων ναίουσι κάρηνα

ἐν σπέσσι γλαφυροῖσι, θεμιστεύει δὲ ἕκαστος

παίδων ἠδ᾽ ἀλόχων, οὐδ᾽ ἀλλήλων ἀλέγουσιν.

(Od.9.106-15) 

ή στην Νέα Ελληνική (κατά Εφταλιώτη):

Βαριόκαρδοι τραβᾶμε ἐμπρός, κι ἐρχόμαστε  στὰ μέρη ποὺ οὶ δύστροποι κι οἱ ἄνομοι Κύκλωπες κατοικοῦνε·

αὐτοὶ ποὺ στοὺς ἀθάνοτους θεοὺς τ' ἀφήνουν ὅλα,

καὶ δὲ φυτεύουν, μήτε γῆς ὀργώνουνε ἀπατοί τους,

μόν' καθετὶς ἀνέσπαρτο κι ἀνόργωτο φυτρώνει,  στάρια, κριθάρια, κλήματα ποὺ δίνουν τὸ κρασί τους τὸ σταφυλάτο, κι ἡ βροχὴ τοῦ Δία τὰ μεγαλώνει.

Βουλὲς δὲν ἔχουν, σύναξες καὶ νόμους δὲ γνωρίζουν, μόνε στῶν ἁψηλῶν βουνῶν τὶς ἄκρες λημεριάζουν, μέσα σὲ σπήλια ὁλόβαθα, καὶ ξέχωρα καθένας κρίνει γυναίκα καὶ παιδιά, καὶ δὲν ψηφάει τοὺς ἄλλους.  

   

Fighting scene from the comic-fantastic opera ‘the seafarer’, 1923 by Paul Klee[5bb]

 

Οι Κύκλωπες δεν κατέχουν την γεωργία (οὔτε φυτεύουσιν .. οὔτ᾽ ἀρόωσιν); ούτε διαθέτουν συνελεύσεις ή νόμους (ἀγοραὶ βουληφόροι .. οὔτε θέμιστες). Αυτός ο διπλός αρνητικός χαρακτηρισμός μπορεί να ισχύει για τα τον Ελληνικό πολιτισμό εν γένει,[5] αλλά στον βαθμό που αυτός ο πολιτισμός στο ποίημα αντιπροσωπεύεται από τον Οδυσσέα, ο οποίος έχει απομακρυνθεί από τα (γεωγραφικά μόνον ;) όρια του απλού ελληνικού πολιτισμού και που πρέπει να επανενταχθεί σε αυτόν, καθίσταται ειρωνικό να εισαγάγει τούς Κύκλωπες με αυτόν τον τρόπο. Ειδικότερα, η έλλειψη αγοραίων 'συνελεύσεων',  το γεγονός ότι οι Κύκλωπες συνιστούν οι ίδιοι τον νόμο για τις γυναίκες και τα παιδιά τους, αποτελεί μια εντυπωσιακή λεπτομέρεια:

δεν είναι αυτό που θα κάνει ο ίδιος ο Οδυσσέας, σκοτώνοντας όλους τους Μνηστήρες μόνος στο μέγαρό του, χωρίς να λαμβάνεται υπόψη κανένας νόμος ή συνέλευση της πόλεως; Ίσως ο Οδυσσέας να έχει περισσότερα κοινά με τους Κύκλωπας από όσα ο ίδιος πιστεύει ή θέλει να πιστέψει το κοινό του...

Marc Chagall. 1887-1985. Paris. L'Odyssée d'Homère.The Odyssey of Homer. 1975. Lithographie. Bruges Oud Sint Jan. Source: Vieil Hopital Saint Jean[NOTE110]

Σκηνή αποδράσεως του Οδυσσέως από τον Πολύφημο[NOTE120]

Polyphemos thus becomes a powerful instrument for the Odyssey's selfreflexive poetics that pairs poetry with lying, hiding with presenct?, and kleos with phemis. Sharing the first half of his name with Odysseus polu-metis, the bardlike hero, and the second half with Chari-phemos, one of the mythical forebears of Homer the blind bard, Polyphemos plays, after his blinding, a key poetic role. The Odyssey, it is fair to say, has more than just one poluphemos aoidos. 

Ο Πολύφημος καθίσταται έτσι ένα ισχυρό εργαλείο για την αυτοανακλαστική ποιητική της Οδύσσειας που συνδυάζει την ποίηση με το ψεύδος, την απόκρυψη με την εμφάνιση και το κλέος με την φήμη. Μοιραζόμενος το πρώτο ήμισυ του ονόματός του με τον Οδυσσέα πολυ-μήτιν, ο αοιδός - ήρωας, και το δεύτερο ήμισυ με τον Χαρί-φημο, έναν από τους μυθικούς προγόνους του τυφλού αοιδού Ομήρου, ο Πολύφημος παίζει, μετά την τύφλωσή του, έναν βασικό ποιητικό ρόλο. Η Οδύσσεια, είναι δίκαιο να πούμε, έχει περισσότερους από έναν πολυφήμους αοιδούς![NOTE150] 

Ο Πολύφημος λαμβάνει ερωτική επιστολή από την νύμφη Γαλάτεια (Πομπηία)

Odysseus, that paradox of a being, that man who is so very much a «Some-body» that he readily and willingly divests himself of the «some» and easily becomes the «none». Every place he goes, he becomes some other life and lifestory. This is his basic mode of survival, his prime amunition of staying ahead of the other whom he continually comes into contact with. This Odysseus, look — in the opening of his tale by Homeros, it is first at line 21 that his name is uttered. It is in the first line that this main saving characteristic of his is highlighted .. 

Ο Οδυσσέας, αυτό το παράδοξο όν, εκείνος ο άνθρωπος που είναι τόσο πολύ «Κάποιος» που αποχωρίζεται εύκολα και πρόθυμα από τα «κάποια» και εύκολα γίνεται ο «κανένας». Σε κάθε μέρος όπου πηγαίνει, αποκτά μιαν άλλη ζωή και ιστορία ζωής. Αυτός είναι ο βασικός τρόπος επιβιώσεώς του, το πρωταρχικό του πυρομαχικό να παραμένει μπροστά από τον άλλον με τον οποίο έρχεται συνεχώς σε επαφή. Αυτός ο Οδυσσέας, κοίτα — στην αρχή του έπους του από τον Όμηρο, είναι πρώτα στη γραμμή 21 εκεί που προφέρεται το όνομά του. Στην πρώτη γραμμή αναδεικνύεται αυτό το κύριο σωτήριο χαρακτηριστικό του .. [NOTE200]

The ‘Petit Sorcier á l’Arc Musical’ [‘The Sorcer with the Musical Bow’] in the Cave of the Trois-Frères in Ariège, southwestern France, Magdalenian, may be the earliest pictographic representation of the Polyphemus tale[NOTE220]

Ο μύθος του Πολυφήμου[NOTE250] ήταν επίκαιρος με κάποια μορφή κατά την παλαιολιθική εποχή και η μακροημέρευσή του αποτελεί μια σχετική ένδειξη ότι παρουσίαζε κοινωνικό ενδιαφέρον και συνάφεια.[NOTE268] Σε κάθε περίπτωση πάντως ο μύθος συνοδεύεται από σειρά θεματιδίων (μοτίβων) τα οποία επιβιώνουν σ διάφορους θρύλους πολλών λαών σε διάφορες χρονικές περιόδους![NOTE269]

Με την προϋπόθεση ότι το σύνολο των εικόνων-στοιχείων έχει ερμηνευθεί λίγο-πολύ με ακρίβεια, θα φαίνονταν ως παράλληλα στοιχεία που βρίσκονται στον πυρήνα της ιστορίας του Προμηθέα – δηλαδή η απόδραση του ήρωα. Ο άνθρωπος - βίσων θα ήταν επίσης συνεπής με την προτεινόμενη εξέλιξη του πρωταγωνιστή της ιστορίας στην Ευρώπη/Ευρασία από φύλακας ζώων σε βοσκό εξημερωμένων ζώων (σημειώνοντας ότι εδώ μπορεί να είναι φύλακας ενός συγκεκριμένου είδους, κυρίως ενός ζώου αγέλης). Αυτή η ερμηνεία είναι εικαστική, αλλά δεν είναι παράλογη και αξίζει να προβληθεί λόγω των όσων γνωρίζουμε για τον μύθο και όσων μπορεί εύλογα κανείς να συναγάγει για την ιστορία του.

Βραχογραφία του μικρού σαμάνου με τον αυλό (Trois-Frères, Montesquieu-Avantès, Ariège, France) [NOTE270]

Θεωρώντας το τέρας στην παλαιότερη κοινή μορφή του μύθου ως δεσπότη των ζώων, όπως στις παραλλαγές του Βαλαί (Valais) και της Βόρειας Αμερικής, θα συμφωνούσε με την δήλωση του Burkert[NOTE290] ότι οι Κύκλωπες στον Όμηρο βασίστηκαν σε μιαν αρχέγονη μυθολογική παράδοση παλαιότερη από την ινδοευρωπαϊκή, περιλαμβάνουσα την πίστη σε έναν Δεσπότη των ζώων. Όπως επισημαίνεται από τον Frog, οι αφηγηματικές παραδόσεις και οι εικόνες διαφορετικών κατηγοριών φανταστικών όντων προσαρμόζονται και είναι διαμορφωμένες ιστορικά σε σχέση με τα κυρίαρχα μέσα διαβιώσεως του πολιτιστικού περιβάλλοντος τόσον στους θρύλους όσο και στη μυθολογία.[NOTE300]

Η τύφλωση του Πολυφήμου (ανασύνθεση γλυπτού συμπλέγματος από την έπαυλιν του Τιβερίου στην Sperlonga, 1 αι. μ.Χ.)[NOTE310]

A beautiful bronze artifact, ca. 540 BC - Delphi, the Homeric hero, Odysseus evading capture by the Cyclops, Polyphemus (Delphi Archaeological Museum)

https://scontent.fath3-4.fna.fbcdn.net/v/t39.30808-6/435778724_1513922592493007_2141226444707615412_n.jpg?_nc_cat=100&ccb=1-7&_nc_sid=5f2048&_nc_ohc=tGiFg7Fs9fYAb6odDIx&_nc_ht=scontent.fath3-4.fna&oh=00_AfCOj07WFOjJgeZl5c_oNyysZRVHLGhPxtEc2p8v4dCmqw&oe=66209C13

Ο ΠΟΛΥΦΗΜΟΣ ΚΑΤΑ HAMILTON[NOTE350]

Μια εκ νέου ανάγνωση του επεισοδίου του Πολυφήμου στην Οδύσσεια τονίζει την τέλεια ομοφωνία μεταξύ της «μη ταυτότητας» (μή τις) και της «σοφίας, πονηρίας, συμβουλής» (μῆτις) προκειμένου να δοκιμαστούν τα όρια και να διευρυνθεί το εύρος της συζητήσεως του Αριστοτέλους για την ομωνυμία, συνωνυμία και παρωνυμία στο εναρκτήριο κεφάλαιο των Κατηγοριών του και στην συνέχεια στα Μεταφυσικά του. Με αυτόν τον τρόπο, το άρθρο όχι μόνον δείχνει πώς οι αντιλήψεις του Αριστοτέλη ταλαντεύονται άβολα μεταξύ λογικών και μεταφυσικών θεωρήσεων, αλλά δείχνει επίσης σε ποιό βαθμό το ομηρικό παράδειγμα υπονομεύει την ίδια την διάκριση ανάμεσα σε μια καθαρά γλωσσική και μια αναμφισβήτητα μεταφυσική περιγραφή της ασάφειας. Επιπλέον, το παράδειγμα του mẽtis, που συνδέει συνοπτικά και προκλητικά την μη ταυτότητα και την πονηρία, εκδηλώνεται ως παραδειγματική περίπτωση που ρίχνει νέο φως στην μορφή και την λειτουργία της επιδιωκόμενης ασάφειας στα ποιητικά κείμενα. Τέλος, λαμβάνοντας υπόψη τις ρευστές, ασταθείς ιδιότητες του πονηρού μυαλού, η ερμηνεία του επικού μύθου ως απεικονίσεως της ποιητικής αμφισημίας αποκαλύπτει την ανεπάρκεια οποιασδήποτε φιλοσοφικής διχογνωμίας που θα απέκλειε τις λογικές και ρητορικές προσεγγίσεις από τις μεταφυσικές ανησυχίες.

--

Με σημειολογικούς όρους, θα μπορούσε κανείς να πει ότι, πριν από την εισβολή του Οδυσσέα, η κυκλώπεια κοινωνία βασιζόταν σε μια τέλεια ενότητα ή μονο-διάσταση (oneness), μια ενότητα που συμβολίζεται έντονα από το μοναδικό μάτι των πλασμάτων. Η ασάφεια ή η διπροσωπία δεν μπορούν να υφίστανται σε μια τέτοια σφαίρα μονολογικού χαρακτήρα. Μόλις προσδιοριστεί, η αναφορική βεβαιότητα δεν αφήνει τίποτα άλλο να ειπωθεί. Πράγματι, σε ένα τέτοιο περιβάλλον, οι λέξεις και οι αναφορές είναι τόσο στενά συνδεδεμένες μεταξύ τους που η ίδια η έννοια της αναφοράς — μια έννοια που απαιτεί τυπικά τη διπλή άρθρωση ενός σημαίνοντος και ενός σημαινόμενου, την παραπομπή του νοηματικού συστατικού στο ίδιο το νόημα — μπορεί να μην είναι καν εφαρμόσιμος.

    Επιλέγοντας το όνομα Ούτις, ο Οδυσσέας φαίνεται να προσαρμόζεται σε αυτό το τέλειο βασίλειο στο οποίο η αναφορά δεν είναι απαραίτητη. Κατά συνέπεια, ο Πολύφημος δεν βλέπει κανένα λόγο να μην αποδεχθεί τον άνθρωπο όπως εμφανίζεται. Δεν υπάρχει κανένας λόγος για τον Κύκλωπα να αμφιβάλλει για την ειλικρίνεια του ξένου, αφού η ίδια η ιδέα της διπροσωπίας δεν του είχε περάσει ποτέ από το μυαλό. Ωστόσο, ο ήρωας, φυσικά, είναι ξένος σε αυτό το νησί, ένας άνθρωπος με δύο μάτια που τυφλώνει τελικά τον αγενή οικοδεσπότη του και έτσι εισάγει την απώλεια και την ανάγκη σε αυτόν τον παράξενο παράδεισο. Σε αυτή τη νέα, μετα την πτώση κατάσταση ελλείψεως, ο Πολύφημος καλεί τους γείτονές του, με τους οποίους προηγουμένως είχε ελάχιστη αλληλεπίδραση. Όταν τώρα ο Κύκλωπας πρέπει να κάνει έκκληση για βοήθεια, βρίσκεται στην νέα θέση να πρέπει να χρησιμοποιήσει τη γλώσσα για να πάρει αυτό που χρειάζεται. 

Το επακόλουθο χάσμα μεταξύ λέξεων και παραπομπών (ΣτΜ: σημαίνοντος και σημαινομένου??) ανοίγει στην πιθανότητα απογοητευτικής ασάφειας και παρεξηγήσεως. Ο Μή-τις με δύο μάτια έχει μολύνει το ειδυλλιακό τοπίο με την διπροσωπία. Η αναφορά έχει καταστεί απαραίτητη και μαζί του ένα μέσο για να ξεφύγουμε από το κλειστό κύκλωμα του βέβαιου θανάτου. Έτσι, ο ήρωας είναι σε θέση να δραπετεύσει, κρυμμένος κάτω από ένα κριάρι με τον ίδιο τρόπο που έκρυψε την ταυτότητά του μέσω της γλώσσας. Μόνον μετά την απελευθέρωσή του από αυτό το μοιραίο βασίλειο, αποκαλύπτει με τόλμη το «διάσημο όνομά του», το 

ὄνομα κλυτόν 

του, ότι είναι πράγματι ο «Οδυσσέας, γιος του Λαέρτη» (9.364).

    Σίγουρα, το όνομα Οδυσσέας είναι γνωστό, αν όχι και  διαβόητο, για εξαπάτηση.

Ο ίδιος ο ήρωας ξεκίνησε την αφήγησή του ενώπιον της αυλής των Φαιάκων όχι μόνον διακηρύσσοντας το όνομά του με παρόμοιο τρόπο, αλλά και συνδέοντάς το ρητά και ουσιαστικά με το ταλέντο του για διπροσωπία (9.19–20): 

εἴμ᾽ Ὀδυσεὺς Λαερτιάδης, ὅς πᾶσι δόλοισιν / ἀνθρώποισιν μέλω 

(«Είμαι ο Οδυσσέας, γιος του Λαέρτη, που με κάθε είδους τέχνασμα είναι γνωστός στους ανθρώπους»). Αν πράγματι η δόλος συνιστά την ταυτότητα του ήρωα, τότε πώς μπορεί να ληφθεί κατά γράμμα κάθε ισχυρισμός της ταυτότητάς του;15

Το επίθετο πᾶσι στην αναφορική πρόταση είναι ήδη διφορούμενο: Είναι γνωστός με κάθε είδους τεχνάσματα μεταξύ των ανδρών; Ή μήπως είναι γνωστός σε όλους για τα κόλπα του; Το πατρώνυμο και μόνο μας θυμίζει ότι βρισκόμαστε στην αβέβαιη σφαίρα της πατρότητας. Ως εκ τούτου, επιστρέφοντας στο επεισόδιο του Κύκλωπα, αφού ο Μή-τις έχει μπει στη σκηνή, αφού οι λέξεις πρέπει τώρα να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα της αναφοράς, συμπεριλαμβανομένης της αυτοαναφοράς, ο Πολύφημος προσεύχεται στον πατέρα του για εκδίκηση, αλλά όχι χωρίς κάποιο βαθμό ανησυχίας (9.528– 529): 

κλῦθι, Ποσείδαον γαιήοχε κυανοχαῖτα, / εἰ ἐτεόν γε σός εἰμι,

πατὴρ δ᾽ ἐμὸς εὔχεαι εἶναι 

(«“Ὦ Ποσειδώνα, βασταχτὴ τῆς γῆς, καὶ

μαυροχήτη,

συνάκουσέ με, ἂν σοῦ εἶμαι γιός, καὶ

κύρης μου ἂν παινιέσαι·») {ΣτΜ: απόδοση Εφταλιώτη}. 

Όπως θα μπορούσε να επισημάνει ο Αριστοτέλης, οι λέξεις πατήρ και πατήρ μπορεί να είναι συνώνυμα, χαρακτηρίζοντας την ταυτότητα του προγόνου αλλά και αυτού που διεκδικεί την πατρότητα. αλλά ακριβώς επειδή οι λέξεις μπορεί να είναι συνώνυμες, μπορεί επίσης να είναι απλώς ομώνυμες, παράγοντας μια ζώνη ασάφειας που θα απαιτούσε την ικανότητα ενός χρήστη της διαλεκτικής για να επιλυθεί.

    Δεδομένου ότι το πεδίο των αναφορών θα είναι πάντα μεγαλύτερο από το διαθέσιμο ρεπερτόριο ονομάτων, αυτό το λεξιλογικό πρόβλημα δεν μπορεί να παραβλεφθεί. Όπως αναγνωρίζει ο Αριστοτέλης στην πραγματεία του Σοφιστικοί Έλεγχοι (165a13–14), «από τη μια πλευρά, τα ονόματα και η ποσότητα των λέξεων είναι περιορισμένα, ενώ από την άλλη, τα πράγματα είναι άπειρα σε αριθμό, είναι λοιπόν απαραίτητο η ίδια λέξη και το ενιαίο όνομα να σημαίνει περισσότερα» (τὰ μὲν γὰρ ὀνόματα πεπέρανται καὶ τὸ τῶν λόγων πλῆθος, τὰ δὲ πράγματα τὸν ἀριθμὸν ἄπειρά ἐστιν. ἀναγκαῖον οὖν πλείω τὸν αὐτὸν λόγον καὶ τοὔνομα τὸ ἓν σημαίνειν). Η διπροσωπία του Οδυσσέα, η πονηρή ταύτοποίησή του με την μη-ταυτότητα, όχι μόνον αντανακλά την δόλια φύση του ήρωα, αλλά αποκαλύπτει επίσης μια πιθανή σύγκρουση νοημάτων. Ενώ η φιλοσοφία πρέπει να προσπαθήσει να καθορίσει μια ενιαία, σαφή αλήθεια, ενώ η λογική πρέπει να εργαστεί για να δημιουργήσει έναν τέλειο απολογισμό, η ποίηση ευδοκιμεί με ασυμβίβαστες διαφορές, την ικανότητα να βλέπεις το αντίθετο και επομένως τον εξαναγκασμό να δεις περισσότερα. Ενώ η απόλυτη βεβαιότητα της αλήθειας οδηγεί σε πεποίθηση και κλείνει την υπόθεση, η ασάφεια κρατά τη δίκη ανοιχτή, με πάντα κάτι περισσότερο που πρέπει να παρουσιάζεται και να εξετάζεται. Η έλλειψη οριστικής αναφοράς διατηρεί με πονηριά την πιθανότητα της άφθαρτης φήμης, 

ἄφθιτον κλέος, 

μια απεριόριστη ζώνη που μπορεί να παραμείνει τόσο πολυσθενής όσο το όνομα Πολύφημος καθ' εαυτόν.

Ο ΠΟΛΥΦΗΜΟΣ ΚΑΤΑ CLAYTON[NOTE400]

Η Οδύσσεια είναι ένα ποίημα στο οποίο η εστίαση (το φαγητό) είναι υψίστης σημασίας, είτε πρόκειται για απεικόνιση της ξενίας, όπως το μοίρασμα ενός γεύματος ως χειρονομία φιλοξενίας, είτε για επίδειξη του τι δεν είναι ξενία: εκμετάλλευση τον οικοδεσπότη σου (περίπτωση μνηστήρων) ή να κατατρώγεις τους καλεσμένους σας (περίπτωση Κυκλώπων). Το ποίημα είναι επίσης ευαίσθητο στις απαιτήσεις της «αδιάντροπης κοιλιάς» - ἐπὶ γαστέρι κύντερον (Οδυσσέας προς Αλκίνοο στο Od.7.216). Η πείνα μπορεί να αφαιρέσει την αξιοπρέπεια ενός ανθρώπου ή να τον αναγκάσει να ζητιανεύει. Είναι η κοιλιά, μας υπενθυμίζει ο Όμηρος, που δείχνει την ζωική φύση που βρίσκεται κάτω από την πατίνα της ξενίας ή της πολιτισμένης συμπεριφοράς. Πράγματι, στη πρώιμη βρεφική ηλικία, όλοι μας ξέραμε τι σημαίνει να αγνοεί κανείς την κοιλιά και τα ζωικά ένστικτα. Αυτή είναι η εποχή που ελεγχόμαστε περισσότερο από την πείνα και την ικανοποίησή της (και είμαστε λιγότερο πολιτισμένοι στη συμπεριφορά μας): κανείς δεν υπόκειται περισσότερο στις απαιτήσεις της κοιλιάς από ένα βρέφος που θηλάζει. Περιττό να πούμε ότι δεν υπάρχουν βρέφη στην Οδύσσεια. Αλλά πιστεύω ότι στην Κυκλώπεια {την περιπέτεια δηλαδή του Οδυσσέα και των συντρόφων του με τον Πολύφημο} συναντούμε την ευδιάκριτη παρουσία ενός θέματος του θηλασμού (ΣτΜ: μοτίβου του θηλασμού ή της φροντίδος - περιθάλψεως..} που συνδέει τους βάρβαρους, ανθρωποφάγους Κύκλωπες με την πρώτη και πιο πρωτόγονη φύση ενός ανθρώπινου όντος - δηλαδή, την πιο απομακρυσμένη από την ξενία εμπειρία της καταναλώσεως γεύματος. 

Θα υποστηρίξω ότι το μοτίβο του θηλασμού στην Κυκλώπεια, με τη σειρά του, επισημαίνει τον εξέχοντα συμβολικό ρόλο που διαδραματίζει το μητρικό υπόβαθρο που αντιπροσωπεύεται από τους Κύκλωπες. Στην ήττα του Πολυφήμου, βλέπουμε μια πατρική αρχή, που εκπροσωπείται από τον Οδυσσέα, να υπερισχύει της μητρικής. Τελικά, αυτή η μετατόπιση από την μητρότητα στην πατρότητα έχει απήχηση στον τρόπο με τον οποίο η Οδύσσεια .. {ΕΠΟΜΕΝΗ ΣΕΛ Η 256} τιμά τον πλούσιο σε μυθοπλασία κόσμο της Οδυσσειακής μήτιος. Πως και έτσι? Το σκεπτικό μου είναι το εξής: η μητρότητα είναι αδιαμφισβήτητη, ενσαρκώνει την δική της αλήθεια. Δεν υπάρχει κανένα σημαντικό χάσμα μεταξύ του μητρικού σώματος και της μητρότητας. Η πατρότητα, αντίθετα, είναι πάντα αβέβαιη και υπό αμφισβήτηση, όπως ο Τηλέμαχος υπενθυμίζει πικρά στην Αθηνά στο Βιβλίο 1. Κατά συνέπεια, η πατρότητα είναι από την φύση της πιθανή γεννήτρια πολλών ιστοριών, ενώ η βεβαιότητα της μητρότητας αποκλείει όλες τις ιστορίες εκτός από μία. Η στιγμή που ο Οδυσσέας θριαμβεύει επί του Κύκλωπα, θεσπίζοντας έτσι έναν συμβολικό θρίαμβο της πατρότητας επί της μητρότητας, είναι η στιγμή που η αφηγηματική δύναμη της Μήτιος παρουσιάζεται στην Οδύσσεια. Η πατρότητα αντικαθιστά τη μητρότητα και αρχίζει η δυνατότητα της μυθοπλασίας.

    Δύο μέρη του σώματος προσδιορίζουν το σώμα ως μητρικό: μήτρα και στήθος. Πολλοί έχουν υποστηρίξει ότι από φροϋδική σκοπιά, το σπήλαιο του Πολύφημου μπορεί να ερμηνευθεί ως ένας χώρος που μοιάζει με την μήτρα από τον οποίο θα αναδυθεί ο Οδυσσέας, μεταφορικά αναγεννημένος ως ο ήρωας της Μήτιος. (Ο George Dimock σημειώνει ότι ο ποιητής υπονοεί πολλά, συγκρίνοντας τα βάσανα του τυφλωμένου Πολύφημου με τους πόνους του τοκετού, υιοθετώντας το ρήμα ὠδίνω  στο Od. 9.415.) Σε αντίθεση με τον χώρο της μήτρας, η Κυκλώπεια προσφέρει τον φαλλικό πάσσαλο βυθισμένο στον Πολύφημο μάτι που επιτρέπει στον Οδυσσέα να κερδίσει το πάνω χέρι και τελικά να βγει από την σπηλιά. Ο Πολύφημος και ο Οδυσσέας ευθυγραμμίζονται έτσι με την εικονογραφία που αντιπαραθέτει το μητρικό σώμα με το πατρικό. Σε αυτήν την περίπτωση, τα μητρικά και πατρικά σύμβολα συνυπάρχουν επειδή ο Οδυσσέας τυφλώνει τον Κύκλωπα ενώ είναι ακόμα στη σπηλιά. Αν και η κατάσταση έχει ήδη αναστραφεί, σε αυτό το σημείο ο Οδυσσέας είναι ωστόσο ουσιαστικά ένα πλάσμα στη μήτρα, αγέννητο, ένας «Κανένας». Σε ένα σενάριο στο οποίο η μητρική εκτοπίζεται από την πατρική, η μήτρα δεν θα το κάνει. Ως εκ τούτου, προτείνω μια αναδιαμόρφωση που συνδέει τον Πολύφημο με το άλλο μητρικό σημαίνον, το θηλάζον στήθος.3 Η αδυναμία του Οδυσσέα γίνεται αυτή ενός αβοήθητου θηλάζοντος βρέφους.4 Σε μια τέτοια ανάγνωση, το {ΕΠΟΜΕΝΗ ΣΕΛ Η 257} σπήλαιο του Κύκλωπα θα ήταν διπλά μητρικό: μια εικονιστική μήτρα όπου η ταυτότητα του Οδυσσέα βρίσκεται σε εκκρεμότητα, αλλά και μια τοποθεσία εικονιστικής γαλουχίας. Στην πραγματικότητα, ο θηλασμός ενσωματώνει την εγγενή αντίφαση που θέτει στο παιχνίδι ο Όμηρος από τη στιγμή που μας εισάγει στη χώρα των Κυκλώπων. Από τη μια πλευρά, ο θηλασμός συνιστά την πρωταρχική διατροφή, ζωώδη και καθοδηγούμενη από την κοιλιά, πολύ - φημη, όπως λες. Ταυτόχρονα, ο θηλασμός αντιπροσωπεύει τροφή που χαρακτηρίζεται από μια παραδεισένια αφθονία και πληρότητα, όπου οι Κύκλωνες απολαμβάνουν μια ευεργετική γη που φροντίζει όλες τις ανάγκες τους όπως σε μια ιδεατή Χρυσή Εποχή (9.108-11). Αλλά με ποιους λόγους μπορεί να δικαιολογηθεί η αντικατάσταση της μήτρας από μητρικό στήθος; Εικονογραφικά το μητρικό στήθος είναι βασικά ενικό. Οι απεικονίσεις ενός ρητά μητρικού μαστού συχνά δείχνουν μόνον ένα στήθος εκτεθειμένο, απλώς και μόνο επειδή το μητρικό στήθος είναι εξ ορισμού θηλάζον στήθος και τα μωρά θηλάζουν μόνο από έναν μαστό την φορά. Δύο παραδείγματα από τη βιβλιογραφία της αρχαιότητας προσφέρουν μια εντυπωσιακή επιβεβαίωση του τρόπου με τον οποίο η μοναδικότητα προσδίδει την έννοια της μητρότητας στο στήθος. Τόσο η Εκάβη όσο και η Κλυταιμνήστρα απευθύνονται στους γιους τους ως μητέρες εκθέτοντας το ένα στήθος (Il. 22.79-80, Libation Bearers 896-98). Αντίθετα, η Ελένη λέγεται ότι αποκάλυψε και τα δύο στήθη στην έκκλησή της στον σύζυγό της Μενέλαο να της χαρίσει τη ζωή και να την πάρει πίσω». Στην ιδιαιτερότητά του, το μητρικό στήθος βρίσκει ένα ακριβές αντίστοιχο στο Κυκλώπειο μάτι. Και στις δύο περιπτώσεις, είναι το καθοριστικό χαρακτηριστικό κυρίως επειδή μια μονάδα έχει αντικαταστήσει ένα ζευγάρι. Επιπλέον,1 βρίσκει αρκετά εύλογο ότι από την άποψη ενός βρέφους, το μητρικό στήθος θα μοιάζει πολύ με ένα μάτι. Εξ όσων γνωρίζω, κανείς δεν έχει προτείνει μια εξίσωση μεταξύ κυκλώπειου ματιού και μητρικού μαστού, αν και η Thalia Feldman πλησιάζει πολύ. Πράγματι αυτή γράφει:

The interpretation of the Cyclops as the devouring parent is further substantiated by the fact that, first, the monster is a giant, very big that is in proportion to the infant, and secondly, he has only one eye. This Picasso-like view of the world is the infant's who gazes with his eyes open on being kissed.

Η ερμηνεία του Κύκλωπα ως γονέα που καταβροχθίζει τεκμηριώνεται περαιτέρω από το γεγονός ότι, πρώτον, το τέρας είναι ένας γίγαντας, πολύ μεγάλος εν σχέσει με το βρέφος, και δεύτερον, έχει μόνον ένα μάτι. Αυτή η άποψη του κόσμου που μοιάζει με τού Picasso είναι του βρέφους που κοιτάζει με τα μάτια του ανοιχτά καθώς το φιλούν.

Πάμπλο Πικάσο " Το φιλί"

Ενώ η Feldman εδώ εξισώνει τον Κύκλωπα με το πρόσωπο ενός γονέα, όχι με το στήθος της μητέρας, η φράση του "καταβροχθίζοντος γονέα" αναφέρεται σε μια θεωρία που αναπτύχθηκε από την Melanie Klein που ασχολείται ειδικά με τους μαστούς και τον θηλασμό, μια θεωρία που αναφέρθηκε από την ίδια την Feldman νωρίτερα στην εργασία της. για να εξηγήσει την «περίεργα ύποπτη γυναικεία πλευρά» του Πολύφημου (σελ. 493).8 Να τι προτείνει η Klein: η απογοήτευση που νιώθει ένα πεινασμένο βρέφος όταν το στήθος απουσιάζει, το κάνει να βιώνει και ένα «κακό» στήθος εκτός από το «καλό». Το στήθος προκαλεί αυτό που η Klein περιγράφει ως βίαιη ψυχική αντίδραση (Klein 1952.201; η έμφαση προστέθηκε):

Στις καταστροφικές του φαντασιώσεις [το βρέφος] δαγκώνει και σκίζει το στήθος, το καταβροχθίζει, το εκμηδενίζει και νιώθει ότι το στήθος θα του επιτεθεί με τον ίδιο τρόπο. . Δεδομένου ότι οι φανταστικές επιθέσεις στο αντικείμενο επηρεάζονται θεμελιωδώς από την απληστία, ο φόβος της απληστίας του αντικειμένου, λόγω προβολής, είναι ουσιαστικό στοιχείο στο διωκτικό άγχος: το στήθος θα τον καταβροχθίσει με τον ίδιο άπληστο τρόπο που θέλει να το καταβροχθίσει.

Δεν είναι πρόθεσή μου να ισχυριστώ αν αυτή η θεωρία έχει ισχύ ή όχι. Παρατηρώ απλώς ότι αν βάλουμε τον Οδυσσέα στη θέση ενός θηλάζοντος παιδιού και τον Πολύφημο στη θέση του θηλάζοντος στήθους, η αφήγηση της Klein δίνει έναν αξιοσημείωτο παραλληλισμό για την εμπειρία του Οδυσσέα από τον κανιβαλισμό των Κύκλωπα. Ούτε θέλω να προτείνω ότι ο Όμηρος φανταζόταν ότι το κοινό του θα φανταζόταν το πρόσωπο του Πολύφημου - φρικτό στην αρχή και σίγουρα ακόμη περισσότερο μετά τον τραυματισμό του από τον Οδυσσέα - ως γιγάντιο στήθος. Ωστόσο, το κείμενο προσφέρει μια ενδιαφέρουσα πιθανή επιβεβαίωση της σύνδεσης μεταξύ του Κυκλώπειου ματιού και του μητρικού μαστού με την μορφή του ρήματος σφαραγέομαι.10

7 Feldman 1965.494. Caldwell 1989.145 also proposes that the Cyclops could represent the way a mother's face appears to an infant when she brings hers close to his.

8 Feldman is primarily interested in the Gorgon. In her argument, Polyphemus is another example of a large, monstrous, female head

Ενώ η Feldman εδώ εξισώνει τον Κύκλωπα με το πρόσωπο ενός γονέα, όχι με το στήθος της μητέρας, η φράση της "καταβροχθίζοντος γονέως" αναφέρεται σε μια θεωρία που αναπτύχθηκε από τη Melanie Klein που ασχολείται ειδικά με τους μαστούς και τον θηλασμό, μια θεωρία που αναφέρθηκε από την ίδια την Feldman νωρίτερα στην εργασία της για να εξηγήσει την «περίεργα ύποπτη γυναικεία πλευρά» του Πολύφημου (σελ. 493).8 Να τι προτείνει η Klein: η απογοήτευση που νιώθει ένα πεινασμένο βρέφος όταν δεν βρίσκει τον μαστό, το κάνει να βιώνει ένα «κακό» στήθος εκτός από το « καλό».9 Το στήθος προκαλεί αυτό που ο Klein περιγράφει ως βίαιη ψυχική αντίδραση (Klein 1952.201, η έμφαση προσετέθη):

Στις καταστροφικές του φαντασιώσεις [το βρέφος] δαγκώνει και σκίζει το στήθος, το καταβροχθίζει, το εκμηδενίζει και νιώθει ότι το στήθος θα του επιτεθεί με τον ίδιο τρόπο. . Δεδομένου ότι οι φανταστικές επιθέσεις στο αντικείμενο επηρεάζονται θεμελιωδώς από την απληστία, ο φόβος της απληστίας του αντικειμένου, λόγω προβολής, είναι ένα ουσιαστικό στοιχείο στο διωκτικό άγχος: ο σπασμένος θα τον καταβροχθίσει με τον ίδιο άπληστο τρόπο που θέλει να καταβροχθίσει. το.

Δεν είναι πρόθεσή μου να ισχυριστώ αν αυτή η θεωρία έχει ισχύ ή όχι. Παρατηρώ απλώς ότι αν βάλουμε τον Οδυσσέα στη θέση ενός θηλάζοντος παιδιού και τον Πολύφημο στη θέση του θηλάζοντος στήθους, η αφήγηση της Klein παρέχει έναν αξιοσημείωτο παραλληλισμό για την εμπειρία του Οδυσσέα για τον κανιβαλισμό των Κύκλωπα. Ούτε θέλω να προτείνω ότι ο Όμηρος φανταζόταν ότι το κοινό του θα φανταζόταν το πρόσωπο του Πολύφημου - αποκρουστικό στην αρχή και σίγουρα ακόμη περισσότερο μετά τον τραυματισμό του από τον Οδυσσέα - ως γιγάντιο μαστό (στήθος). Ωστόσο, το κείμενο προσφέρει μια ενδιαφέρουσα πιθανή επιβεβαίωση της σύνδεσης μεταξύ κυκλώπειου ματιού και μητρικού μαστού με τη μορφή του ρήματος σφραγέομαι.10

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

[NOTEB_2]. Bakker 2002, n. 2.

[NOTEB_3]. Bakker 2002, n. 3; Burkert 1979, p. 33, n. 21.

[NOTEB_4]. Bakker 2002, n. 4.

[NOTEB_4a]. BM 1869,0805.1.

[NOTEB_4aa]. <https://thenaturalhistorian.com/2015/11/24/dinosaurs-dragons-and-ken-ham-the-literal-reality-of-mythological-creatures-2/?fbclid=IwAR03VIQ-PX_Qcw3-L6dXNjXMxGkT1GbzSoW8foM-9CO6Buj8UBgewYjE9xQ>.

[NOTEB_5]. Bakker 2002, n. 5.

[NOTE3]. d’Huy 2015, pp. 51-52. Ο υπερφυσικός ποιμήν προβάτων των Ευρωπαϊκών παραδόσεων (Πολύφημος) θεωρείται εδώ ισοδύναμος με τον Δεσπότη των Θηρών.

[NOTEB_5b]. MMA 20.192.17.

[NOTEB_5bb]. Εξώφυλλο του βιβλίου του Pucci 1987.

[ΝΟΤΕ5]. Πράγματι ο Οδυσσεύς επιστρέφει στο ανάκτορό του μεταμφιεσμένος σε ζητιάνο, 'αρνούμενος έτσι συμβολικά την ταυτότητά του ..

[ΝΟΤΕ100]. Απόσπασμα από τον Bakker (Bakker 2002, pp. 136-137).

[NOTE110]. https://neoskosmos.com/en/2020/09/30/dialogue/opinion/marc-chagall-and-greece-a-love-story-hidden-between-the-brush-strokes/

[NOTE120]. Μουσείο Κανελλοπούλου, αρ. συλλ. Δ 2496: "… απ΄ το κοπάδι ξεχωρίζοντας το πιο γερό κριάρι / το αγκάλιασα απ΄ το σβέρκο, κόλλησα στη μαλλιαρή κοιλιά του / και πέτρα την καρδιά μου κάνοντας εκρύφτηκα από κάτω …». [Od. 9. 432-434 (μτφρ. Ν. Καζαντζάκη – Ι. Κακριδή)] Σε αυτήν την μελανόμορφη κύλικα, ο αγγειογράφος αποδίδει τη σκηνή της αποδράσεως του Οδυσσέα από το σπήλαιο του Πολύφημου. Οι μορφές αποδίδονται με εγχαράξεις και χρώμα. Κάτω από την παράσταση υπάρχει ακατάληπτη επιγραφή. Τέτοιου είδους επιγραφές χρησιμοποιούνταν ως διακοσμητικά μοτίβα από αγγειογράφους που δεν κατείχαν τη γνώση της γραφής (αρ. συλλ. Δ 2496). Ύψ. 14,1 εκ. 550-525 π.Χ. Φωτ.: Σ. Μαυρομάτης. <https://www.lifo.gr/culture/arxaiologia/moyseio-kanellopoyloy-enas-exairetikos-logos-gia-na-anebeite-stin-plaka>

[NOTE150]. Απόσπασμα από τον Bakker (Bakker 2002, p. 150). 

[NOTE200]. Arbeitman 1995.

[NOTE220]. d’Huy 2015, fig. 8a.

[NOTE250]. d’Huy 2015, p. 55, fig. 8b; Burkert 1979, p. 34. 

[NOTE268]. Γιά την άστοχη συσχέτιση του θέματος του Πολυφήμου με αυτό του Humbaba βλ. Steymans (Steymans 2020, p. 333).

[NOTE269]. Glenn 1971, pp. 167-168; Antti Aarne. [1910] 1961, nr. 1137 (The Ogre Blinded  Polyphemus)).

[NOTE270]. d’Huy 2015, fig. 8b. Σπηλαιογραφία γνωστή ως "ο μικρός σαμάνος που παίζει αυλό" ή ".. με το μουσικό τόξο". Αναπαραγωγή του Henri Breuil (1930). Αυτή η εικόνα έχει χρησιμοποιηθεί συχνά για να 'επιδείξει' την προϊστορική μουσική, αλλά μια πρόσφατη μελέτη δείχνει ότι είναι πιο πιθανό να πρόκειται γιά έναν άνδρα που περπατά με τα χέρια και τα γόνατά του (μεταξύ άλλων ενδείξεων είναι ο προσανατολισμός της ουράς του δέρματος του ζώου που καλύπτει την μορφή).

[NOTE290]. Burkert 1979, pp. 33, 86.

[NOTE300]. d’Huy 2015, pp. 51-52.

[NOTE310]. https://stergioulas.files.wordpress.com/2014/02/cf84cf85cf86cebbcf89cf83ceb7.jpg

[[NOTE350]. Hamilton 2021. Μέρος του Αγγλικού κειμένου ακολουθεί:

A re-reading of the Polyphemus episode in the Odyssey emphasizes the perfect homonymity between “non-identity” (mẽtis) and “wisdom, craftiness, counsel” (mētis) in order to test the limits and expand the scope of Aristotle’s discussion of homonymy, synonymy, and paronymy in the opening chapter of his Categories and subsequently in his Metaphysics. In so doing, the paper not only demonstrates how Aristotle’s conceptions oscillate uneasily between logical and metaphysical considerations, but also shows to what extent the Homeric example undermines the very distinction between a purely linguistic and a decidedly metaphysical account of ambiguity. Moreover, the example of mẽtis, which concisely and provocatively links non-identity and cunningness, manifests itself as a paradigmatic case that sheds fresh light on the form and function of intended ambiguity in poetic texts. Finally, in taking the fluid, unstable qualities of the cunning mind at its word, the interpretation of the epic myth as an illustration of poetic ambiguity reveals the inadequacy of any philosophical dichotomy that would cordon logical and rhetorical approaches off from metaphysical concerns.

[NOTE400]. Clayton 2011, pp. 255 κ.ε.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

https://digitalcommons.colby.edu/cq/vol38/iss2/4
Bakker, E. J. 2002. "Polyphemos," Colby Quarterly 38 (2 , Article 4), pp. 135-150.

https://emerita.revistas.csic.es/index.php/emerita/article/view/336/344

Arbeitman, Y. L. 1995. "Odysseus 'by any other/by no name' chez Polyphemos," Emerita XLIII (2), pp. 225-244.

https://halshs.archives-ouvertes.fr/halshs-01170837/document

d’Huy, J. 2015. "Polyphemus: a Palaeolithic Tale?," The Retrospective Methods Network Newsletter, pp.43-64.

https://books.google.gr/books?redir_esc=y&hl=el&id=APcX1KKHF9wC&q=Polyphemos#v=snippet&q=Polyphemos&f=false

Burkert, W. 1979. Structure and History in Greek Myth and Ritual. Berkeley / Los Angeles / London:

University of California Press.

https://www.zora.uzh.ch/id/eprint/138028/1/Steymans_2010_Gilgamesch.pdf

Steymans, H. U., ed. 2020. Gilgamesh: Epic and Iconography (Orbis Biblicus et Orientalis 245),  Vandenhoeck & Ruprecht.

https://www.facebook.com/permalink.php?story_fbid=pfbid0jVLNPbhJPP1DCAH7Spr6s1htj31CBMSay7Sgb83X1FGGjtp3Ew1DUq5pbxTsmVF2l&id=100052896971032&__cft__[0]=AZVT8LtJi_xEpsRb-LXyAQU7tJlkcpY4t9QiDZkoFLYdCAWlr0Z_ApdnyNqeM26U9_Oggr8F_bijWztXDHE-Qeu7IeRXjfzg04i-DabrQQiYJcr_eZ3xv84QvYVCyusdvdidTAzJSc3Zybu_fCeqaaI7&__tn__=%2CO%2CP-R

https://books.google.gr/books?id=QTcYEAAAQBAJ&printsec=frontcover&hl=el#v=onepage&q&f=false

https://www.lit.auth.gr/sites/default/files/13th_trends_in_classics-titles_and_abstracts-final.pdf

https://www.academia.edu/44623451/The_Ambiguity_of_Wisdom_M%C4%93tis_in_the_Odyssey

Hamilton, J. T. 2021. “The Ambiguity of Wisdom: Mẽtis in the Odyssey,” Strategies of Ambiguity in Ancient Literature, pp. 91-99.

https://books.google.gr/books?id=QTcYEAAAQBAJ&printsec=frontcover&hl=el#v=onepage&q&f=false

Vöhler, M., T. Fuhrer, S. Frangoulidis, ed. 2021. Strategies of Ambiguity in Ancient Literature (Trends in Classics –Supplementary Volumes 114, ed. F. Montanari and A. Rengakos), DeGruyter.

https://books.openedition.org/septentrion/66218?fbclid=IwAR2SKi5x1mv3oLbyVy1A8YgCXCkQFKCGV2kajCkAeKxZwJCaqG8QpLMHccE_aem_AWuyEMNuXMmtwi1YC7iWfkQGt9aWibLih_xLQiXJcg1N0YJJ1flyRPYxYkX9txtHodfvALmHG7yE17fkPF_F80eL

Pucci, P. 1987. Odysseus Polutropos: Intertextual Readings in the Odyssey and the Iliad (Cornell Studies in Classical Philology XLVI), Ithaca and London.

https://classics-at.chs.harvard.edu/humbaba-polyphemus-cacus-and-grendel-as-a-monster-type/

Burgess, J. 2023. "Humbaba, Polyphemus, Cacus, and Grendel as a “Monster” Type." in Γέρα: Studies in honor of Professor Menelaos Christopoulos, ed. A. Papachrysostomou, A. P. Antonopoulos, A.-F. Mitsis, F. Papadimitriou, and P. Taktikou, special issue, Classics@ 25. https://nrs.harvard.edu/URN-3:HLNC.ESSAY:103900168.

https://chs.harvard.edu/book/nagy-gregory-masterpieces-of-metonymy-from-ancient-greek-times-to-now/

Nagy, G. 2015. Masterpieces of Metonymy: From Ancient Greek Times to Now (Hellenic Studies Series 72), Washington, DC: Center for Hellenic Studies.

https://ikee.lib.auth.gr/record/320985/files/GRI-2020-28453.pdf

Λαφαζανίδης, Κ. 2020. "Κυκλώπεια: Μία ερμηνευτική προσέγγιση" (διπλ. εργασία ΑΠΘ).

https://www.jstor.org/stable/20162978

Feldman, Th. 1965. "Gorgo and the Origins of Fear," Arion: A Journal of Humanities and the Classics 4 (3), pp. 484-494.

https://www.jstor.org/stable/44578367

Clayton, B. 2011. "Polyphemus and Odysseus in the Nursery: Mother's Milk in the 'Cyclopeia'," Arethusa 44 (3), pp. 255-277. 

https://www.jstor.org/stable/2935942?read-now=1&seq=36#page_scan_tab_contents

https://www.jstor.org/stable/2935942

Glenn, J. 1971. "The Polyphemus Folktale and Homer's Kyklôpeia," Transactions and Proceedings of the American Philological Association 102, pp. 133-181.

Derrida, J. 1990. Memoirs of the Blind. The Self-Portrait and Other Ruins, trans. P.-A. Brault and M. Naas, The University of Chicago Press, Chicago and London.

https://www.academia.edu/117712448/G_Aristodemou_2024_A_Polyphemus_Group_in_Crete_An_old_find_reconsidered_pp_309_322

Aristodemou, G. 2024. "A Polyphemu Group in Crete? An Old Find Reconsidered," in ZEIT(EN) DES UMBRUCHS: Akten des 17. Internationalen Kolloquiums zum provinzialrömischen Kunstschaffen Wien-Carnuntum, 16.–21. Mai 2022, SoSchrÖAI 64 (Vienna 2024), ed. G. Cremmer, Ed. Pollhammer, J. Kopf, Fr. Beutler, pp. 309-322.

Vöhler, M., 2021. "Modern and Ancient Concepts of Ambiguity," in Strategies of Ambiguity in Ancient Literature (Trends in Classics –Supplementary Volumes 114), ed. M. Vöhler, T. Fuhrer, S. Frangoulidis, DeGruyter, pp. 3-10.

ΤΕΛΕΥΤΑΙΟΣ ΕΜΠΛΟΥΤΙΣΜΟΣ - ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ ΤΗΝ 160424